"ख्रिश्चन धर्म" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

विकिपीडिया, मुक्‍त ज्ञानकोशातून
Content deleted Content added
छो Pywikibot 3.0-dev
छो Pywikibot 3.0-dev
ओळ १५: ओळ १५:
== आणखी उपपंथ (एकूण ४३,००० ते ५५,०००) ==
== आणखी उपपंथ (एकूण ४३,००० ते ५५,०००) ==


* अँग्लिकन कम्यूनियन
* ॲंग्लिकन कम्यूनियन
* इंडिपेन्डन्ट कॅथाॅलिकिझम
* इंडिपेन्डन्ट कॅथाॅलिकिझम
* ओरियंट आॅर्थोडाॅक्सी
* ओरियंट आॅर्थोडाॅक्सी
ओळ ३४: ओळ ३४:
इस्लाम, ख्रिस्ती आणि ज्यू या तिन्ही धर्माचा भारतीय उपखंडातील प्रवेश दक्षिण भारतातील केरळ प्रांतातून झाला. येशू ख्रिस्ताच्या बारा प्रत्यक्ष शिष्यांपकी सेंट थॉमस ख्रिस्ती धर्मप्रसाराच्या हेतूने केरळच्या किनारपट्टीवरील मुझिरिस म्हणजे सध्याचे कोडुंगलूर येथे इ.स. ५२ मध्ये आला. त्याच्या तिथे येण्यापूर्वी काही ज्यू लोक आधीच त्या भागात स्थायिक झाले होते. थॉमसने त्या भागातील पालायार, कोडुंगलूरवगरे आठ ठिकाणी चच्रेस स्थापन करून ख्रिस्ती धर्मप्रसाराची केंद्रे सुरू केली. इ.स. ७२ मध्ये चेन्नईजवळच्या सध्याच्या सेंट थॉमस माऊंट येथे त्याची हत्या झाली.
इस्लाम, ख्रिस्ती आणि ज्यू या तिन्ही धर्माचा भारतीय उपखंडातील प्रवेश दक्षिण भारतातील केरळ प्रांतातून झाला. येशू ख्रिस्ताच्या बारा प्रत्यक्ष शिष्यांपकी सेंट थॉमस ख्रिस्ती धर्मप्रसाराच्या हेतूने केरळच्या किनारपट्टीवरील मुझिरिस म्हणजे सध्याचे कोडुंगलूर येथे इ.स. ५२ मध्ये आला. त्याच्या तिथे येण्यापूर्वी काही ज्यू लोक आधीच त्या भागात स्थायिक झाले होते. थॉमसने त्या भागातील पालायार, कोडुंगलूरवगरे आठ ठिकाणी चच्रेस स्थापन करून ख्रिस्ती धर्मप्रसाराची केंद्रे सुरू केली. इ.स. ७२ मध्ये चेन्नईजवळच्या सध्याच्या सेंट थॉमस माऊंट येथे त्याची हत्या झाली.


सेंट थॉमसने ख्रिस्ती धर्माची दीक्षा (बाप्तिस्मा) दिलेल्या लोकांची संख्या वाढत गेली. सेंट थॉमस हा सीरियन ख्रिस्ती धर्मपीठाचा धर्मोपदेशक असल्यामुळे त्याने दीक्षा दिलेल्या ख्रिस्ती धर्मीयांना ‘सीरियन ख्रिश्चन्स’, ‘सेंट थॉमस ख्रिश्चन्स’ किंवा ‘नसरानी ख्रिश्चन्स’ असे संबोधण्यात येते. सीरियन ख्रिश्चन पंथीयांची संख्या अधिकतर केरळातच आढळते. सीरियन ख्रिश्चन धर्मपंथाचे हे भारतातले ख्रिश्चन या परकीय धर्माचे पहिले अनुयायी.  पुढे मध्यपूर्वेतल्या आणि आफ्रिकन देशांमधून आलेले ख्रिश्चन लोक आणि धर्मातर केलेले ज्यू धर्मीय यांनीही सीरियन धर्मपंथाचा स्वीकार केला. केरळातल्या या सीरियन ख्रिस्ती लोकांचे वैशिष्टय़ म्हणजे यांच्या जीवनशैलीवर तिथल्या स्थानिक हिंदू परंपरांचा पडलेला प्रभाव हे आहे. हिंदूंच्या काही स्थानिक परंपरा पाळणाऱ्या या सीरियन ख्रिश्चनांचे सर्व व्यवहार मल्याळी भाषेतच चालतात. धर्मग्रंथही मल्याळी भाषेत अनुवादित केलेले येथे वाचले जातात. या समाजातील अनेक लोकांनी आपापल्या क्षेत्रात आपल्या कर्तृत्वाने समाजाचे नाव मोठे केले आहे. भूतपूर्व केंद्रीय संरक्षणमंत्री ए.के.अँटोनी, भारतातील उच्च न्यायालयातील पहिली महिला न्यायाधीश अ‍ॅना चांदी, प्रसिद्ध मल्याळी कवी के.व्ही.सायमन, ख्रिस्ती धर्मोपदेशक साधू कोचुंजु उपदेशी हे सर्व सीरियन ख्रिश्चन होत.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=https://www.loksatta.com/navneet-news/christianity-religion-in-india-1622192/|शीर्षक=भारतातील ख्रिस्ती धर्मप्रसार|दिनांक=2018-01-26|संकेतस्थळ=Loksatta|भाषा=mr-IN|ॲक्सेसदिनांक=2019-09-05}}</ref>
सेंट थॉमसने ख्रिस्ती धर्माची दीक्षा (बाप्तिस्मा) दिलेल्या लोकांची संख्या वाढत गेली. सेंट थॉमस हा सीरियन ख्रिस्ती धर्मपीठाचा धर्मोपदेशक असल्यामुळे त्याने दीक्षा दिलेल्या ख्रिस्ती धर्मीयांना ‘सीरियन ख्रिश्चन्स’, ‘सेंट थॉमस ख्रिश्चन्स’ किंवा ‘नसरानी ख्रिश्चन्स’ असे संबोधण्यात येते. सीरियन ख्रिश्चन पंथीयांची संख्या अधिकतर केरळातच आढळते. सीरियन ख्रिश्चन धर्मपंथाचे हे भारतातले ख्रिश्चन या परकीय धर्माचे पहिले अनुयायी.  पुढे मध्यपूर्वेतल्या आणि आफ्रिकन देशांमधून आलेले ख्रिश्चन लोक आणि धर्मातर केलेले ज्यू धर्मीय यांनीही सीरियन धर्मपंथाचा स्वीकार केला. केरळातल्या या सीरियन ख्रिस्ती लोकांचे वैशिष्टय़ म्हणजे यांच्या जीवनशैलीवर तिथल्या स्थानिक हिंदू परंपरांचा पडलेला प्रभाव हे आहे. हिंदूंच्या काही स्थानिक परंपरा पाळणाऱ्या या सीरियन ख्रिश्चनांचे सर्व व्यवहार मल्याळी भाषेतच चालतात. धर्मग्रंथही मल्याळी भाषेत अनुवादित केलेले येथे वाचले जातात. या समाजातील अनेक लोकांनी आपापल्या क्षेत्रात आपल्या कर्तृत्वाने समाजाचे नाव मोठे केले आहे. भूतपूर्व केंद्रीय संरक्षणमंत्री ए.के.ॲंटोनी, भारतातील उच्च न्यायालयातील पहिली महिला न्यायाधीश अ‍ॅना चांदी, प्रसिद्ध मल्याळी कवी के.व्ही.सायमन, ख्रिस्ती धर्मोपदेशक साधू कोचुंजु उपदेशी हे सर्व सीरियन ख्रिश्चन होत.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=https://www.loksatta.com/navneet-news/christianity-religion-in-india-1622192/|शीर्षक=भारतातील ख्रिस्ती धर्मप्रसार|दिनांक=2018-01-26|संकेतस्थळ=Loksatta|भाषा=mr-IN|ॲक्सेसदिनांक=2019-09-05}}</ref>


<br />
<br />

०९:१५, २९ मार्च २०२० ची आवृत्ती

cristianismo (es); Kristni (is); عِیسٲیَتھ (ks); Kristian (ms); чырыстон дин (os); عيسويت (ps); Bukhristu (ss); عیسائیت (pnb); مسیحیت (ur); Cristianisme (oc); Christianity (gpe); Cristianèsimu (sc); খ্ৰীষ্টান ধৰ্ম (as); křesťanství (cs); kršćanstvo (bs); ခရိယာန်ႏဘာႏသာႏ (blk); christianisme (fr); kršćanstvo (hr); ख्रिश्चन धर्म (mr); ଖ୍ରୀଷ୍ଟିଆନ ଧର୍ମ (or); Cristianismo (frp); хришћанство (sr); ⵜⴰⵎⴰⵙⵉⵃⵉⵜ (ⴰⵙⴳⴷ ) (zgh); kristendom (nb); Hristianlıq (crh); Ísáí (brh); ristâosko (smn); المسيحية (ar); kristeniezh (br); cristianismu (ast); cristianisme (ca); Христианлыҡ (ba); Hristianlık (gag); Cristianesim (lmo); krishterim (sq); مسیحیت (fa); Hristianlıq (crh-latn); Kristatali (dag); ქრისტიანობა (ka); キリスト教 (ja); Christianismo (ia); Kiristanci (ha); مسيحيه (arz); Religio Christiana (la); क्रैस्तमतम् (sa); ਇਸਾਈ ਧਰਮ (pa); Crustinnisse (wa); Christianity (en-ca); مسيحية (ary); хрысьціянства (be-tarask); христианлык (tt-cyrl); cristianèsimu (scn); Vukreste (ts); Crestianêximo (lij); Kristendum (stq); ཡེ་ཤུའི་ཆོས་ལུགས། (bo); Sekriste (nso); Cristianisimu (co); Cristianoyōtl (nah); nasin sewi Kolisu (tok); Kristianismo (bcl); Cristianime (pcd); creștinism (ro); Masiixiyad (so); Христосой шажан (bxr); Крештинизм (mo); Lotu Kristen (tpi); ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಧರ್ಮ (tcy); xi'ojda (jbo); ຄິດຕະສາສະໜາ (lo); 기독교 (ko); Kristindómur (fo); kristanismo (eo); Kristen (map-bms); Христиан јаҥ (alt); chrzescëjaństwò (csb); Gĭ-dók-gáu (cdo); ईसाई धर्म (anp); Kśesćijaństwo (dsb); קריסטנטום (yi); křesćanstwo (hsb); Kitô giáo (vi); Кераста ди (inh); Chitendero chechiKristu (sn); Christianity (sco); Христийн шашин (mn); kristendom (nn); Ristiusk (vro); ಕ್ರೈಸ್ತ ಧರ್ಮ (kn); Boklísto (ln); 基督教 (gan); Hesu rape (gn); ߌߛߟߊߞߊ (nqo); ክርስትና (am); христианлык (mhr); Xıristiyaniye (diq); ईसाई धर्म (mai); kristianismo (lad); Kerisiano (sm); Cristianissem (rm); Chrêtchienneté (nrm); Kiristaanummaa (om); គ្រិស្តសាសនា (km); ᱤᱥᱟᱹᱭ ᱫᱷᱚᱨᱚᱢ (sat); ܡܫܝܚܝܘܬܐ (arc); Kristianisme (nov); Ххачпарас дин (lbe); Хашпара дин (lez); ẹ̀sìn Krístì (yo); Krit (vo); krščanstvo (sl); Kristiyanismo (tl); chrześcijaństwo (pl); ക്രിസ്തുമതം (ml); christendom (nl); Христианство (sah); cristianismo (gl); 基督教 (zh-hans); krześcijōństwo (szl); Christianity (shn); Christianity (en-gb); Khwikristi (kcg); Kresťanstvo (sk); християнство (uk); Кристозши (mdf); Christetum (gsw); Masihiylik (uz); Мәсіхшілік (kk); христијанство (mk); Kristndum (bar); ईसाई धर्म (bho); Cristianismu (ext); Cristianismo (cbk-zam); Кристаньчи (myv); ཡེ་ཤུ་ (dz); ईसाई धर्म (awa); UbuKhrestu (zu); Kristen (su); Isai Dharam (hif); 基督教 (lzh); ခရစ်ယာန်ဘာသာ (my); 基督教 (yue); Машаякчылык (ky); Kristiyanismo (krj); Kî-tuk-kau (hak); Kristaniti (bi); Christendom (zea); Christentum (de-ch); Cristnogaeth (cy); քրիստոնեություն (hy); 基督教 (zh); Kristendom (fy); Hristianskoi usko (olo); ክርስትና (ti); ක් රිස්තියානි ආගම (si); Kristiyanismo (rmy); 基督教 (wuu); kristinusko (fi); քրիստոնէութիւն (hyw); cristianisme (lfn); Ũkristiano (ki); Christndom (vls); Crishinizmo (rup); ศาสนาคริสต์ (th); hrišćanstvo (sh); хрістіанство (rue); cristianèzemo (vec); Ubukirisitu (rw); Kreschenitii (pih); مسیحی دین (mzn); християнство (bg); 基督教 (zh-hk); Kristianisma (mg); kristendom (sv); христианство (ru); Tamasiḥit (kab); Efefe Kraịst (ig); 基督教 (zh-hant); Christianity (en); Kekristenan (id); مەسىھچىلىك (ug); Ki-tok-kàu (nan); Cristianismo (an); دأرآسونه:مأسییأت (lrc); Kristianismo (pap); Cristianejim (lld); Geidoekgauq (za); масеҳият (tg); Kristen (jv); Христианлăх (cv); މަސީހީދީން (dv); Kristyanism (gcr); kristen (ace); Agama Kristen (ban); Christendóm (li); Kristyanismo (war); Nasaaraankore (ff); Kiyesu (kg); kristietība (lv); Kristianidad (ilo); Christendom (nds); mesîhîtî (ku-latn); Krɩstiyaniism (kbp); cristianismo (pt-br); Хрїстїаньство (cu); risttveârr (sms); ईसाई धर्म (hi); Kërëthänuɔɔi (din); Kristjaneżmu (mt); Kristen (min); mesîhîtî (ku); Христианлъи (av); مەسیحییەت (ckb); Kristianiti (jam); ခရေတ်ယာန် (mnw); Kinilisyano (tw); Kristanismo (io); Hristanuskond (vep); Cristianesimo (nap); kereszténység (hu); ખ્રિસ્તી ધર્મ (gu); Χριστιανισμός (el); kristautasun (eu); Kristen (bbc); Kristohanon (hil); مسیحیت (azb); Kristiyanu iñiy (qu); Christentum (de); Керсталла (ce); хрысціянства (be); ақьырсианра (ab); christendom (nds-nl); Banua niha Keriso (nia); ईसाई धर्म (ne); Krgatsonik (ik); Christendom (af); Hristiyanlık (tr); Whakapono Karaitiana (mi); Cristianisme (ie); נצרות (he); христианлык (tt); Cristianésim (pms); Kristeva (avk); క్రైస్తవ మతం (te); kristtalašvuohta (se); Krastendoom (frr); An Chríostaíocht (ga); খ্রিস্টধর্ম (bn); 基督教 (zh-cn); cristianesimo (it); чыристан дин (ady); Cristandade (mwl); Krisyanis (ht); kristlus (et); Krėkštiuonībė (sgs); Chrëschtentum (lb); xristianlıq (az); Kristoneth (kw); Kristanvponn (gom); Чыристэныгъэ (kbd); cristianismo (pt); Crīstendōm (ang); kristendom (da); Kerestén (bjn); Krikščionybė (lt); கிறித்தவம் (ta); xristianlıq (tt-latn); Creestiaght (gv); Kristiyanismo (ceb); Cristianesim (fur); Ukristo (sw); Crìosdaidheachd (gd); Sekeresete (tn); ქირსიანობა (xmf); Kristianismu (pam); مەسىھچىلىك (sd); Христианлыкъ (krc); کريستيان (ms-arab); مسیحیت (skr); Christianity (mos); Xristionəti (tly) religión monoteísta abrahámica (es); religijŏ (szl); Abrahamísk eingyðistrú byggð að miklu á lífi og kenningum Jesú frá Nasaret (is); relijin (pih); религия (bg); grup religios monoteist bazat pe învățătura și persoana lui Isus Cristos (ro); abrahamitisk religion (sv); монотеїстична світова релігія, заснована в першому столітті, яка стверджує, що Ісус є Сином Божим (uk); tiugungu (mos); 예수 그리스도의 삶과 가르침을 따르는 아브라함계 종교 (ko); বৰ্তমান পৃথিৱীৰ বৃহত্তম ধৰ্ম (as); monoteisma Abrahama religio, fondita en la 1-a jarcento, rigardanta Jesuon el Nazareto kiel ian diaĵon (depende de la sekto), kies sankta libro estas la Biblio (bazita de la hebrea Biblio kun suplemento, la t.n. Nova Testamento) (eo); monoteistické náboženství (cs); religion monoteista (pap); একেশ্বরবাদী ইব্রাহিমীয় ধর্ম (bn); siŏh cṳ̄ng ék-sìng-gáu (cdo); monoteistička religija s vjerom u Boga (hr); एकेक्षी धर्म जे पहिल्या शतकात स्थापन झाले होते ज्यात येशू हा देवाचा पुत्र आहे असे विश्वास. (mr); monoteistiska swětowa nabožina (hsb); ଧର୍ମ (or); pammati ti maymaysa a dios ken Abraham a relihion a naibatay kadagiti sursuro ni Hesus (ilo); једнобожачка религија (sr); religião abraâmica monoteísta (pt-br); releegion (sco); monotheistesch Relioun (lb); monoteistisk religion (nn); monoteistisk religion (nb); dünyəvi dinlərdən biri (az); ئایینی یەکەمی جیھان (ckb); Abrahamic monotheistic religion (en); ديانة إبراهيمية وتوحيدية متمحورة في تعاليمها حول يسوع المسيح والكتاب المقدس (ar); relijion (br); ߣߊߡߎ߲ ߡߍ߲ ߛߌ߲߬ߝߏ߲ ߠߎ߬ ߘߍ߲߬ߞߣߍ߬ߦߊ߬ߣߍ߲߬ ߞߏ߫ ߌߛߊ߫ ߦߴߊߟߊ߫ ߘߋ߲ ߠߋ߬ ߘߌ߫ (nqo); monoteista világvallás, amely Jézus életében gyökerezik (hu); I. mendean sortutako abrahamdar erlijio monoteista (eu); grupu de relixones monoteístes que cree que Xesús ye'l Fíu de Dios (ast); religió abrahàmica monoteista (ca); монотеистик дин (ba); crefydd undduwiol Abrahamaidd (cy); дуьненан динех цхьаъ (ce); fe abrahamike e bazuar në jetën e Jezusit (sq); دین توحیدی ابراهیمی بر اساس زندگی و آموزه های عیسی ناصری (fa); 信仰耶穌是神的兒子及人類救主的一神教 (zh); monoteistisk religion (da); प्रथम शताब्दीमा स्थापित अदैत्यवाद सम्बन्धि धर्म (ne); 宗教 (ja); דת מונותיאיסטית המבוססת על האמונה שישו מנצרת הוא המשיח הצפוי והתגלמותו של אלוהים (he); дөньякүләм таралган диннәрнең берсе (tt); येसु द्वारा प्रवर्तित एकेश्वरवादी धर्म (hi); maailman suurin uskonto (fi); நாசரேத்து இயேசுவின் வாழ்வு மற்றும் போதனைகளின் அடிப்படையில் அமைந்த ஆபிரகாமிய ஓரிறைவாத மதம் (ta); religione monoteista (it); tôn giáo lớn nhất thế giới, độc thần, khởi nguồn từ Abraham, đặt nền tảng vào cuộc đời, con người và những lời giáo huấn của Jesus thành Nazareth (vi); tek tanrılı İbrahimî bir din (tr); legliz kretyèn, relijyon fondè sous ansèyman moun nan lavi nou g (ht); monoteistlik usund, mille keskmeks on Jeesus Kristuse elu ja õpetused (et); religion monothéiste abrahamique fondé sur l'enseignement, la personne et la vie de Jésus-Christ (fr); дөньякүләм таралган диннәрнең берсе (tt-cyrl); monotheistische Religion (de); monoteistické náboženstvo, ktorého členovia veria, že Ježiš je syn Boží a spasiteľ sveta (sk); Religión mònoteìsta ch'a l'à avûo orìgine da l'ebraixmo into I sécolo. A l'é fondâ in bâze a l'insegnaménto do Gexù Cristo. (lij); riliggioni monuteìstica ca vènira a Gesù di Nazaret comu figghiu di Diu fattu omu (scn); religião monoteísta, a maior do mundo, baseada na figura de Jesus de Nazaré (pt); Dînê yekxwedayî (ku); monoteïstyske religy stifte yn de earste ieu (fy); monotheïstische religie (nl); monoteistinė religija (lt); abrahamska monoteistična religija, ki temelji na prepričanju, da je Jezus iz Nazareta pričakovani Mesija in utelešenje Boga (sl); dönyäküläm taralğan dinnärneñ berse (tt-latn); relighiľ monotheisticâ tu cari țentru sântu ânvițâturle al Isa Hristo (rup); agama Abrahamik monoteistik (id); ศาสนาเอกเทวนิยมแบบอับราฮัม (th); religia monoteistyczna założona przez Jezusa z Nazaretu (pl); നസ്രത്തിലെ യേശു പ്രതീക്ഷിക്കുന്ന മിശിഹായും ദൈവത്തിന്റെ അവതാരവുമാണെന്ന വിശ്വാസത്തെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള ഏകദൈവ മതം (ml); monoteistička religija (sh); одна из мировых религий (ru); ယေရှုခရစ်‌တော်၏ဘဝနှင့်အဆုံးအမတို့ကိုလိုက်နာကျင့်သုံးသည့်ဘာသာ (my); монотеістічна, універзална, історічна і місійна віра (rue); monoteistička religija (bs); relixión abrahámica monoteísta (gl); monotheistic religion founded in the first century (en-gb); μονοθεϊστική θρησκευτική ομάδα βασιζόμενη στην πίστη στον Ιησού ως Υιό του Θεού (el); Abrahamitiese monoteïstiese godsdiens (af) Iglesia cristiana, cristianidad, cristianería, cristianego, religión cristiana, fe cristiana, cristiandad (es); Chřeśćijaństwo (szl); Kristin trú (is); Agama Kristian, Kristianiti, Nasarani, Nasrani, Masihi (ms); чырыстонад, киристон дин, чырыстон, киристон (os); عیسویت (ps); Nasranilik, İsevilik (tr); نصرانیت, عیسائیت, مسیحی مذہب (ur); Christianizmus, Kresťanské náboženstvo, Kresťanská viera (sk); християнська філософія, християнин, християнський (uk); tiugungu (mos); Xristianlik, Xristian dini (uz); Христиан діні, Христиандық (kk); křesťanská víra (cs); hrišćanstvo, kršćanska vjera, kršćanska religija, hrišćanska vjera, hrišćanska religija (bs); Fide Christi, culture chrétienne, système chrétien, phénomène chrétien, christianisme populaire, communauté chrétienne, christiannisme, religion chrétienne, culte de Jésus-Christ, doctrine chrétienne, culte chrétien, christianique, chrétienneté, religion de la croix, christianisme biblique, vie chrétienne (fr); Kršćani, Kršćanska vjera (hr); ख्रिस्ती धर्म, प्रोटेस्टंट (mr); Krikščionybė, Krėkštionībe (sgs); Хришћанин, Хришћана, Kršćanstvo (sr); Kristendomen, Kristen tro, Kristen tid, Kristne, Kristent, Kristen historie, Oldkirken, Kristendommen, Kristelig, De kristne, Kristen (nb); Xristiyan, Xristian kilsəsi, Xristianliq, Xristian (az); ristâlâšosko (smn); الدين المسيحي, المسيحيه, الديانة المسيحية, مسيحيه, النصرانية (ar); Kristenien, Relijion gristen, Relijion kristen, Kristen (br); ခရစ်ယာန်သာသနာ, ခရစ်ယာန်​ဘာသာ (my); Christianity, 基督敎 (yue); Христиан дини (ky); gi+ dug^ gauˋ (hak); cristiandá, fe cristiana, relixón cristiana (ast); Christen (nds); Христианство (ba); Gristnogaeth, Cristionogaeth, Cristnogol, Cristionogion, Cristion (cy); Religion cristianna, Cristianézem (lmo); Críostaithe, Críostaíocht, Críostaí (ga); Քրիստոնյա, Քրիստոնեության (hy); 基督宗教, 基督信仰, 耶教, 主流基督教, 耶穌教 (zh); Kristus-troende, Kristendommen, Kristendommens historie, Kristendomskundskab, Kristentro, Kristelig, Kristne (da); ქრისტიანი, ქრისტიანები (ka); 基督教, 耶蘇教, クリスチャン (ja); Christianismo credal, Localismo (ia); Kiristancìì (ha); المسيحيه, المسيحية, مسيحية (arz); කිතුනු දහම, කිතු දහම, ක්‍රිස්තියානි ධර්මය, ක්‍රිස්තියානි (si); Christianismus, Ecclesia Christiana, Christianitas, Christianorum (la); क्रिस्तीय (sa); इसाई, इसाई धर्म, ईसाइयत (hi); kristillisyys, kristikunta, kristillinen (fi); Karaitiana (mi); Christedom, Kristedom, Christendom, Kristendom, Christen (li); கிறித்துவ சமயம், கிறிஸ்தவ சமயம், கிறிஸ்தவம், கிறித்தவ சமயம், கிருத்தவம், கிறிஸ்துவம், கிருத்துவம், கிறீஸ்தவர் (ta); Christendom, Christ'ndom (vls); хрысьціяне (be-tarask); христиан, христиан дине (tt-cyrl); riliggioni cristiana (scn); Creştinism, Creştin, Crișcinu (rup); Kristyanismo (ceb); Кршћанство, Хришћанство, kršćanstvo (sh); Religión crestiànn-a, Fêde crestiànn-a, Gêxe crestiànn-e (lij); Cristianéximo, Cristianesimo, Cristianeximo (vec); ཡེ་ཤུའི་ཆོས་ལུགས, ཡེ་ཤུའི་ཆོས་ལུགས་ (bo); Ubukirisito, Kristendomu (rw); Christianity (pih); مسیحیت, Messihvar, Messiavar / مسیحا وار (mzn); Християнин, Християнството, Християните, Християнската вяра, Християнски, Източната криза (bg); Creştinism, Creştin, Creştini, Crestinism, Creștinătate, Creștin, Crestin, Creștini, Biserica creștină (ro); Kikristo (kg); Kiristaan, Kiristanka, Kirishtaan, Kiristaanka (so); den kristna tron, kristenheten, kristendomskunskap, kristendomen, kristen lära, kristen, kristne, kristna kyrkan, kristendomens riktningar, kyrkan i västra och östra Europa, kristen tro, kristlig, kristenhet, kristnande, kristna tron, kristna läran (sv); Eféfé Kraịst, Christianity, Éféfé Kraist (ig); дини насронӣ, христианӣ (tg); xriso lijda, xriso (jbo); 기독교 신앙, 야소교, 크리스트교, 예수교, 그리스도교회, 초대교회, 고대교회, 그리스도 교, 그리스도교, 크리스트 교, 초기 기독교, 초대 교회 (ko); kristana doktrino, kristanisma, kristanoj, kristana, kristana kredo (eo); Misa Katóliko (pap); Cristiana, Cristians (an); খৃষ্ট ধর্ম, খৃস্ট ধর্ম, খ্রিষ্টধর্ম, খ্রিস্টান, খ্রিস্টান ধর্ম, খ্রীষ্টধর্ম, খ্রীষ্টান ধর্ম (bn); Nasrani, Agama Kristen (jv); Христианлӑх, Христос тĕнĕ, Христиан тĕнĕ (cv); Christianity (dv); קאטויליש, קריסטיעניטום, קריסטליכע, נוצרי, קריסטן, קריסטיענטום, קריסטיאנעטום, קריסט (yi); křesćanske, křesćanska nabožina, křesćenjo (hsb); Masiihinkore (ff); Kristiānisms, Kristieši, Kristietis, Kristietisms (lv); Christelik, Christen (af); cristão, cristã (pt-br); Christian, Christianism (sco); Христосын шашин (mn); kristendommen, kristendomen, den kristne religionen, kristen religion, kristen tru, kristentru, kristi tru, kristentrua, kristentrui (nn); ಕ್ರೈಸ್ತ ಮತ, ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಕ್ರೈಸ್ತ ಧರ್ಮ (kn); Kimokristo, Bokrístu, Bokrísto (ln); Christian faith, Christian (en); ߌߛߟߊߞߦߊ߫ ߣߊߡߎ߲ (nqo); keresztények, keresztény vallás, keresztény papság, keresztyén (hu); ክርስቲያኖች, ክርስቲያን (am); คริสต์ศาสนา, คริสตศาสนา, คริสต์, พระคริสตศาสนา (th); giristinotasun, kristau, kristautasuna, kristianismo (eu); Kristyon, Kristonyon (kw); Хрїстова вѣра, Крьстиꙗньство (cu); христианское вероучение, христианский (ru); Kristiyanukuna, Kristiyanismu, Kristiyanu (qu); Christliche Lehre, Christlicher Glaube, Christlich, Christenheit, Christlicher Glauben, Christliche Religion (de); ਈਸਾਈ, ਇਸਾਈ, ਇਸਾਈ ਦੀਨ, ਈਸਾਈ ਦੀਨ, ਈਸਾਈ ਧਰਮ (pa); хрысьціяне (be); risttalašvuohta (se); kristendom (nds-nl); Xristiyanî, Kirîstîyan, Xristiyanetî, File, Xirîstiyanî, Xristiyan, Mesîhtî, Îsewî, Xiristiyantî, Felatî, Mesihî, Mesîhî, Xrîstiyan, Xiristiyan, Xirîstiyan, Fele, Xrîstiyanî, Xristian, Xristîyan, Îsawî, Xiristîyan (ku); Kristiyanismo, Kristianidad (war); Kriss'ndom, Chrissendom, Christ'ndom (zea); İsewitiye, Xıristiyaney, Xıristiyan (diq); Chrêtchian, Chretchiennete, Chrêtchien, Chretchien, Chrêtchiannisme, Chrêtchiann'taie, Chretchianisme, Chrêtchianisme, Christianisme, Chretchiann'taie, Chretchienn'te, Chrêtchienn'té, Chrêtchiannetaé (nrm); Chrześcijanizm, Chrześcijanie, Chrześcijanin, Chrystianizm (pl); Tamasiḥt (kab); דת הנצרות, נוצרית, נוצרים, האמונה הנוצרית, נצרות משיחית, נוצרי, נוצרות, הכנסייה (he); xristian, xristian dine, христиан, христиан дине (tt); Crìosdalachd (gd); Xristian Dini, خىرستىئان دىنىنىڭ, خرىستىئان دىنى (ug); క్రిస్టియన్, క్రైస్తవమతం, క్రైస్తవులు, క్రైస్తవం (te); ܡܫܝܚܝܬܐ, ܟܪܝܣܛܝܢܘܬܐ, ܟܪܣܛܝܢܘܬܐ (arc); Kristen, agama Kristen (id); ایین ترسایی, عیسوی, آيين مسيحيت, مسيحيان, آیین ترسایی, ایین مسیحی, آئین مسیحیت, مسیحیان, آیین مسیحیت, ايين مسيحي, ایین مسیحیت, ائین مسیحیت, آيين مسيحي, نصارا, کریستین, نصاری, آيين ترسايي, دین مسیح, نصرانی, ايين ترسايي, دين مسيحيت, ائين مسيحيت, ايين مسيحيت, مسيحيت, آئين مسيحيت, مذاهب مسيحي, دين مسيح, آیین مسیحی, دین مسیحیت (fa); Hristian, Hristianlar (crh-latn); Kristianismo, Pangkristiyano, Pang-Kristiyano, Kasaysayan ng Kristiyanismo, Kristyanismo, Cristianismo, Mga Kristiyano, Relihiyon ni Hesus, Relihiyon ni Hesukristo, Christian Living, Pananampalatayang Kristiyano, Kristiyano, Layunin ng kristiyanismo, Kristiyanong, Relihiyon ni Kristo, Kristyano, Christianity, Teolohiyang Kristiyano, Kristohanon, Cristiano, Maagang Kristiyanismo, Ekumenismong Kristiyano (tl); Religione Cristiana, Chiese cristiane, Fede cristiana, Confessioni cristiane (it); ristiusk (et); Христианство, Христиан (krc); Kretyente (ht); Ххачпараст, Къанчпарас, Ххачпарас, Къанчпараст, Ххачпараст дин (lbe); Cristià, Cristiandat, Fe cristiana, Cristians, Cristiana, Cristianes, Religió cristiana (ca); Христианвал, Хашпарвал, Хашпаравал (lez); Christianity, Cristianidad (ilo); Insara, Kristjani (mt); ẹ̀sin Igbagbo, ẹ̀sìn Kristi, Christianity (yo); ქრისტიანობა (xmf); Cristandade, Fé Cristã, Akum, Religião cristã, Cristantade, Caminho Verdade e a Vida (pt); Crīstendōme, Cristendōm (ang); Rilidjon crustinne, Crustins, Crustinisse, Crustin (wa); Kristen (bjn); Krikščionybės istorija, Krikščionys (lt); krščanska vera, krščanska religija (sl); xristian, xristian dine (tt-latn); ئایینی گاور, خاچپەرستی, ئایینی مەسیحییەت, دینی مەسیحییەت, ئایینی مەسیحی, کریستیانی, مەسیحیەت (ckb); Religjioni Krishter, Feja e Krishterë, Krishterizmi, Kristianizmi, Krishtërimi (sq); Cristianisim (fur); Kikristo, Ukristu, Christianity, Mkristo, Wakristo (sw); ക്രൈസ്തവർ, ക്രിസ്തു മതം, കൃസ്തുമതം, Christianity, ക്രിസ്ത്യൻ, ക്രിസ്ത്യൻ മതം, ക്രൈസ്തവം (ml); Christelijk geloof, Christelijke leer, Christelijke geloof, Christelijk, Cristendom (nl); Gristndum, Christntum, Christndum, Christentum (bar); Христианизм (sah); Crestianismo, Cristianismo (mwl); Cristianesimu, Religione Cristiana (sc); cristiandade, cristián, cristiá, relixión cristiá (gl); Cơ-đốc giáo, Ki-tô giáo, Đạo Cơ-đốc, Ky-tô giáo, Christianity, Đạo Ki-tô (vi); Χριστιανοί, Χριστιανική πίστη, Χριστιανός (el); Kristianizmo, Kristyanismo (lad)
ख्रिश्चन धर्म 
एकेक्षी धर्म जे पहिल्या शतकात स्थापन झाले होते ज्यात येशू हा देवाचा पुत्र आहे असे विश्वास.
माध्यमे अपभारण करा
  विकिपीडिया
प्रकारप्रमुख धार्मिक गट
उपवर्गअब्राहमिक धर्म
याचे नावाने नामकरण
स्थान worldwide
भाग
  • Western Christianity
  • Eastern Christianity
  • Christian denominational family
  • Christian denomination
  • Christian movement
संस्थापक
स्थापना
अधिकार नियंत्रण
साचा:Translations:Template:Wikidata Infobox/i18n/msg-editlink-alttext/mr

ख्रिस्ती धर्म किंवा ख्रिश्चन धर्म हा लोकसंख्येच्या दृष्टीने जगातील सर्वात मोठा धर्म असून त्याला जवळजवळ दोन हजार वर्षांचा इतिहास आहे. पॅलेस्टाईन (सध्याचा इस्रायल देश) येथे ख्रिस्ती धर्माचा प्रारंभ झाला. येशू ख्रिस्त हा या धर्माचा संस्थापक मानला जातो. ख्रिस्तपूर्व ४ ते ६ च्या दरम्यान येशूचा जन्म बेंथलेहम गावी झाला.ख्रिस्ती शकारंभी बलाढ्य रोमन साम्राज्य अटलांटिक महासागरापासून तुर्कस्तान पर्यंत व जर्मन समुद्रापासून सहारा पर्यंत पसरले होते. पालेस्तीन हा या रोमन साम्राज्यातील एक सुभा होता. योग्य वेळ आली तेव्हा गालील प्रांतातील बेंथलेहम या गावी येशूचा जन्म झाला. त्या वेळी पालेस्तीन देशावर रोमन सत्ता अधिकार गाजवीत होती. सम्राट ऑगस्टस हा या साम्राज्याचा सम्राट होता. त्याने गालील प्रांताचा मांडलिक राजा म्हणून हेरोद राजाला नेमले होते. याच्याच अमदानीत येशूचा जन्म झाला. येशू (मूळ हिब्रू शब्द यहोशवा - यहोवा माझे तारण आहे.) या हिब्रू नावाचा अर्थ तारणारा असा आहे. तर ख्रिस्त हा शब्द ख्रिस्तोस या ग्रीक शब्दापासून बनला आहे. त्याचा अर्थ अभिषिक्त केलेला असा होतो. ख्रिस्तोस हा शब्द मसीहा (म्हणजे तारणारा) या हिब्रू शब्दाचे ग्रीक भाषेतील रूपांतर आहे. येशू धर्माने यहुदी होता. वयाच्या ३०व्या वर्षी त्याने आपल्या शिकवणुकीला प्रारंभ केला. जवळपास तीन वर्ष त्याने आपली शिकवण संपूर्ण गालील प्रांतात व आजूबाजूच्या परिसरात प्रसारित केली. त्याने बारा प्रेषितांची निवड करून त्यांना आपले कार्य पुढे चालविण्यास प्रोत्साहन दिले. यहुदी धर्मानुसार (जुना करार) पापी मानवाच्या तारणासाठी परमेश्वराने तारणारा (मूळ हिब्रू शब्द मसीहा) पाठविण्याचे अभिवचन दिले होते. जुन्या करारात या मसीहाबद्दल अनेक भविष्ये वर्तविली गेली होती. येशू हाच तारणारा (मसीहा) आहे अशी ख्रिस्ताच्या शिष्यांची खात्री झाली होती. वयाच्या ३३ व्या वर्षी यहुदी धर्माधिकाऱ्यांनी त्याच्यावर धर्मद्रोहाचा व राष्ट्रद्रोहाचा आरोप करून तत्कालीन रोमन सत्ताधीशांच्या करवी त्याला क्रुसावर खिळवून ठार केले. परंतु मरणानंतर तिसऱ्या दिवशी तो पुन्हा जिवंत झाला. त्याने आपल्या अनेक प्रेषितांना दर्शने दिली. व त्याची शिकवण जगभर प्रसारित करण्याची आज्ञा दिली. त्यांनंतर तो स्वर्गात गेला. असा ख्रिस्ती धर्मीयांचा विश्वास आहे. त्याच्या आज्ञेनुसार त्याच्या प्रेषितांनी ख्रिस्ती धर्माचा जगभर प्रसार केला. बायबल (जुना व नवा करार) हा ख्रिस्ती धर्माचा धर्मग्रंथ आहे. ख्रिश्चन धर्म हा लोकसंख्येच्या बाबतीत सगळ्यात मोठा धार्मिक समुदाय आहे. ख्रिस्ती धर्मात तीन मुख्य पंथ आहेत. १. कॅथोलिक, २ ईस्टर्न ऑर्थोडॉक्स, ३. प्रोटेस्टंट . या पंथांतही (विशेषतः प्रोटेस्टंट पंथात) प्रेस्बिटेरियन, कॅल्व्हिनिस्ट आदी अनेक उपपंथ आढळतात. [ संदर्भ हवा ]

ख्रिस्ती धर्मपंथ : ख्रिस्ती धर्मात मुखत्वे तीन धर्मपंथ आढळून येतात. १. रोमन कॅथोलिक २. ईस्टर्न ऑर्थोडॉक्स,३. प्रोटेस्टंट. रोमन कॅथोलिक पंथ हा धर्मातील कर्मठ परंपराचे जतन करतो. रोमन कॅथोलिक पंथ रोमच्या पोपची धार्मिक सत्ता मान्य करते. हा ख्रिस्ती धर्मातील सुधारणावादी विचारांचे समर्थन करतो. रोमन कॅथोलिक पंथ आणि ईस्टर्न ऑर्थोडॉक्स पंथ यांच्याशिकवणुकीत व विचारात विशेष फरक नाही. फक्त ईस्टर्न ऑर्थोडॉक्स पंथ हा रोमच्या पोपची सत्ता मान्य करीत नाही तर त्याऐवजी कॉनस्तंटटीनोपलची सत्ता सर्वोच्च मानतात. या पंथांच्या धार्मिक श्रद्धा, धार्मिक विधी या बाबतीत बरीच मतभिन्नता असली तरी येशू ख्रिस्ताबाबत असलेले तीन घटक सर्वांनाच मान्य आहेत. ते तीन घटक खालीलप्रमाणे :

१. ख्रिस्ताचा जीवन वृत्तांत : येशू ख्रिस्ताच्या जीवन व कार्यासंबंधी सर्वे घटनांचे संकलन करणारे वृत्तांत (चार शुभवर्तमाने - Four Gospels)

२. धर्मसिद्धांत : येशु ख्रिस्त ही एकमेव अद्वितीय व्यक्ती व परमेश्वराचा पुत्र असून त्याच्या द्वारेच मानवाला तारणप्राप्ती होऊ शकते. तो देव व मानव यांच्यातील एकमेव मध्यस्थ आहे.

३. मानवी जीवन : परमेश्वराबद्दल व आपल्या सहकाऱ्याबद्दल प्रेम बाळगून जीवन व्यतीत करण्याचा ख्रिस्ती मनुष्य प्रयत्न करतो, म्हणजेच ख्रिस्ताच्या आदर्श जीवनाप्रमाणे आपले जीवन व्यतीत करण्याचा ख्रिस्ती व्यक्ती प्रयत्न करते.[ संदर्भ हवा ]

आणखी उपपंथ (एकूण ४३,००० ते ५५,०००)

  • ॲंग्लिकन कम्यूनियन
  • इंडिपेन्डन्ट कॅथाॅलिकिझम
  • ओरियंट आॅर्थोडाॅक्सी
  • चर्च आॅफ द ईस्ट
  • रेस्टोरेशनिझम आणि नाॅन ट्रिनिटेरियानिझम

पंथ-उपपंथ

विश्वास

ख्रिस्ती लोकांचा असा विश्वास आहे की येशू हा देवाचा पुत्र आहे, तो ईश्वर असून मनुष्य झाला, मानवतेचा रक्षक, जो तारणारा, त्यामुळे ख्रिस्ती लोक येशूला ख्रिस्त किंवा मसीहा म्हणतात.

ज्याची हिब्रू बायबल (यहुदी लोकांचे धर्मपुस्तक व ख्रिस्ती लोकांचे जुना करार)मध्ये भविष्यवाणी केली होती तोच हा येशू मसीहा आहे असा ख्रिस्ती लोकांचा विश्वास आहे.[१]

भारतातील ख्रिश्चन

नसरानी cross

२०११ च्या जनगणनेनुसार भारतात ख्रिश्चन धर्म हा तिसऱ्या क्रमांकाचा धर्म आहे. ख्रिस्तीधर्मीय भारताच्या लोकसंख्येच्या २.३ टक्के आहेत. भारतात या धर्माचे आगमन संत थॉमस याच्या येण्यानंतर झाले. भारताच्या ४ राज्यांत ख्रिश्चन हे बहुसंख्याक आहेत.[२]

इस्लाम, ख्रिस्ती आणि ज्यू या तिन्ही धर्माचा भारतीय उपखंडातील प्रवेश दक्षिण भारतातील केरळ प्रांतातून झाला. येशू ख्रिस्ताच्या बारा प्रत्यक्ष शिष्यांपकी सेंट थॉमस ख्रिस्ती धर्मप्रसाराच्या हेतूने केरळच्या किनारपट्टीवरील मुझिरिस म्हणजे सध्याचे कोडुंगलूर येथे इ.स. ५२ मध्ये आला. त्याच्या तिथे येण्यापूर्वी काही ज्यू लोक आधीच त्या भागात स्थायिक झाले होते. थॉमसने त्या भागातील पालायार, कोडुंगलूरवगरे आठ ठिकाणी चच्रेस स्थापन करून ख्रिस्ती धर्मप्रसाराची केंद्रे सुरू केली. इ.स. ७२ मध्ये चेन्नईजवळच्या सध्याच्या सेंट थॉमस माऊंट येथे त्याची हत्या झाली.

सेंट थॉमसने ख्रिस्ती धर्माची दीक्षा (बाप्तिस्मा) दिलेल्या लोकांची संख्या वाढत गेली. सेंट थॉमस हा सीरियन ख्रिस्ती धर्मपीठाचा धर्मोपदेशक असल्यामुळे त्याने दीक्षा दिलेल्या ख्रिस्ती धर्मीयांना ‘सीरियन ख्रिश्चन्स’, ‘सेंट थॉमस ख्रिश्चन्स’ किंवा ‘नसरानी ख्रिश्चन्स’ असे संबोधण्यात येते. सीरियन ख्रिश्चन पंथीयांची संख्या अधिकतर केरळातच आढळते. सीरियन ख्रिश्चन धर्मपंथाचे हे भारतातले ख्रिश्चन या परकीय धर्माचे पहिले अनुयायी.  पुढे मध्यपूर्वेतल्या आणि आफ्रिकन देशांमधून आलेले ख्रिश्चन लोक आणि धर्मातर केलेले ज्यू धर्मीय यांनीही सीरियन धर्मपंथाचा स्वीकार केला. केरळातल्या या सीरियन ख्रिस्ती लोकांचे वैशिष्टय़ म्हणजे यांच्या जीवनशैलीवर तिथल्या स्थानिक हिंदू परंपरांचा पडलेला प्रभाव हे आहे. हिंदूंच्या काही स्थानिक परंपरा पाळणाऱ्या या सीरियन ख्रिश्चनांचे सर्व व्यवहार मल्याळी भाषेतच चालतात. धर्मग्रंथही मल्याळी भाषेत अनुवादित केलेले येथे वाचले जातात. या समाजातील अनेक लोकांनी आपापल्या क्षेत्रात आपल्या कर्तृत्वाने समाजाचे नाव मोठे केले आहे. भूतपूर्व केंद्रीय संरक्षणमंत्री ए.के.ॲंटोनी, भारतातील उच्च न्यायालयातील पहिली महिला न्यायाधीश अ‍ॅना चांदी, प्रसिद्ध मल्याळी कवी के.व्ही.सायमन, ख्रिस्ती धर्मोपदेशक साधू कोचुंजु उपदेशी हे सर्व सीरियन ख्रिश्चन होत.[३]


संदर्भ यादी

  1. ^ जोशी 'शतायु', अनिरुद्ध. hindi.webdunia.com (हिंदी भाषेत) http://hindi.webdunia.com/other-religion/judaism-108123100008_1.html. 2019-09-05 रोजी पाहिले. Missing or empty |title= (सहाय्य)
  2. ^ "भारत में धर्म". विकिपीडिया (हिंदी भाषेत). 2019-05-21.
  3. ^ Loksatta https://www.loksatta.com/navneet-news/christianity-religion-in-india-1622192/. 2019-09-05 रोजी पाहिले. Missing or empty |title= (सहाय्य)