"महाबलीपुरम लेणी" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक
आर्या जोशी (चर्चा | योगदान) |
आर्या जोशी (चर्चा | योगदान) लेखात आवश्यक भर घातली. |
||
| ओळ १: | ओळ १: | ||
'''महाबलीपुरम लेणी''' [[भारत|भारतातील]] [[चेन्नई]] शहरापासून ५५ किमी अंतरावर असलेली लेणी आहेत. इ.स.१९८४ साली ही लेणी जागतिक वारसा म्हणून घोषित झाली आहेत.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=UTNuAAAAMAAJ&q=mahabalipuram+temple&dq=mahabalipuram+temple&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjrpdfbj5HbAhXLJJQKHXXtC4kQ6AEINjAD|title=Mahabalipuram (Mamallapuram)|last=Nākacāmi|first=Irāmaccantiran̲|date=2008|publisher=Oxford University Press|isbn=9780195693737|language=en}}</ref> |
'''महाबलीपुरम लेणी''' [[भारत|भारतातील]] [[चेन्नई]] शहरापासून ५५ किमी अंतरावर असलेली लेणी आहेत. इ.स.१९८४ साली ही लेणी जागतिक वारसा म्हणून घोषित झाली आहेत.<ref>{{स्रोत पुस्तक|url=https://books.google.co.in/books?id=UTNuAAAAMAAJ&q=mahabalipuram+temple&dq=mahabalipuram+temple&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjrpdfbj5HbAhXLJJQKHXXtC4kQ6AEINjAD|title=Mahabalipuram (Mamallapuram)|last=Nākacāmi|first=Irāmaccantiran̲|date=2008|publisher=Oxford University Press|isbn=9780195693737|language=en}}</ref> |
||
महाबलीपुरम दक्षिण भारतातील एक ऐतिहासिक स्थान व प्राचीन संस्कृतीचे केंद्र समजले जाते. [[पुराण]]प्रसिद्ध बलीराजावरून या गावाला महाबलीपुरम हे नाव मिळाले. |
महाबलीपुरम दक्षिण भारतातील एक ऐतिहासिक स्थान व प्राचीन संस्कृतीचे केंद्र समजले जाते. [[पुराण]]प्रसिद्ध बलीराजावरून या गावाला महाबलीपुरम हे नाव मिळाले.मम्मलापूर असेही याचे एक प्राचीन नाव आहे. |
||
==भौगोलिक महत्व== |
==भौगोलिक महत्व== |
||
१५:२५, २० मे २०१८ ची आवृत्ती
महाबलीपुरम लेणी भारतातील चेन्नई शहरापासून ५५ किमी अंतरावर असलेली लेणी आहेत. इ.स.१९८४ साली ही लेणी जागतिक वारसा म्हणून घोषित झाली आहेत.[१]
महाबलीपुरम दक्षिण भारतातील एक ऐतिहासिक स्थान व प्राचीन संस्कृतीचे केंद्र समजले जाते. पुराणप्रसिद्ध बलीराजावरून या गावाला महाबलीपुरम हे नाव मिळाले.मम्मलापूर असेही याचे एक प्राचीन नाव आहे.
भौगोलिक महत्व
हे ठिकाण पल्लव वंशाच्या आधीपासून बंदर म्हणून प्रसिद्ध होते.इ.स.पहिल्या व दुस-या शतकातील ग्रीक व रोमन ग्रंथात याचा मलंगी म्हणून उल्लेख आढळतो.तमिल काव्यातही या बंदराचा उल्लेख आहे.प्राचीन काळी त्याला मलंगे व कदलमललई ही नावे होती.
सांस्कृतिक महत्व
इसवी सनाच्या सातव्या-आठव्या शतकात पल्लव वंशाच्या राजवटीत इथे अनेक शिल्पे निर्माण झाली.[२] [३]अखंड दगडात खोदलेली मंदिरे हे महाबलीपूरमचे वैशिष्ट्य आहे.[४] इथेच कृष्ण मंडप नावाची एक गुहा पहाडात खोदलेली आहे.या गुंफेत गोवर्धन धारी श्रीकृष्ण व गोप-गोपी यांची चित्रे कोरलेली आहेत.या गुंफेजवळ पंच पांडव रथ आहेत.मुख्य रथाला धर्मराज रथ म्हटले जाते. [५]कोरलेले एक तीन मजली मंदिर येथे आहे.या मंदिरासमोरच वराहमंडप आहे.त्यात वराहरूपी विष्णू पृथ्वीला समुद्रातून वर काढीत आहे असे सुंदर शिल्प कोरलेले आहे.[६] या गावात टेकडीवर एक शिव मंदिर आहे.त्याला ओलक्कनाथाचे मंदिर म्हणतात.ते दगडाचे बांधलेले असून इतके उंच आहे की पूर्वी ते दीपगृहाचे काम करीत असावे. चित्रे= पंच पांडव काही अंतरावर १०० फूट लांब व ३० फूट रुंद उंच अशा एका प्रचंड खडकावर कोरलेली अनेक चित्रे आहेत.नाग,नागीन, जटाधारी पुरुष,अर्जुन,हती, वाघ,सिंह,यक्ष ,गंधर्व,सूर्य, अप्सरा,यांची चित्रे कोरलेली आहेत.
चित्रदालन
-
समुद्र किना-या वरील मंदिर -
रथ -
लेणी मंदिरे -
शिल्प
- ^ Nākacāmi, Irāmaccantiran̲ (2008). Mahabalipuram (Mamallapuram) (इंग्रजी भाषेत). Oxford University Press. ISBN 9780195693737.
- ^ Kapoor, Subodh (2002). The Indian Encyclopaedia: Mahi-Mewat (इंग्रजी भाषेत). Cosmo Publications. ISBN 9788177552720.
- ^ Lockwood, Michael; Siromoney, Gift; Dayanandan, P. (1974). Mahabalipuram Studies (इंग्रजी भाषेत). Christian Literature Society.
- ^ Bansal, Sunita Pant (2012-04-01). Hindu Pilgrimage: A journey through the holy places of hindus all over India (इंग्रजी भाषेत). V&S Publishers. ISBN 9789350572511.
- ^ Srinivasan, K. R. (1975). The Dharmarāja ratha & its sculptures, Mahābalipuram (इंग्रजी भाषेत). Abhinav Publications.
- ^ भारतीय संस्कृती कोश खंड सातवा