"समाजशास्त्र" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

Content deleted Content added

Inline

११:३५, १३ फेब्रुवारी २०१८ ची आवृत्ती

सामाजिक शास्त्र याच्याशी गल्लत करू नका.

समाजशास्त्र (Sociology) म्हणजे माणसाचा समाजाशी असलेल्या आंतरसंबंधांचा अभ्यास होय. समाजशास्त्र हे समाजाचे विज्ञान आहे. यात सामाजिक घटक व सामाजिक घडामोडींचा समावेश असतो. समाजाचे मन, मनाचा एकूण कल व समाज पाळत असलेले रीतिरिवाज यांचा शोध या शास्त्रात घेतला जातो. सामाजिक प्रश्नांची उकल करण्यासाठी समाजशास्त्र उपयुक्त असते. हे शास्त्र आंतरविद्याशाखीय स्वरूपाचे आहे. यामुळे याचा मानववंशशास्त्र, भाषाशास्त्र, राज्यशास्त्र, इतिहास व संख्याशास्त्र अशा अनेक शाखांशी संबंध येतो.

समाजशास्त्राला इंग्रजीत "Sociology" म्हणतात,

ऑगस्ट कॉम्ट हा समाजशास्त्राचा जनक मानला जातो. इ.स. १८३९मध्ये त्याने सामाजिक भाषणात आणि नंतर Positive philosophy या ग्रंथात "समाजशात्र" या शब्दाचा पहिल्यांदा वापर केला. हो

उपशाखा

समाजशास्त्रात अनेक उपशाखा आहेत समाजशास्त्रात विविध समस्या घेऊन अभ्यास केला जातो. समाजशास्त्रत अनेक शास्त्रज्ञांनी विविध सिद्धांत मांडला आहे यामध्ये त्यांनी आपले विचार मांडले आहे तसेच त्यांनी ग्रामीण व शहरी भागाचा अभ्यास समाजशास्त्रत केला आहे.सामाजिक चळवळी व त्यांचा समस्या समाजशास्त्रत मांडले आहे.

उपयोजित समाजशास्त्र

लिंगभावाचे समाजशास्त्र

सामूहिक वर्तनशास्त्र

तुलनात्मक समाजशास्त्र

लोकसंख्याशास्त्र

मानवी परिसंस्थाशास्त्र

वैद्यकीय समाजशास्त्र

औद्योगिक समाजशास्त्र

लष्करी समाजशास्त्र

सैन्याची विचारसरणी
सैन्याची अंतर्गत एकी
सैनिकी वृत्ती आणि सैनिकी सावधानता
सैन्यामधील स्त्रियांचे स्थान
सैन्याच्या औद्योगिक व शैक्षणिक परिसरांतील जीवन
सेना - संस्था आणि संरचना
सैन्याची सततची युद्धाची तयारी

राजकीय समाजशास्त्र

धार्मिक समाजशास्त्र

शहरी समाजशास्त्र

ग्रामीण समाजशास्त्र

भारतीय ग्रामीण समाजशास्त्राच्या अभ्यासात, भारतातील ग्रामीण संरचनांचा, जातिव्यवस्थेचा, गावाच्या आर्थिक आणि राजकिय संरचनांचा अभ्यास केला जातो.

मराठी ग्रामीण समाजशास्त्राच्या सुरुवातीच्या अभ्यासाठी वरदा प्रकाशनाने पुनःप्रकाशित केलेले त्र्यंबक नारायण अत्रे यांचे गावगाडा हे पुस्तक उपयुक्त आहे.

शेतकरी समाजशास्त्र

सामाजिक मानसशास्त्र

सैद्धान्तिक समाजशास्त्र

शैक्षणिक समाजशास्त्र

न्याय समाजशास्त्र

आंतरजालीय समाजशास्त्र

माध्यमाचे समाजशास्त्र

वर्गाण्चे आणि जातींचे समाजशास्त्र

विज्ञानाचे समाजशास्त्र

पर्यावरणाचे समाजशास्त्र

ज्ञानाचे समाजशास्त्र

कार्ल मेनहिंम ज्यांनी ज्ञानाचे समाजशास्त्र ह्या शाखेला जन्म दिला ते म्हणतात, ज्ञानशाखा ज्ञानाच्या अस्तित्वाचा शोध घेणारी शाखा आहे.^[१] म्हणजेच व्यक्तींच्या सामाजिक अस्तित्वाच्या माध्यमातुन सामाजिक विश्व आणि ज्ञान यांमधील नाते ठरते. याचाच अर्थ असा की, विशिष्ट सामाजिक गटाच्या कल्पना त्या गटाच्या सामाजिक संरचनेतील स्थानाशी संबंधीत असतात. कार्ल मार्क्सने सामाजिक वर्गाच्या त्याच्या विश्लेषणामध्ये त्याने कल्पनांचे नाते सामाजिक वर्गाशी जोडले आहे, ज्याचाच अर्थ असाही होतो की, ज्ञानाच्या विचारविश्वाच्या समाजशास्त्राची मांडणी मेनहिंमने त्याच्या आधिच्या अनेक समाजशास्त्राच्या अभ्यासकांच्या कार्याचा आधार घेऊन केली आहे. मर्टनने(१९५७) केलेल्या व्याख्येनुसार, ज्ञानाचे समाजशास्त्र हे कल्पनांचा किंवा वैचारिक व्यवहारांचा पध्दतशिर अभ्यास करते.^[२]

भारतीय समाजशास्त्रज्ञ

भारतीय समाजशास्त्र

सामाजिक संघटना

बाह्य दुवे

आंतरराष्ट्रीय इंटरनेट समाजशास्त्रीय समूह, सामाजिक व्यवहारांचे अध्ययन करणारा एक इंटरनेट आधारित गट
Sociologically.net, एक आंतरराष्ट्रीय सामाजिक समुदाय
इंटरनेट समाजशास्त्री, समाजशास्त्र विद्यार्थ्यांसाठी आंतरजालीय शोध कसा घ्यावा हे शिकवणारा मोफत कार्यक्रम
सोशियोलॉग - समाजशास्त्र निर्देशिका
सोशियोसाईट - समाजशास्त्र निर्देशिका - २
सोशॉलोजी, समाजशास्त्राच्या विद्यार्थ्यांचा एक ई-फोरम
सामाजिक विज्ञान
[http://www.uel.ac.uk/hss/research/intern_soc_sci_study.htm सामाजिक विज्ञानाचे अध्ययन करणारा आंतरराष्ट्रीय गट
[१] नोत्र दाम विश्वविद्यालयाचा समाजशास्त्र ओपन कोर्सवेअर
पूर्व लंडनमधील संशोधकांचा गट

^ Goodman, D. J., & Ritzer, G. (2004). Classical sociological theory.
^ Merton, R. K. (1973). The sociology of science: Theoretical and empirical investigations. University of Chicago press.

[1] Goodman, D. J., & Ritzer, G. (2004). Classical sociological theory.

[2] Merton, R. K. (1973). The sociology of science: Theoretical and empirical investigations. University of Chicago press.

[१]

[२]

@@ ओळ ५८: / ओळ ५८: @@
 == ज्ञानाचे समाजशास्त्र ==
+कार्ल मेनहिंम ज्यांनी ज्ञानाचे समाजशास्त्र ह्या शाखेला जन्म दिला ते म्हणतात, ज्ञानशाखा ज्ञानाच्या अस्तित्वाचा शोध घेणारी शाखा आहे.<ref>Goodman, D. J., & Ritzer, G. (2004). Classical sociological theory.</ref> म्हणजेच व्यक्तींच्या सामाजिक अस्तित्वाच्या माध्यमातुन सामाजिक विश्व आणि ज्ञान यांमधील नाते ठरते. याचाच अर्थ असा की, विशिष्ट सामाजिक गटाच्या कल्पना त्या गटाच्या सामाजिक संरचनेतील स्थानाशी संबंधीत असतात. कार्ल मार्क्सने सामाजिक वर्गाच्या त्याच्या विश्लेषणामध्ये त्याने कल्पनांचे नाते सामाजिक वर्गाशी जोडले आहे, ज्याचाच अर्थ असाही होतो की, ज्ञानाच्या विचारविश्वाच्या समाजशास्त्राची मांडणी मेनहिंमने त्याच्या आधिच्या अनेक समाजशास्त्राच्या अभ्यासकांच्या कार्याचा आधार घेऊन केली आहे. मर्टनने(१९५७) केलेल्या व्याख्येनुसार, ज्ञानाचे समाजशास्त्र हे कल्पनांचा किंवा वैचारिक व्यवहारांचा पध्दतशिर अभ्यास करते.<ref>Merton, R. K. (1973). ''The sociology of science: Theoretical and empirical investigations''. University of Chicago press.</ref>
 == भारतीय समाजशास्त्रज्ञ ==

ब च सं सामाजिकशास्त्राच्या कला शाखा
इतिहास	पुराभिलेखशास्त्र • नाणकशास्त्र • ननाणेशास्त्र • वस्तुसंग्रहालयशास्त्र • भारतविद्या • हस्तलिखितशास्त्र • शिलालेखशास्त्र • कालगणनाशास्त्र • पुरातत्त्वशास्त्र • सागरी पुरातत्त्वशास्त्र • मानववंशशास्त्र • भूगर्भशास्त्र • मूर्तिशास्त्र • शिल्पशास्त्र • स्थापत्यशास्त्र, • कालगणनाशास्त्र • पुराणवस्तूसंशोधन • उत्खननशास्त्र
भाषाशास्त्र	तात्विकभाषाशास्त्र • वर्णनात्मक भाषाशास्त्र • उपयोजित भाषाशास्त्र • भाषाशास्त्र
समाजशास्त्रे	समाजशास्त्र • अर्थशास्त्र • राज्यशास्त्र • प्रशासनशास्त्र
इतर	संगीतशास्त्र • नाट्यशास्त्र •