"खगोलशास्त्र" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक
प्राकृतिक शब्दाचा अक्षरन्यास शोधला खूणपताका: अविश्वकोशीय वर्णनात्मकता ? |
विविध सामान्य शोधन (अक्षरन्यास व्याकरण इत्यादि) खूणपताका: संदर्भ क्षेत्रात बदल. |
||
ओळ १: | ओळ १: | ||
खगोलशास्त्र |
खगोलशास्त्र |
||
'''प्रस्तावना''' |
'''प्रस्तावना''' |
||
खगोलशास्त्राला |
खगोलशास्त्राला इंग्लिशमध्ये अस्त्रोनोमी म्हणितात. खगोलशास्त्र हा एक प्राकृतिक विज्ञानाचा भाग आहे. खगोलशास्त्रामध्ये आपल्याला विविध तार्यांच्या व ग्रहांच्या बाबतींत माहिती मिळिते. |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
पुनर्जागरण च्या वेळी ,, Nicolaus कोपर्निकस यांनी सूर्यमाला च्या एक मॉडल कॅ प्रस्ताव मांडला ,ग्यलिलेओ आणि केप्लर यांनी त्यंच्या कामामध्ये सुधारणा आणली .गैलिलियो दुर्बिणीचा उपयोग करून केलेल्या निराक्ष्णामध्ये सुधारणा केली. |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | पूराण काळीं खगोलशास्त्र फक्त निरीक्षण आणि उघड्या डोळ्यानी बगितलेल्या वस्तूंची भविष्यवाणी पूर्तींत मर्यादित होतें. निरीक्षण केलेल्या वस्तूंच्या माहितीचा उपयोग विविध ऋतूंच्या बाबतींत प्राप्त करण्यास होतो व एक वर्ष किती लांब असू शकितो याची माहिती पुरवितें. दूरबिणीच्या संशोधनाच्या पहिलें, विविध तार्यांचा अध्यय करण्यासाठी केवळ काही उंच जागेवर त्या तार्यांचें निरीक्षण करावें लागायचें. दूरबिणीच्या संशोधनानंतर सर्वांत पहिलें विविध तार्यांची व ग्रहांची स्थिती या बाबतींत माहिती पुरवली गेली. या निरीक्षणाच्या आदरे विविध ग्रहांची गती, आणि सूर्य, चंद्र, व पृथ्वी च्या संदर्भित माहिती दिली गेली. पहिलें सर्व लोकांमध्ये असा अंधविश्वास होता कि पृथ्वी, चंद्र आणि सूर्यांच्या मध्यभागी स्थित आहे. परंतु विविध संशोधनांनांतर हें सिद्ध झालें कि सूर्य सर्वग्रहांच्या मध्यभागी स्थित आहे. एक विशेष रूपामध्ये महत्त्वपूर्ण प्रारंभ विकासाच्या वैज्ञानिक आणि गणितीय खगोलशास्त्र, जें बाबुल मध्ये प्रारंभ झालें, ते नंतर खगोलीय परंपरा अनेक अन्यसभ्यता मध्ये विकसित करण्यासाठी तदियों माहिती झालें कि चंद्रग्रहण एक दोहरा चक्र मध्ये परतिते एक सरोस च्या रूप मध्ये मानला जातो. ३ शताब्दी ई.पु., of सामोस ने पृथ्वीच्या आकाराची गणना केली, आणि सूर्य व चंद्राच्या मधील दूरी नापली. |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
पुनर्जागरणाच्या वेळीं,, निकोलौस कोपेर्निकुस यानी सूर्यमालेच्या एक मॉडल कॅ प्रस्ताव मांडला, गालिलेओ आणि केप्लर यानी त्यांच्या कामामध्ये सुधारणा आणली. गालिलेओ दूरबिणीचा उपयोग करून केलेल्या निरीक्षणामध्ये सुधारणा केली. |
|||
⚫ | |||
ऑप्टिकल खगोल विज्ञान |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
'''ऑप्टिकल खगोलशास्त्र''' |
|||
⚫ | |||
जुन्या काळी ग्रहांचे प्रतिमा हाताने काढली ज्याची,२० शतकानंतर विविध प्रकारच्या च्हायाचीत्न सामग्री संशोधन झाल्या मुले त्याचा वापर वाढला . |
जुन्या काळी ग्रहांचे प्रतिमा हाताने काढली ज्याची,२० शतकानंतर विविध प्रकारच्या च्हायाचीत्न सामग्री संशोधन झाल्या मुले त्याचा वापर वाढला . |
||
ज्ण्बूलातीत खागोलश्स्त्र |
'''ज्ण्बूलातीत खागोलश्स्त्र''' |
||
ज्ण्बूलातीत खागोलश्स्त्र |
ज्ण्बूलातीत खागोलश्स्त्र बहुतेक वेळा ज्ण्बूलातीत तरंगलांबीच्या निरीक्षणासाठी उपयोग होतो. त्याची तरंगलांबी १० ते ३२० nm च्या आस-पास असितें. पृथ्वीच्या वातावरण बहुतेक वेळा हे किरणे शोषून घेते. वरील सर्व खगोलशास्त्राचे विविध प्रकारे आहेत. |
||
. |
|||
सूर्यमाला |
सूर्यमाला |
||
सूर्यमाला ही सूर्याच्या |
सूर्यमाला ही सूर्याच्या गुरुत्वाकर्षणामुळीं त्याच्याभोवतीं फिरणाऱ्या खगोलीय वस्तूनी बनलेली आहे. सूर्यमालेत आठ मुख्य ग्रह, त्यांचे १६५ ज्ञात नैसर्गिक उपग्रह, [[बटु ग्रह]] (प्लूटोसकट), तसेच असांख्य छोट्या वस्तू यांचा समावेश होतो. छोट्या वस्तूंमध्ये उल्का, धूमकेतू, कायपरचा पट्टा, लघुग्रहांचा पट्टा तसेच ऊर्टचा मेघ यांचा समावेश होतो. |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
वर्गीकरण |
वर्गीकरण |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
रचना |
रचना |
||
⚫ | सूर्यमालेतील प्रमुख वस्तू म्हणिजे सूर्य होय. सूर्याचें वस्तुमान सूर्यमालेतील एकंदर ज्ञात वस्तुमानाच्या सुमारे ९९.८६% इत्कें आहे. इत्क्या प्रचंड वस्तूमानामुळींच सूर्याची गुरुत्वाकर्षण शक्ती इतर वस्तूना त्याच्या भोवतीं फिरावण्यास लावतें.[४] उरलेल्या वस्तुमानाच्या ९०% पेक्षा अधिक वस्तुमान हें गुरू व शनी या ग्रहांमध्ये आहे. |
||
⚫ | |||
⚫ | सूर्यमालेतील प्रमुख वस्तू |
||
सूर्याभोवती फिरणार् |
|||
⚫ | |||
चित्रकाराच्या नजरेतून सूर्यमाला |
चित्रकाराच्या नजरेतून सूर्यमाला |
||
सूर्यमालेची निर्मिती ही तेजोमेघ सिद्धान्ताप्रमाणे झाली असल्याचे खगोलशास्त्रज्ञ |
सूर्यमालेची निर्मिती ही तेजोमेघ सिद्धान्ताप्रमाणे झाली असल्याचे खगोलशास्त्रज्ञ मानितात. या सिद्धान्ताप्रमाणे ही निर्मिती एका मोठ्या रेणूंच्या ढगाच्या कोसळण्यामुळीं सुमारे ४.६ अब्ज वर्षांपूर्वीं झाली. हा रेणूंचा ढग कित्येक प्रकाशवर्ष अंतरावर पसरला होता व त्यापासून अनेक तार्यांची निर्मिती झाली. |
||
[[वर्ग:खगोलशास्त्र]] |
[[वर्ग:खगोलशास्त्र]] |
१४:४९, ३ ऑक्टोबर २०१३ ची आवृत्ती
खगोलशास्त्र
प्रस्तावना खगोलशास्त्राला इंग्लिशमध्ये अस्त्रोनोमी म्हणितात. खगोलशास्त्र हा एक प्राकृतिक विज्ञानाचा भाग आहे. खगोलशास्त्रामध्ये आपल्याला विविध तार्यांच्या व ग्रहांच्या बाबतींत माहिती मिळिते.
खगोलशास्त्राचा इतिहास – पूराण काळीं खगोलशास्त्र फक्त निरीक्षण आणि उघड्या डोळ्यानी बगितलेल्या वस्तूंची भविष्यवाणी पूर्तींत मर्यादित होतें. निरीक्षण केलेल्या वस्तूंच्या माहितीचा उपयोग विविध ऋतूंच्या बाबतींत प्राप्त करण्यास होतो व एक वर्ष किती लांब असू शकितो याची माहिती पुरवितें. दूरबिणीच्या संशोधनाच्या पहिलें, विविध तार्यांचा अध्यय करण्यासाठी केवळ काही उंच जागेवर त्या तार्यांचें निरीक्षण करावें लागायचें. दूरबिणीच्या संशोधनानंतर सर्वांत पहिलें विविध तार्यांची व ग्रहांची स्थिती या बाबतींत माहिती पुरवली गेली. या निरीक्षणाच्या आदरे विविध ग्रहांची गती, आणि सूर्य, चंद्र, व पृथ्वी च्या संदर्भित माहिती दिली गेली. पहिलें सर्व लोकांमध्ये असा अंधविश्वास होता कि पृथ्वी, चंद्र आणि सूर्यांच्या मध्यभागी स्थित आहे. परंतु विविध संशोधनांनांतर हें सिद्ध झालें कि सूर्य सर्वग्रहांच्या मध्यभागी स्थित आहे. एक विशेष रूपामध्ये महत्त्वपूर्ण प्रारंभ विकासाच्या वैज्ञानिक आणि गणितीय खगोलशास्त्र, जें बाबुल मध्ये प्रारंभ झालें, ते नंतर खगोलीय परंपरा अनेक अन्यसभ्यता मध्ये विकसित करण्यासाठी तदियों माहिती झालें कि चंद्रग्रहण एक दोहरा चक्र मध्ये परतिते एक सरोस च्या रूप मध्ये मानला जातो. ३ शताब्दी ई.पु., of सामोस ने पृथ्वीच्या आकाराची गणना केली, आणि सूर्य व चंद्राच्या मधील दूरी नापली.
वैज्ञानिक क्रांती पुनर्जागरणाच्या वेळीं,, निकोलौस कोपेर्निकुस यानी सूर्यमालेच्या एक मॉडल कॅ प्रस्ताव मांडला, गालिलेओ आणि केप्लर यानी त्यांच्या कामामध्ये सुधारणा आणली. गालिलेओ दूरबिणीचा उपयोग करून केलेल्या निरीक्षणामध्ये सुधारणा केली.
रेडियो खगोलशास्त्र रेडियो खगोलशास्त्र विविध किरणोत्सर्गाच्या अध्यय करितो. त्यांची तरंगलांबी एक मिलिमीटर च्या आस-पास असिते. रेडियो च्या विविध तरंग आपण विवध फ़ोटो नाहीं मानलें तरी चालितें, ज्या कारणानें आपण त्याचें कोणांकाची लांबी मापायला सोपा होतें.
इन्फ्रारेड खगोलशास्त्र अवरक्त खगोलशास्त्र विविध प्रकाराच्या प्रार्न्न स्म्भातीत माहिती देतें. बहुतेक वेळा ही किर्नानला वातावरण शोषून घेतें, ज्या कारणामुळीं त्याचे उत्सर्जन होतात. अवरक्त पंक्ती, विविध प्रकाराच्या वस्तू जे खूप थंड असितात ते दृश्य पंक्तीय प्रदेश करू नाहीं शकीत. यांचा उपयोग अंतरीक्षा रसायनशास्त्राचा अभ्यास करण्यास साह्य करितो.
ऑप्टिकल खगोलशास्त्र ऑप्टिकल खगोलशास्त्र हें एक खगोलशास्त्राची प्राचीन शक आहे. जुन्या काळी ग्रहांचे प्रतिमा हाताने काढली ज्याची,२० शतकानंतर विविध प्रकारच्या च्हायाचीत्न सामग्री संशोधन झाल्या मुले त्याचा वापर वाढला . ज्ण्बूलातीत खागोलश्स्त्र ज्ण्बूलातीत खागोलश्स्त्र बहुतेक वेळा ज्ण्बूलातीत तरंगलांबीच्या निरीक्षणासाठी उपयोग होतो. त्याची तरंगलांबी १० ते ३२० nm च्या आस-पास असितें. पृथ्वीच्या वातावरण बहुतेक वेळा हे किरणे शोषून घेते. वरील सर्व खगोलशास्त्राचे विविध प्रकारे आहेत.
सूर्यमाला सूर्यमाला ही सूर्याच्या गुरुत्वाकर्षणामुळीं त्याच्याभोवतीं फिरणाऱ्या खगोलीय वस्तूनी बनलेली आहे. सूर्यमालेत आठ मुख्य ग्रह, त्यांचे १६५ ज्ञात नैसर्गिक उपग्रह, बटु ग्रह (प्लूटोसकट), तसेच असांख्य छोट्या वस्तू यांचा समावेश होतो. छोट्या वस्तूंमध्ये उल्का, धूमकेतू, कायपरचा पट्टा, लघुग्रहांचा पट्टा तसेच ऊर्टचा मेघ यांचा समावेश होतो.
सूर्यापासूनच्या अंतराप्रमाणे ग्रह असे आहेत - बुध, शुक्र, पृथ्वी, मंगळ, गुरू, शनी, युरेनस व नेपटून. आठ पैकीं सहा ग्रहांच्या भोवतीं नैसर्गिक उपग्रह आहेत.
वर्गीकरण सुर्याभोवतीं फिरणाऱ्या खगोलीय वस्तूंचे तीन मुख्य वर्गांत वर्गीकरण केलें जातें ग्रह, लघुग्रह व सूर्यमालेतील छोट्या वस्तू.
रचना सूर्यमालेतील प्रमुख वस्तू म्हणिजे सूर्य होय. सूर्याचें वस्तुमान सूर्यमालेतील एकंदर ज्ञात वस्तुमानाच्या सुमारे ९९.८६% इत्कें आहे. इत्क्या प्रचंड वस्तूमानामुळींच सूर्याची गुरुत्वाकर्षण शक्ती इतर वस्तूना त्याच्या भोवतीं फिरावण्यास लावतें.[४] उरलेल्या वस्तुमानाच्या ९०% पेक्षा अधिक वस्तुमान हें गुरू व शनी या ग्रहांमध्ये आहे. सूर्याभोवतीं फिरणार्या जवळजवळ सगळ्या मोठ्या वस्तू या एकाच पातळींत सूर्याभोवतीं फिरितात. ग्रहांची फिरण्याची पातळी ही पृथ्वीच्या फिरण्याच्या पातळीच्या अगदी जवळ आहे तर धूमकेतू व क्यूपरचा पट्टा यांची फिरण्याची पातळी ही पृथ्वीच्या फिरण्याच्या पातळीशीं काही अंशांचे कोन करितात.
चित्रकाराच्या नजरेतून सूर्यमाला सूर्यमालेची निर्मिती ही तेजोमेघ सिद्धान्ताप्रमाणे झाली असल्याचे खगोलशास्त्रज्ञ मानितात. या सिद्धान्ताप्रमाणे ही निर्मिती एका मोठ्या रेणूंच्या ढगाच्या कोसळण्यामुळीं सुमारे ४.६ अब्ज वर्षांपूर्वीं झाली. हा रेणूंचा ढग कित्येक प्रकाशवर्ष अंतरावर पसरला होता व त्यापासून अनेक तार्यांची निर्मिती झाली.