ब्रिटिश आर्मी

ब्रिटीश आर्मी हे ब्रिटीश आर्म्ड फोर्सचा भाग असलेल्या युनायटेड किंग्डमची प्रमुख भूमी युद्ध शक्ती आहे. २०१८ पर्यंत, ब्रिटिश सैन्यात केवळ ८१५०० प्रशिक्षित नियमित (पूर्ण-वेळ) कर्मचारी आणि २७००० प्रशिक्षित आरक्षित (अंशकालिक) कर्मचा-यांचा समावेश आहे.

आधुनिक ब्रिटीश आर्मीने इ.स.१६६० मध्ये पुनर्रचना दरम्यान तयार करण्यात आलेल्या इंग्रजी सैन्यातील एका पूर्वसंकेताने १७०७ मध्ये पाठपुरावा केला. इंग्लंड आणि स्कॉटलंड यांच्यातील युनियन ऑफ एटनंतर १७०७ मध्ये "ब्रिटीश आर्मी" हा शब्द वापरला गेला. ब्रिटीश सैन्यातील सर्व सदस्यांनी त्यांच्या कमांडर-इन-चीफ म्हणून एलिझाबेथ-टूला शपथ देण्याची अपेक्षा ठेवली असली तरी बिल ऑफ राईट्स ऑफ १६९९ला क्रॉमनसाठी शांतता राखण्याची सैन्याची देखरेख आवश्यक आहे; म्हणूनच "रॉयल आर्मी" असे म्हटले जात नाही. म्हणूनच संसदेने प्रत्येक पाच वर्षात एकदा तरी सशस्त्र दल कायदा मंजूर करून लष्कराला मंजुरी दिली. लष्कराला संरक्षण मंत्रालयाकडून प्रशासित केले जाते आणि सरचिटणीसच्या सरचिटणीसांचे आदेश दिले जातात.

ब्रिटीश आर्मीने जगातील सात महान युद्धांमधील प्रमुख युद्धांत कारवाई केली आहे ज्यात सात वर्षांची युद्ध, नेपोलियन युद्धे, क्रिमियन युद्ध आणि प्रथम व द्वितीय विश्व युद्धे यांचा समावेश आहे. या निर्णायक युद्धांत ब्रिटनच्या विजयामुळे जागतिक घटनांवर प्रभाव पडू शकला आणि जगातील आघाडीच्या लष्करी व आर्थिक शक्तींपैकी एक म्हणून स्वतःची स्थापना होऊ लागली. शीतयुद्ध संपेपर्यंत ब्रिटिश सैन्याने अनेक झगडा झोनमध्ये तैनात केले आहे, बहुधा मोहिम फौज, गठबंधन दल किंवा युनायटेड नेशन्स पिसाकिंग ऑपरेशनचा भाग.

इतिहास[संपादन]

निर्मिती

इंग्रजी सिव्हिल वॉरपर्यंत, इंग्लंडमध्ये कधीही व्यावसायिक अधिकारी आणि करिअरचे मालक आणि सरगेंट यांच्यासोबत एकही सैन्यच नव्हते. हे स्थानिक अधिकाऱ्यांनी आयोजित केलेल्या सैन्याच्या सैन्यात किंवा बळकटीकरणामुळे किंवा युरोपमधील भाड्याने घेतलेल्या भाडोत्री सैनिकांवर आधारित होते. नंतरच्या मध्य युगापासून इंग्रज गृहयुद्ध होईपर्यंत, जेव्हा परदेशी मोहिम आवश्यक होते, जसे की इंग्लंडची हेन्री व्ही ही फ्रान्सला नेली आणि ॲगिनकोर्ट (१४१५)च्या लढाईत लढली, सैन्य, एक व्यावसायिक, मोहिमेच्या कालावधीसाठी उठविले गेले.

इंग्रजी सिव्हिल वॉरच्या काळात, लॉंग संसदेच्या सदस्यांना लक्षात आले की काऊंटी मिलिशिया संघटनेने (जसे की पूर्व असोसिएशन) आयोजित केला जातो व बहुतेक लोकसंख्येच्या स्थानिक सदस्यांनी (हाउस ऑफ कॉमन्स आणि हाउस ऑफ लॉर्ड्स) ), ज्या भागात संसदेच्या नियंत्रणाखाली ज्या क्षेत्रांमध्ये नियंत्रण होते, त्यापेक्षा अधिक सक्षम नसणे हे युद्ध जिंकणे अशक्य होते. म्हणून संसदेने दोन क्रियांची सुरुवात केली ऑलिव्हर क्रॉमवेलच्या अपवाद वगळता स्वतःची नकार देणारे अध्यादेश संसदीय सैन्यात अधिकारी म्हणून सेवा करण्यास मनाई करतात. यामुळे संसदेतील नागरिकांमधील एक वेगळेपणा निर्माण झाला, जो प्रेस्बिटेरियन असल्याचे भासते आणि निसर्गाच्या रहिवासींपुढे सलोख्याचे होते आणि स्वतंत्र राजकारणाशी संबंधित व्यावसायिक अधिकाऱ्यांचे दोर, ज्यांच्याकडे त्यांनी अहवाल दिला होता. दुसरी कृती म्हणजे लॉर्ड जनरल थॉमस फेयरफॅक्स यांच्या नेतृत्वाखालील संसदीय-अनुदानीत सैन्याची निर्मिती करण्याच्या कायद्यात, ज्याला नवीन मॉडेल सेना (मूलतः नवीन-मॉडेल सैन्य) म्हणून ओळखले जाऊ लागले.

ब्रिटिश साम्राज्य (१७००-१९१४)[संपादन]

१७०० ब्रिटीश महाद्वीपीय धोरणानुसार फ्रान्स आणि स्पेन सारख्या प्रतिस्पर्धी शक्तींनी विस्तार करणे आवश्यक होते. गेल्या दोन शतके दरम्यान स्पेन हा प्रभावशाली वैश्विक शक्ती असून इंग्लंडची प्रारंभिक ट्रॅटहॅटलांटिक महत्त्वाकांक्षांना मुख्य धोका होता तरी त्याचा प्रभाव आता कमी होत होता. फ्रेंच भाषेच्या प्रादेशिक महत्त्वाकांक्षांमुळे, स्पॅनिश वारसाहक्काने युद्ध आणि नेपोलियन युद्धसौंदर्य निर्माण झाले.

ब्रिटिश साम्राज्य उदय होण्याकरता रॉयल नेव्हीला मोठ्या प्रमाणावर महत्त्व असले तरी ब्रिटीश आर्मींनी अमेरिका, आफ्रिका, आशिया, भारत आणि ऑस्ट्रेलियातील कॉलनी, संरक्षक आणि वर्चस्व निर्माण करण्यामध्ये महत्त्वाची भूमिका बजावली. ब्रिटीश सैनिकांनी रणनीतिकदृष्ट्या महत्त्वपूर्ण प्रांत ताब्यात घेतले आणि साम्राज्याच्या सीमा आणि लढाऊ मैत्रीपूर्ण सरकारांना सुरक्षित करण्यासाठी सैन्य युद्धांत सामील झाले. त्यापैकी सात वर्षे युद्ध, अमेरिकी क्रांतिकारी युद्ध, नेपोलियन युद्धे, पहिला व द्वितीय अफीम युद्धे, बॉक्सर बंड, न्यूझिलंड वॉर्स, १८५७ च्या सिपाही बंड, पहिला व दुसरा बोअर वॉर्स, फायनियन छापे, आॅडिडन्सचा आयरिश युद्ध, अफगाणिस्तानमधील हस्तक्षेप (ब्रिटिशांच्या दरम्यान बफर स्टेट भारत आणि रशियन साम्राज्य) आणि क्राइमीन युद्ध (तुर्की साम्राज्याद्वारे रशियन राज्य सुरक्षित ठेवण्यासाठी). इंग्रजांच्या सैन्याप्रमाणे, ब्रिटीश सैन्याने स्पेन, फ्रान्स (फ्रान्सचा साम्राज्य इ.) आणि नेदरलँड्स यांच्यावर उत्तर अमेरिकेत आणि वेस्ट इंडीजमध्ये वर्चस्व राखले. स्थानिक आणि प्रांताच्या सहाय्यासह, सैन्य नेव्हान न्यू यॉर्क थिएटर ऑफ द न्यूयवर्स 'वॉर मध्ये न्यू फ्रान्सवर विजय मिळवला आणि पोंटियाकच्या युद्धात मूळ अमेरिकन उठाव दडपला. ब्रिटीश आर्मी अमेरिकन रेव्होल्यूशनरी वॉरमध्ये पराभूत झाली, तेरा कॉलोनिज गमावून, कॅनडा आणि द मॅरिटाइम यांना ब्रिटीश उत्तर अमेरिका म्हणून राखून ठेवले.

आधुनिक सैन्य[संपादन]

कर्मचारी

१९६० च्या दशकादरम्यान राष्ट्रीय सेवा समाप्त झाल्यापासून ब्रिटिश लष्कराला स्वयंसेवकांची फौज होती. अर्धवेळची निर्मिती झाल्यापासून, १९०८ मध्ये प्रादेशिक दल राखून ठेवण्यात आले २०१४ मध्ये सैन्य आरक्षणाचे नाव बदलून) पूर्णवेळ ब्रिटिश सैन्याला रेगुलर आर्मी म्हणून ओळखले जाते. जानेवारी २०१८ मध्ये फक्त ८१५०० प्रशिक्षित नियमन आणि २७००० सैन्यसंरक्षक होते.

स्ट्रॅटेजिक डिफेन्स अँड सिक्युरिटी रिव्यू २०१० (एसडीएसआर) आणि स्ट्रॅटेजिक डिफेन्स अँड सिक्युरिटी रिव्ह्यू २०१५ यानुसार ब्रिटीश आर्मीने विकसित होणाऱ्या रचना (लष्करी २०२० परिष्कृत म्हणून ओळखली जाते) स्वीकारली ज्यामुळे ८२००० वर निर्धारित नियमित कर्मचा-यांची संख्या पाहता येईल. ३०००० पर्यंत रहिवाशांची संख्या यामुळे अमेरिका आणि कॅनडाच्या बरोबरीने अंशतः वेळच्या कर्मचा-यांना गुणोत्तर मिळू शकेल आणि आर्मी रिझर्वला रेग्युलर आर्मीमध्ये चांगले स्थान मिळू शकेल.

संदर्भ[संपादन]