आय.सी.सी. पुरुष टी२० विश्वचषक

स्पर्धा
	२००७; २००९; २०१०; २०१२; २०१४; २०१६; २०२१; २०२२; २०२४; २०२६; २०२८; २०३०;

आय.सी.सी. पुरुष टी२० विश्वचषक
	चित्र:ICC Men's T20 World Cup Trophy.webp टी२० विश्वचषक
आयोजक	आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट समिती
प्रकार	आंतरराष्ट्रीय ट्वेंटी२० सामने
प्रथम	२००७
शेवटची	२०२२
स्पर्धा प्रकार	साखळी सामने व बाद फेरी
संघ	१६; २० (२०२४ पासून)
सद्य विजेता	ऑस्ट्रेलिया (१ले विजेतेपद)
यशस्वी संघ	वेस्ट इंडीज (२ वेळा)
सर्वाधिक धावा	महेला जयवर्धने (१०१६)
सर्वाधिक बळी	शाकिब अल हसन (४१)
	ब; च; सं;

आयसीसी पुरुष टी२० विश्वचषक (पूर्वी आयसीसी विश्व ट्वेन्टी२० म्हणून ओळखली जात असे)^[४] ही ट्वेंटी२० क्रिकेटची आंतरराष्ट्रीय स्पर्धा आहे. क्रिकेटची प्रशासकीय संस्था, आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट समिती (आयसीसी) द्वारे आयोजित करण्यात आलेल्या या स्पर्धेत सध्या १६ संघांचा समावेश आहे, ज्यामध्ये दिलेल्या अंतिम मुदतीनुसार क्रमवारीतील अव्वल १० संघ आणि टी२० विश्वचषक पात्रता स्पर्धेद्वारे निवडलेल्या सहा संघांचा समावेश आहे.

सदर स्पर्धा साधारणतः दर दोन वर्षांनी आयोजित केली जाते. तथापि, स्पर्धेची २०२० आवृत्ती २०२० मध्ये ऑस्ट्रेलियामध्ये होणार होती, परंतु कोविड-१९ मुळे, स्पर्धा २०२१ पर्यंत पुढे ढकलण्यात आली आणि यजमानपद भारताकडे सोपविण्यात आले. २०१६ नंतर तब्बल पाच वर्षांनी २०२१ मध्ये स्पर्धा आयोजित करण्यात आली. तथापि, भारतातील कोविड-१९ महामारीमुळे, सामने संयुक्त अरब अमिराती (युएई) आणि ओमान येथे हलविण्यात आले.^[५] मे २०१६ मध्ये, आयसीसीने २०१८ मध्ये एक स्पर्धा आयोजित करण्याची कल्पना पुढे आणली, ज्यामध्ये दक्षिण आफ्रिका संभाव्य यजमान असणार होता.^[६] परंतु २०१७ आयसीसी चॅम्पियन्स ट्रॉफीच्या समारोपाच्या वेळी, आयसीसीने २०१८ आवृत्तीची कल्पना वगळली.^[७]

आतापर्यंत सात स्पर्धा खेळल्या गेल्या आहेत आणि केवळ वेस्ट इंडीजने एक पेक्षा अधिक वेळा स्पर्धा जिंकल्या आहेत. २००७ वर्ल्ड ट्वेंटी२०ची पहिलीवहिली स्पर्धा, दक्षिण आफ्रिकेत आयोजित करण्यात आली होती, आणि स्पर्धेचे विजेतेपद भारतीय संघाने मिळवले होते, त्यांनी जोहान्सबर्ग येथील वॉंडरर्स मैदानावर अंतिम सामन्यात पाकिस्तानचा पराभव केला होता. २००९ ची स्पर्धा इंग्लंडमध्ये झाली आणि ती आधीच्या उपविजेत्या पाकिस्तानने जिंकली, ज्याने लॉर्ड्सवर अंतिम फेरीत श्रीलंकेचा पराभव केला. तिसरी स्पर्धा २०१० मध्ये आयोजित करण्यात आली होती, ज्याचे आयोजन वेस्ट इंडीज बनवणाऱ्या देशांनी केले होते. बार्बाडोसमधील केन्सिंग्टन ओव्हल येथे खेळल्या गेलेल्या अंतिम सामन्यात इंग्लंडने ऑस्ट्रेलियाचा पराभव करून त्यांची पहिली आंतरराष्ट्रीय स्पर्धा जिंकली. चौथी स्पर्धा, २०१२ विश्व ट्वेंटी२०, प्रथमच आशियामध्ये आयोजित करण्यात आली होती, ज्याचे सर्व सामने श्रीलंकेत खेळले गेले. २००४ चॅम्पियन्स ट्रॉफीनंतरची पहिली आंतरराष्ट्रीय स्पर्धा जिंकताना वेस्ट इंडीजने अंतिम फेरीत श्रीलंकेचा पराभव केला.^[८] पाचवी स्पर्धा, २०१४ आयसीसी विश्व ट्वेंटी२०, बांगलादेशने आयोजित केली होती, आणि श्रीलंकेने भारताचा पराभव करून जिंकली होती, तीन फायनलमध्ये खेळणारा श्रीलंका हा पहिला संघ होता. सहावी स्पर्धा, २०१६ आयसीसी विश्व ट्वेंटी२०, भारताने आयोजित केली होती आणि वेस्ट इंडीजने इंग्लंडला हरवून जिंकली होती. ऑस्ट्रेलिया हे सध्याचे टी२० विश्वचषक विजेते आहेत, त्यांनी २०२१ च्या अंतिम सामन्यात न्यू झीलंडचा पराभव करून त्यांचे पहिले विजेतेपद पटकावले होते.

इतिहास[संपादन]

पार्श्वभूमी[संपादन]

२००२ मध्ये जेव्हा बेन्सन आणि हेजेस चषक संपला तेव्हा ईसीबीला तिची जागा भरण्यासाठी आणखी एक एकदिवसीय स्पर्धा आवश्यक होती. कमी होत चाललेली गर्दी आणि कमी होणारे प्रायोजकत्व याला प्रतिसाद म्हणून क्रिकेट अधिकारी युवा पिढीमध्ये खेळाची लोकप्रियता वाढवण्याचा विचार करत होते. खेळाच्या दीर्घ आवृत्त्यांमुळे बंद झालेल्या हजारो चाहत्यांना वेगवान, रोमांचक क्रिकेट पोहोचवण्याचा हेतू होता. ईसीबीचे मार्केटिंग मॅनेजर स्टुअर्ट रॉबर्टसन यांनी २००१ मध्ये काउंटी अध्यक्षांना प्रति डाव २० षटकांचा प्रस्ताव दिला आणि त्यांनी नवीन स्वरूप स्वीकारण्याच्या बाजूने ११-७ मते दिली.^[९]

देशांतर्गत स्पर्धा

बांगलादेश वि दक्षिण आफ्रिका २००७ सत्रामध्ये

१३ जून २००३ रोजी प्रथम अधिकृत ट्वेंटी२० सामने इंग्लिश काउंटींदरम्यान ट्वेंटी२० ब्लास्ट स्पर्धेमध्ये खेळले गेले.^[१०] इंग्लंडमधील ट्वेंटी-२०चा पहिला हंगाम बऱ्यापैकी यशस्वी ठरला, ज्यामध्ये सरे लायन्सने वॉर्विकशायर बेअर्सचा ९ गडी राखून पराभव करून विजेतेपदावर नाव कोरले.^[११] मिडलसेक्स आणि सरे यांच्यात १५ जुलै २००४ रोजी लॉर्ड्स मैदानावरील पहिल्या ट्वेंटी२० सामन्यात २७,५०९ लोकांची गर्दी झाली होती, ही १९५३ नंतरच्या वन-डे फायनल व्यतिरिक्त कोणत्याही काऊंटी क्रिकेट सामन्यासाठी सर्वात मोठी उपस्थिती होती.^[१२]

लवकरच इतर क्रिकेट मंडळांनी ट्वेंटी२० सामने स्वीकारल्यानंतर, अनपेक्षित गर्दीची उपस्थिती, पाकिस्तानची फैसल बँक टी२० चषक आणि कॅरेबियनमधील स्टॅनफोर्ड २०/२० स्पर्धा यांसारख्या नवीन देशांतर्गत स्पर्धा आणि फॉरमॅटमधील आर्थिक प्रोत्साहन यामुळे फॉरमॅटची लोकप्रियता वाढली.^{[ संदर्भ हवा ]}

वेस्ट इंडीजच्या प्रादेशिक संघांनी स्टॅनफोर्ड २०/२० स्पर्धेत भाग घेतला. या कार्यक्रमाला दोषी फसवणूक करणारा ॲलन स्टॅनफोर्डने आर्थिक पाठबळ दिले होते, ज्याने त्याच्या मोठ्या पॉन्झी योजनेचे फळ म्हणून किमान US$२८,०००,००० निधी दिला होता.^{[ संदर्भ हवा ]} ही स्पर्धा वार्षिक स्वरूपाची असेल असा मानस होता.^{[ संदर्भ हवा ]} उद्घाटनाच्या सामन्यात गयानाने त्रिनिदाद आणि टोबॅगोचा ५ गडी राखून पराभव करून US$१,०००,०० रक्कम बक्षीस म्हणून मिळविली.^[१३]^[१४] एक स्पिन-ऑफ स्पर्धा, स्टॅनफोर्ड सुपर सिरीज, ऑक्टोबर २००८ मध्ये मिडलसेक्स आणि त्रिनिदाद आणि टोबॅगो, इंग्लिश आणि कॅरिबियन ट्वेंटी-२० स्पर्धांचे संबंधित विजेते आणि वेस्ट इंडीजच्या देशांतर्गत खेळाडूंमधून स्टॅनफोर्ड सुपरस्टार्स संघ तयार करण्यात आलेला संघ; यांच्या दरम्यान खेळविण्यात आली त्रिनिदाद आणि टोबॅगोने स्पर्धा जिंकून US$२८०,०० बक्षीस रक्कम मिळवली.^[१५]^[१६] १ नोव्हेंबर रोजी, स्टॅनफोर्ड सुपरस्टार्सने इंग्लंडशी सामना खेळला ज्यामध्ये अनेक वर्षांनंतर पाच सामन्यांपैकी पाहिला सामना असण्याची अपेक्षा होती आणि विजेत्याला प्रत्येक सामन्यात US$२०,०००,००० चे बक्षीस मिळाले.^[१७]^[१८]

आंतरराष्ट्रीय ट्वेंटी२०: मुख्य पान: आंतरराष्ट्रीय टी२०

१७ फेब्रुवारी २००५ रोजी ऑकलंडमधील ईडन पार्क येथे खेळल्या गेलेल्या पुरुषांच्या संपूर्ण आंतरराष्ट्रीय ट्वेंटी२० सामन्यात ऑस्ट्रेलियाने न्यू झीलंडचा पराभव केला. हा खेळ हलक्या-फुलक्या पद्धतीने खेळला गेला – दोन्ही बाजू १९८० च्या दशकात परिधान केलेल्या किटमध्ये दिसल्या, न्यू झीलंड संघाने परिधान केलेल्या किट ह्या बेज ब्रिगेडची थेट प्रत होती. बेज ब्रिगेडच्या विनंतीनुसार, काही खेळाडूंनी १९८० च्या दशकात लोकप्रिय असलेल्या मिशा/दाढी आणि केसांच्या शैली देखील ठेवल्या होत्या. ऑस्ट्रेलियाने सर्वसमावेशकपणे खेळ जिंकला, आणि जसजसा परिणाम न्यू झीलंडच्या डावाच्या अखेरीस स्पष्ट झाला, खेळाडू आणि पंचांनी गोष्टी कमी गांभीर्याने घेतल्या - ग्लेन मॅकग्राने १९८१च्या दोन्ही बाजूंमधील एकदिवसीय सामन्यातील ट्रेव्हर चॅपलच्या अंडरआर्म घटनेची गंमतीने पुनरावृत्ती केली आणि पंच बिली बाउडेन यांनी त्याला प्रत्युत्तरात गंमतीने लाल कार्ड दाखवले (क्रिकेटमध्ये लाल कार्डे सामान्यतः वापरली जात नाहीत).

उद्घाटन स्पर्धा[संपादन]

दर दोन वर्षांनी आयसीसी विश्वचषक ट्वेंटी-२० स्पर्धा आयोजित करण्‍याचे प्रथम ठरवण्‍यात आले होते, जर त्या वर्षी क्रिकेट विश्वचषक स्पर्धा नियोजित असेल तर ट्वेंटी-२० विश्वचषक स्पर्धा एक वर्ष अगोदर आयोजित केली जाईल. पहिली स्पर्धा २००७ मध्ये दक्षिण आफ्रिकेत झाली जिथे भारताने पाकिस्तानचा अंतिम फेरीत पराभव केला.^[१९] केनिया आणि स्कॉटलंड यांना २००७ विश्व साखळी क्रिकेट स्पर्धा विभाग १ द्वारे पात्रता मिळवावी लागली जी नैरोबी येथे ५० षटकांची स्पर्धा होती.^[२०] डिसेंबर २००७ मध्ये संघांची चांगली तयारी करण्यासाठी २० षटकांच्या फॉरमॅटसह पात्रता स्पर्धा आयोजित करण्याचा निर्णय घेण्यात आला. ज्यामध्ये सहा संघ सहभागी झाले, त्यातील दोन २००९ विश्व ट्वेंटी२० साठी पात्र ठरले आणि प्रत्येकाला $२५०,००० बक्षीस रक्कम मिळाली.^[२१] दुसरी स्पर्धा पाकिस्तानने २१ जून २००९ रोजी इंग्लंडमध्ये श्रीलंकेचा ८ गडी राखून पराभव केला होता. २०१० आयसीसी विश्व ट्वेंटी२० स्पर्धा मे २०१०मध्ये वेस्ट इंडीजमध्ये आयोजित करण्यात आली होती, जिथे इंग्लंडने ऑस्ट्रेलियाचा ७ गडी राखून पराभव केला होता. २०१२ आयसीसी विश्व ट्वेंटी२० स्पर्धेच्या अंतिम सामन्यात वेस्ट इंडीजने श्रीलंकेचा पराभव करून विजेतेपद मिळवले. आयसीसी विश्व ट्वेंटी-२० च्या अंतिम फेरीत प्रथमच यजमान राष्ट्र सहभागी झाले होते. आयर्लंड आणि अफगाणिस्तानसह आयसीसी विश्व ट्वेंटी२० पात्रता, २०१२ स्पर्धेमध्ये १२ स्पर्धक सहभागी होते. ही स्पर्धा आशियाई देशातील पहिली टी२० विश्वचषक स्पर्धा होती.

१६ संघाच्या स्पर्धेमध्ये विस्तार[संपादन]

२०१२च्या आवृत्तीचा विस्तार १६ संघ स्वरूपात केला जाणार होता परंतु तो पुन्हा १२ वर करण्यात आला.^[२२] बांगलादेशमध्ये आयोजित २०१४च्या स्पर्धेत दहा पूर्ण सदस्य आणि २०१३च्या आयसीसी विश्व ट्वेंटी२० पात्रता फेरीत पात्र ठरलेल्या सर्व सहा सहयोगी सदस्यांसह १६ संघांना प्रथमच सहभागी करून घेण्यात आले होते. तथापि ८ ऑक्टोबर २०१२ रोजी आयसीसी पुरुष आंतरराष्ट्रीय टी२० संघ क्रमवारीतील अव्वल आठ पूर्ण सदस्य संघांना सुपर १० टप्प्यात स्थान देण्यात आले. उर्वरित आठ संघ गट फेरीमध्ये सहभागी झाले होते, ज्यामधून दोन संघ सुपर १० टप्प्यात गेले.^[२३]^[२४] या स्पर्धेत तीन नवीन संघांनी (नेपाळ, हाँगकाँग आणि यूएई) पदार्पण केले.

कोविड-१९

जुलै २०२० मध्ये, ICC ने जाहीर केले की २०२० आणि २०२१ या दोन्ही आवृत्त्या महामारीमुळे प्रत्येकी एक वर्षाने पुढे ढकलण्यात आल्या आहेत.^[२५] त्यामुळे, २०२० स्पर्धा (मूळत: ऑस्ट्रेलियाद्वारे आयोजित केली जाणार होती) नोव्हेंबर २०२१ मध्ये हलविण्यात आली आणि २०२१ स्पर्धा (मूळतः भारतात आयोजित केली जाणारी) ऑक्टोबर २०२२ मध्ये हलवली गेली.^[२६] २०२१ मध्ये भारत आणि २०२२ मध्ये ऑस्ट्रेलियाने यजमानपद भूषवले होते, उलट क्रमाने असले तरी ऑस्ट्रेलिया आणि भारताने स्पर्धेचे यजमानपद राखले.^[२७] ^[२८] २०२१ची स्पर्धा १७ ऑक्टोबर ते १४ नोव्हेंबर २०२१ या कालावधीत ओमान आणि संयुक्त अरब अमिरातीमध्ये खेळल्या गेलेल्या सामन्यांसह पार पडली.^[२९]

२० संघाच्या स्पर्धेमध्ये विस्तार[संपादन]

जून २०२१ मध्ये, आयसीसीने घोषित केले की २०२४, २०२६, २०२८ आणि २०३० मधील टी२० विश्वचषक स्पर्धा २० संघांचा समावेश करण्यासाठी विस्तारित केल्या जातील.^[२८] संघांची ४ गटात (प्रति गट ५ संघ) विभागणी केली जाईल, प्रत्येक गटातील दोन अव्वल संघ सुपर आठमध्ये जातील.^[३०] त्यांची प्रत्येकी चारच्या दोन गटात विभागणी केली जाईल, प्रत्येक गटातील दोन अव्वल संघ उपांत्य फेरीत प्रवेश करतील.

२०२४ टी२० विश्वचषक वेस्ट इंडीज आणि युनायटेड स्टेट्समध्ये आयोजित केला जाईल. यूएसने पहिल्यांदाच विश्वचषक स्पर्धेचे आयोजन केले आहे, ज्यामध्ये देशभरातील अनेक स्टेडियम एकतर नव्याने बांधले जातील किंवा क्रिकेटसाठी पुन्हा तयार केले जातील. २०२४ ची स्पर्धा भारत आणि श्रीलंका यांच्या संयुक्त विद्यमाने आयोजित केली जाईल, २०२८ मध्ये ऑस्ट्रेलिया आणि न्यू झीलंडमध्ये तसेच २०३० ची स्पर्धा इंग्लंड, वेल्स, स्कॉटलंड आणि आयर्लंडमध्ये होईल.^[३१]

स्वरूप[संपादन]

यजमान[संपादन]

आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट संघटनेची कार्यकारी समिती ही स्पर्धा आयोजित करण्यात स्वारस्य दर्शविलेल्या राष्ट्रांकडून बोली तपासल्यानंतर स्पर्धेच्या यजमानांसाठी मतदान करते. २००७ मध्ये दक्षिण आफ्रिकेनंतर, इंग्लंड, वेस्ट इंडीज आणि श्रीलंका यांनी अनुक्रमे २००९, २०१० आणि २०१२ मध्ये स्पर्धेचे आयोजन केले होते. २०१४ मध्ये बांगलादेशने स्पर्धेचे आयोजन केले होते.^[३२] २०१६ मध्ये भारताने स्पर्धेचे यजमानपद भूषवले. पाच वर्षांच्या कालावधीनंतर, भारताने २०२१ आवृत्तीचे यजमानपदही जिंकले, परंतु कोविड-१९ महामारीमुळे हे सामने ओमान आणि युएई मध्ये खेळवले गेले. २०२२ च्या आवृत्तीचे आयोजन ऑस्ट्रेलियाकडून केले जाईल, ज्यांनी मागील वर्षी ही स्पर्धा जिंकली होती.

डिसेंबर २०१५ मध्ये, आयसीसीचे जागतिक विकास प्रमुख, टिम अँडरसन यांनी भविष्यातील स्पर्धा युनायटेड स्टेट्सद्वारे आयोजित करण्याची सूचना केली. त्यांचा असा विश्वास होता की या कार्यक्रमाचे आयोजन केल्याने देशातील खेळाच्या वाढीला चालना मिळू शकते, जिथे हा खेळ तुलनेने अस्पष्ट आहे आणि बेसबॉल सारख्या इतर खेळांच्या स्पर्धेला सामोरे जावे लागते.^[३३]

२०२० मध्ये, यूएसए आणि वेस्ट इंडीजने २०२३ नंतर टी२० विश्वचषक सह-यजमानपदासाठी स्वारस्य व्यक्त केले,^[३४] मलेशिया आणखी एक संभाव्य दावेदार होता.^[३५] नोव्हेंबर २०२१मध्ये, आयसीसीने २०२४ ते २०३० या कालावधीत पुढील चार पुरुष टी२० विश्वचषक स्पर्धेसाठी यजमानांची पुष्टी केली.^[३६] यूएसए आणि वेस्ट इंडीजकडे २०२४ आवृत्तीचे सह-यजमानपद, २०२६ आवृत्तीचे सह-यजमानपद भारत आणि श्रीलंका, २०२८ आवृत्तीचे सह-यजमानपद ऑस्ट्रेलिया आणि न्यू झीलंड आणि २०३० आवृत्तीचे सह-यजमान इंग्लंड, वेल्स, स्कॉटलंड आणि आयर्लंड करणार आहेत.

पात्रता[संपादन]

टी२० विश्वचषक पात्रता म्हणून ओळखल्या जाणार्‍या पात्रता स्पर्धेद्वारे इतर आयसीसी सदस्यांनी भरलेल्या उर्वरित जागांसह, सर्व आयसीसी संपूर्ण सदस्य स्पर्धेसाठी आपोआप पात्र ठरतात. आयसीसी सहयोगी आणि संलग्न सदस्यांसाठी ५० षटकांची लीग - पहिल्या विश्व साखळी क्रिकेट स्पर्धेच्या निकालातून २००७च्या पहिल्या वर्ल्ड ट्वेंटी२० साठी पात्रता ठरवली गेली. २००७ विश्व साखळी क्रिकेट स्पर्धा विभाग १ स्पर्धेचे दोन अंतिम स्पर्धक, केनिया आणि स्कॉटलंड, वर्षाच्या उत्तरार्धात विश्व ट्वेंटी२० साठी पात्र ठरले. २००९ विश्व ट्वेंटी२० साठी एक वेगळी पात्रता स्पर्धा लागू करण्यात आली होती आणि तेव्हापासून ती कायम ठेवण्यात आली आहे. तथापि, विश्व ट्वेंटी२० पात्रता फेरीतून पात्र ठरलेल्या संघांची संख्या दोन (२०१० आणि २०१२ मध्ये) ते सहा (२०१४ आणि २०१६ मध्ये) पर्यंत बदलली आहे.

अंतिम स्पर्धा[संपादन]

प्रत्येक गट टप्प्यात (प्राथमिक फेरी आणि सुपर १२ फेरी दोन्ही), संघांना खालील निकषांच्या आधारे एकमेकांविरुद्ध क्रमवारी दिली जाते:^[३७]

सर्वाधिक गुणसंख्या
समान असल्यास, सर्वाधिक विजय
तरीही समान असल्यास, उत्कृष्ट निव्वळ धावगती
तरीही समान असल्यास, कमीत कमी गोलंदाजी स्ट्राईक रेट
तरीही समान असल्यास, एकमेकांविरुद्धच्या सामन्याचा निकाल.

बरोबरी झाल्यास (म्हणजेच, दोन्ही संघांनी आपापल्या डावाच्या शेवटी समान धावा केल्यास), सुपर ओव्हर विजेता ठरवते. सुपर ओव्हरमध्ये पुन्हा टाय झाल्यास, त्यानंतर जोपर्यंत विजेता संघ ठरत नाही तोपर्यंत सुपर ओव्हर खेळवली जाते. तत्पूर्वी, ज्या संघाने त्यांच्या डावात सर्वाधिक चौकार मारले होते तोच विजेता ठरवला जातो.^[३८] २००७च्या स्पर्धेदरम्यान, बोल-आउटचा वापर बरोबरी झालेल्या सामन्यातील पराभवाचा निर्णय घेण्यासाठी केला गेला.^[३९]

स्पर्धेचे निकाल[संपादन]

आवृत्ती	वर्ष	यजमान देश	अंतिम सामन्याचे मैदान	अंतिम सामना			संघ
आवृत्ती	वर्ष	यजमान देश	अंतिम सामन्याचे मैदान	विजेता	निकाल	उपविजेता	संघ
१	२००७	दक्षिण आफ्रिका	वॉंडरर्स मैदान, जोहानसबर्ग	भारत १५७/५ (२० षटके)	भारत ५ धावांनी विजयी धावफलक	पाकिस्तान १५२ सर्वबाद (१९.३ षटके)	१२
२	२००९	इंग्लंड	लॉर्ड्स मैदान, लंडन	पाकिस्तान १३९/२ (१८.४ षटके)	पाकिस्तान ८ गडी राखुन विजयी धावफलक	श्रीलंका १३८/६ (२० षटके)	१२
३	२०१०	वेस्ट इंडीज	केन्सिंग्टन ओव्हल, बार्बाडोस	इंग्लंड १४८/३ (१७ षटके)	इंग्लंड ७ गडी राखुन विजयी धावफलक	ऑस्ट्रेलिया १४७/६ (२० षटके)	१२
४	२०१२	श्रीलंका	रणसिंगे प्रेमदासा मैदान, कोलंबो	वेस्ट इंडीज १३७/६ (२० षटके)	वेस्ट इंडीज ३६ धावांनी विजयी धावफलक	श्रीलंका १०१ सर्वबाद (१८.४ षटके)	१२
५	२०१४	बांगलादेश	शेर-ए-बांगला मैदान, ढाका	श्रीलंका १३४/४ (१७.५ षटके)	श्रीलंका ६ गडी राखून विजयी धावफलक	भारत १३०/४ (२० षटके)	१६
६	२०१६	भारत	इडन गार्डन्स, कोलकाता	वेस्ट इंडीज १६१/६ (१९.४ षटके)	वेस्ट इंडीज ४ गडी राखून विजयी धावफलक	इंग्लंड १५५/९ (२० षटके)	१६
७	२०२१	संयुक्त अरब अमिराती ओमान	दुबई आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम, दुबई	ऑस्ट्रेलिया १७३/२ (१८.५ षटके)	ऑस्ट्रेलिया ८ गडी राखून विजयी धावफलक	न्यूझीलंड १७२/४ (२० षटके)	१६
८	२०२२	ऑस्ट्रेलिया	मेलबर्न क्रिकेट मैदान, मेलबर्न	TBD	TBD	TBD	१६
९	२०२४	वेस्ट इंडीज अमेरिका	TBD	TBD	TBD	TBD	२०
१०	२०२६	भारत श्रीलंका	TBD	TBD	TBD	TBD	२०
११	२०२८	ऑस्ट्रेलिया न्यू झीलंड	TBD	TBD	TBD	TBD	२०
१२	२०३०	इंग्लंड आयर्लंड स्कॉटलंड साचा:Flagcon वेल्स	TBD	TBD	TBD	TBD	२०

संघाची कामगिरी[संपादन]

२०२१ आयसीसी पुरुष टी२० विश्वचषक स्पर्धेपर्यंत . संघांच्या सर्वोत्कृष्ट निकालानुसार, नंतर जिंकण्याची टक्केवारी, नंतर वर्णक्रमानुसार क्रमवारी:

संघ	सहभाग			सर्वोत्कृष्ट निकाल	आकडेवारी^[४०]
संघ	एकूण	पहिला	शेवटचा	सर्वोत्कृष्ट निकाल	सामने	विजय	पराभव	बरोबरी	अनिर्णित	विजय%
वेस्ट इंडीज	७	२००७	२०२१	1.1 विजेतेपद (२०१२, २०१६)	३६	१८	१६	१(१)	१	५२.८५
भारत	७	२००७	२०२१	1.2 विजेतेपद (२००७)	३८	२३	१३	१(१)	१	६३.५१
ऑस्ट्रेलिया	७	२००७	२०२१	1.2 विजेतेपद (२०२१)	३६	२२	१४	०	०	६१.११
श्रीलंका	७	२००७	२०२१	1.2 विजेतेपद (२०१४)	४३	२७	१५	१(१)	०	६३.९५
इंग्लंड	७	२००७	२०२१	1.2 विजेतेपद (२०१०)	३८	१९	१८	०	१	५१.३५
पाकिस्तान	७	२००७	२०२१	1.2 विजेतेपद (२००९)	४०	२४	१५	१(०)	०	६१.२५
न्यूझीलंड	७	२००७	२०२१	2.1 उपविजेतेपद (२०२१)	३७	२०	१५	२(०)	०	५६.७५
दक्षिण आफ्रिका	७	२००७	२०२१	3.1 उपांत्य फेरी (२००९, २०१४)	३५	२२	१३	०	०	६२.८५
आयर्लंड	६	२००९	२०२१	4.3 सुपर ८ (२००९)	१८	४	११	०	३	२२.२२
बांगलादेश	७	२००७	२०२१	4.1 सुपर ८ (२००७)	३३	७	२५	०	१	२१.८७
अफगाणिस्तान	५	२०१०	२०२१	4.3 सुपर १० (२०१६)	१९	७	१२	०	०	३६.८४
नेदरलँड्स	४	२००९	२०२१	4.3 सुपर १० (२०१४)	१५	५	९	०	१	३५.७१
नामिबिया	१	२०२१	२०२१	4.4 सुपर १२ (२०२१)	८	३	५	०	०	३७.५०
स्कॉटलंड	४	२००७	२०२१	5.2 सुपर १२ (२०२१)	१५	४	१०	०	१	२८.५७
झिम्बाब्वे	५	२००७	२०१६	5.1 पहिली फेरी (२००७, २०१०, २०१२, २०१४, २०१६)	१२	५	७	०	०	४१.६६
ओमान	२	२०१६	२०२१	5.4 पहिली फेरी (२०१६, २०२१)	६	२	३	०	१	४०.००
हाँग काँग	२	२०१४	२०१६	5.3 पहिली फेरी (२०१४, २०१६)	६	१	५	०	०	१६.६६
नेपाळ	१	२०१४	२०१४	5.4 पहिली फेरी (२०१४)	३	२	१	०	०	६६.६६
केन्या	१	२००७	२००७	5.4 पहिली फेरी (२००७)	२	०	२	०	०	०.००
पापुआ न्यू गिनी	१	२०२१	२०२१	5.4 पहिली फेरी (२०२१)	३	०	३	०	०	०.००
संयुक्त अरब अमिराती	१	२०१४	२०१४	5.4 पहिली फेरी (२०१४)	३	०	३	०	०	०.००

नोंदी:

कंसातील संख्या बरोबरी झालेल्या सामन्यांमध्ये सुपर ओव्हर आणि बोल-आउटच्या विजयांची संख्या दर्शवते, तथापि निकालाची पर्वा न करता हा अर्धा विजय मानला जातो. विजयाच्या टक्केवारीत कोणतेही परिणाम वगळले जातात आणि बरोबरी (टायब्रेकरची पर्वा न करता) अर्धा विजय म्हणून गणली जाते.
संघांना सर्वोत्कृष्ट निकाल, नंतर विजयी टक्केवारी, नंतर (समान असल्यास) वर्णक्रमानुसार क्रमवारी लावली जाते.

स्पर्धेनुसार संघ निकाल[संपादन]

सूची

१ले — विजेते
२रे — उपविजेते
उफे — उपांत्यफेरी
फे२ — २री फेरी (सुपर ८, सुपर १० आणि सुपर १२)
फे१ — १ली फेरी (गट फेरी)
पा — पात्र
× — पात्र परंतु माघार घेतली
×× — पात्रतेसाठी अपात्र (निलंबित)

संघ	२००७ (१२)	२००९ (१२)	२०१० (१२)	२०१२ (१२)	२०१४ (१६)	२०१६ (१६)	२०२१ (१६)	२०२२ (१६)	२०२४ (२०)	२०२६ (२०)	२०२८ (२०)	सहभाग
अफगाणिस्तान	—	—	फे१	फे१	फे१	फे२	फे२	पा				६
ऑस्ट्रेलिया	उफे	फे१	२रे	उफे	फे२	फे२	१ले	पा			पा	८
बांगलादेश	फे२	फे१	फे१	फे१	फे२	फे२	फे२	पा				८
इंग्लंड	फे२	फे२	१ले	फे२	फे२	२रे	उफे	पा			पा	८
हाँग काँग	—	—	—	—	फे१	फे१	—					२
भारत	१ले	फे२	फे२	फे२	२रे	उफे	फे२	पा		पा		८
आयर्लंड	—	फे२	फे१	फे१	फे१	फे१	फे१	पा			पा	७
केन्या	फे१	—	—	—	—	—	—	—				११
नामिबिया	—	—	—	—	—	—	फे२	पा				२
नेपाळ	—	—	—	—	फे१	—	—	—				१
नेदरलँड्स	—	फे१	—	—	फे२	फे१	फे१					४
न्यूझीलंड	उफे	फे२	फे२	फे२	फे२	उफे	२रे	पा				८
ओमान	—	—	—	—	—	फे१	फे१	—				२
पाकिस्तान	२रे	१ले	उफे	उफे	फे२	फे२	उफे	पा				८
पापुआ न्यू गिनी	—	—	—	—	—	—	फे१					१
स्कॉटलंड	फे१	फे१	—	—	—	फे१	फे२	पा		पा		५
दक्षिण आफ्रिका	फे२	उफे	फे२	फे२	उफे	फे२	फे२	पा				८
श्रीलंका	फे२	२रे	उफे	२रे	१ले	फे२	फे२	पा		पा		८
संयुक्त अरब अमिराती	—	—	—	—	फे१	—	—	पा				२
अमेरिका	—	—	—	—	—	—	—	—	पा			—
वेस्ट इंडीज	फे१	उफे	फे२	१ले	उफे	१ले	फे२	पा	पा			८
झिम्बाब्वे	फे१	×	फे१	फे१	फे१	फे१	××	—	पा		पा	५

संघांचे पदार्पण[संपादन]

पदार्पण करणारा संघ, प्रतिवर्ष वर्णक्रमानुसार.

वर्ष	पदार्पण करणारा संघ	एकूण
२००७	ऑस्ट्रेलिया, बांगलादेश, इंग्लंड, भारत, केन्या, न्यूझीलंड, पाकिस्तान, स्कॉटलंड, दक्षिण आफ्रिका, श्रीलंका, वेस्ट इंडीज आणि झिम्बाब्वे	१२
२००९	आयर्लंड आणि नेदरलँड्स	२
२०१०	अफगाणिस्तान	१
२०१२	कोणताही नाही	०
२०१४	हाँग काँग, नेपाळ आणि संयुक्त अरब अमिराती	३
२०१६	ओमान	१
२०२१	नामिबिया आणि पापुआ न्यू गिनी	२
२०२२	TBD	TBD
२०२४	TBD	TBD
२०२६	TBD	TBD
२०२८	TBD	TBD
२०३०	TBD	TBD
एकूण		२१

स्पर्धा विक्रम[संपादन]

मुख्य पान: आयसीसी पुरुष टी२० विश्वचषक विक्रमांची यादी

टी२० विश्वचषक विक्रम
फलंदाजी
सर्वाधिक धावा	श्रीलंका महेला जयवर्धने	१,०१६ (२००७–२०१४)	^[४१]
सर्वाधिक सरासरी (किमान १० डाव)	भारत विराट कोहली	७६.८१ (२०१२–२०२१)	^[४२]
सामन्यात सर्वाधिक धावा	न्यूझीलंड ब्रॅन्डन मॅककुलम v बांगलादेश	१२३ (२०१२)	^[४३]
सर्वोत्कृष्ट भागीदारी	श्रीलंका महेला जयवर्धने आणि कुमार संगकारा (२ऱ्या गड्यासाठी) v वेस्ट इंडीज	१६६ (२०१०)	^[४४]
स्पर्धेत सर्वाधिक धावा	भारत विराट कोहली	३१९ (२०१४)	^[४५]
सर्वाधिक शतके	वेस्ट इंडीज ख्रिस गेल	२ (२००७–२०२१)	^[४६]
गोलंदाजी
सर्वाधिक बळी	बांगलादेश शाकिब अल हसन	४१ (२००७–२०२१)	^[४७]
सर्वोत्कृष्ट गोलंदाजी सरासरी (किमान २५० चेंडू)	वेस्ट इंडीज सॅम्युएल बद्री	१३.५८ (२०१२–२०१६)	^[४८]
सर्वोत्कृष्ट स्ट्राइक रेट (किमान २५० चेंडू)	श्रीलंका अजंता मेंडिस	१३.४ (२००९–२०१४)	^[४९]
सर्वोत्कृष्ट इकॉनॉमी रेट (किमान २५० चेंडू)	वेस्ट इंडीज सुनील नारायण	५.१७ (२०१२–२०१४)	^[५०]
सर्वोत्तम गोलंदाजी	श्रीलंका अजंता मेंडिस v झिम्बाब्वे	६/८ (२०१२)	^[५१]
स्पर्धेत सर्वाधिक बळी	श्रीलंका वनिंदु हसरंगा	१६ (२०२१)	^[५२]
क्षेत्ररक्षण
सर्वाधिक गडी बाद (यष्टीरक्षक)	भारत महेंद्रसिंग धोणी	३२ (२००७–२०१६)	^[५३]
सर्वाधिक झेल (क्षेत्ररक्षण)	दक्षिण आफ्रिका ए.बी. डी व्हिलियर्स	२३ (२००७–२०१६)	^[५४]
संघ
सर्वाधिक सांघिक धावसंख्या	श्रीलंका (वि केन्या)	२६०/६ (२००७)	^[५५]
सर्वात कमी धावसंख्या	नेदरलँड्स (वि श्रीलंका)	३९ (२०१४)	^[५६]
सर्वाधिक विजय % (किमान ५ सामने)	श्रीलंका	६३.९५% (सामने ४३, विजय २७) (२००७–२०२१)	^[५७]
सर्वात मोठा विजय (धावांनुसार)	श्रीलंका (वि केन्या)	१७२ (२००७)	^[५८]
एका सामन्यात सर्वाधिक एकूण धावा	इंग्लंड v दक्षिण आफ्रिका	४५९-१२ (२०१६)	^[५९]
एका सामन्यात सर्वात कमी एकूण धावा	नेदरलँड्स v श्रीलंका	७९-११ (२०१४)	^[६०]
शेवटचे अद्यतन: ७ नोव्हेंबर २०२१

References[संपादन]

^ "आयसीसीकडून जागतिक कार्यक्रमांच्या विस्ताराची घोषणा" (इंग्रजी भाषेत). आयसीसी. १९ एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.
^ विक्रम – आयसीसी विश्व ट्वेन्टी२० – सर्वाधिक धावा {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160101123945/http://stats.espncricinfo.com/world-t20/engine/records/batting/most_runs_career.html?id=89;type=trophy |date=१ जानेवारी २०१६} Cricinfo
^ विक्रम – आयसीसी विश्व ट्वेन्टी२० – कारकिर्दीतील सर्वाधिक बळी Archived १ जानेवारी २०१६, at the Wayback Machine. Cricinfo
^ "विश्व टी२०चे टी२० विश्वचषक असे नामकरण" (इंग्रजी भाषेत). आयसीसी. २३ नोव्हेंबर २०१८. Archived from the original on २३ नोव्हेंबर २०१८. २० एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.
^ "टी२० विश्वचषक: २४ ऑक्टोबर रोजी दुबईमध्ये भारत विरुद्ध पाकिस्तान सामनारंगणार". द लाईव्ह मिरर (इंग्रजी भाषेत). 17 August 2021. २० एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.
^ "२०१८ मध्ये टी-२० वर्ल्डकप पुनरागमन होण्याची आयसीसीला आशा". इएसपीएन क्रिकइन्फो (इंग्रजी भाषेत). २० एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.
^ मुकेश भट्ट (१८ जून २०१७). "चॅम्पियन्स ट्रॉफी २०२१ मध्ये होणार, २०१८ मध्ये टी२० विश्वचषक स्पर्धा नाही". हिंदुस्थान टाइम्स (इंग्रजी भाषेत). २० एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.
^ "वेस्ट इंडीजच्या विजयासाठी सॅम्युअल्स खास". विस्डेन इंडिया. ७ ऑक्टोबर २०१२. Archived from the original on १० डिसेंबर २०१२.
^ "ट्वेंटी२०ची मुळे". बीबीसी स्पोर्ट (इंग्रजी भाषेत). २० एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.
^ "सॉमरसेट वॉरविकशायरकडून हरले पण ट्वेन्टी२० चषक टॉंटन येथे मोठे यश आहे". इएसपीएन क्रिकइन्फो (इंग्रजी भाषेत). २० एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.
^ "सरे वि वॉरविकशायर अंतिम सामना धावफलक". इएसपीएन क्रिकइन्फो (इंग्रजी भाषेत). २० एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.
^ विवर, पॉल (२५ मे २००९). "उस्मान अफझलने सरेला विजयी सुरुवात करून दिली परंतु अनुपस्थित चाहत्यांची चिंता वाढली". द गार्डियन (इंग्रजी भाषेत). २० एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.
^ "स्टॅनफोर्ड २०/२० स्पर्धेचे विजेतेपद गयानाकडे". इएसपीएन क्रिकइन्फो. १४ ऑगस्ट २००६.
^ "स्टॅनफोर्ड ट्वेन्टी२० स्पर्धेच्या तारखा जाहीर". द जमैका ऑबझर्व्हर. ९ फेब्रुवारी २००६. Archived from the original on ५ डिसेंबर २००८.
^ "स्टॅनफोर्डसाठी मिडलसेक्सचे नेतृत्व उदलकडे" (इंग्रजी भाषेत). इएसपीएन क्रिकइन्फो. ३ ऑक्टोबर २००८. २० एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.
^ मॅकग्लॅशन, अँड्रू (२७ ऑक्टोबर २००८). "रामदिनच्या नेतृत्वाखाली त्रिनिदाद आणि टोबॅगोने मोठ्या पैशाच्या वैभवाकडे" (इंग्रजी भाषेत). इएसपीएन क्रिकइन्फो. २० एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.
^ मॅकग्लॅशन, अँड्रू (१ नोव्हेंबर २००८). "गेल लीड्स सुपरस्टार्स टू मिलियन्स" (इंग्रजी भाषेत). इएसपीएन क्रिकइन्फो. २० एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.
^ "यूएस टायकूनवर $८ अब्जपेक्षा जास्त फसवणुकीचा आरोप". बीबीसी न्यूझ (इंग्रजी भाषेत). १७ फेब्रुवारी २००९. २० एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.
^ प्रेमचंद्रन, दिलीप (२४ सप्टेंबर २००७). "इंडिया होल्ड देअर नर्व्ह टू विन थ्रिलर" (इंग्रजी भाषेत). इएसपीएन क्रिकइन्फो. २२ एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.
^ "केनिया क्रश कॅनडा टू बूक फायनल प्लेस" (इंग्रजी भाषेत). नैरोबी: इएसपीएन क्रिकइन्फो. ५ फेब्रुवारी २००७. २२ एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.
^ "आयसीसी वर्ल्ड ट्वेन्टी-२० पात्रता स्पर्धा आयर्लंडमध्ये होणार" (इंग्रजी भाषेत). इएसपीएन क्रिकइन्फो. १३ डिसेंबर २००७. २२ एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.
^ "आयसीसीची कसोटी चॅम्पियनशिपसाठी सहमती" (इंग्रजी भाषेत). इएसपीएन क्रिकइन्फो. २२ एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.
^ "वेस्ट इंडीज टू स्टार्ट वर्ल्ड टी२० टायटल डिफेन्स अगेन्स्ट इंडिया" (इंग्रजी भाषेत). आयसीसी. २७ ऑक्टोबर २०१३. Archived from the original on २९ ऑक्टोबर २०१३. २२ एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.
^ "बीसीबी प्रॉमिसेस स्टेलार टी२० वर्ल्ड कप". द डेली स्टार, बांगलादेश (इंग्रजी भाषेत). ७ एप्रिल २०१३. २२ एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.
^ "आयसीसी पुरुष टी२० विश्वचषक २०२० पुढे ढकलली". आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट समिती (इंग्रजी भाषेत). २२ एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.
^ "पुरुष टी२० विश्वचषक पुढे ढकलण्याबाबत वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न". आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट समिती (इंग्रजी भाषेत). २२ एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.
^ "पुरुष टी२० विश्वचषक २०२१ भारतात, २०२२ ऑस्ट्रेलियात; महिला क्रिकेट विश्वचषक पुढे ढकलला". 10 August 2020.
^ ^a ^b "आयसीसीतर्फे वर्ल्डकप स्पर्धा जाहीर; २०२७ आणि २०३१ मध्ये १४ संघ". सिक्स स्पोर्ट्स (इंग्रजी भाषेत). Archived from the original on 2022-04-01. २२ एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.
^ "आयसीसी पुरुष टी२० विश्वचषक २०२१ चे सामने जाहीर". आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट समिती (इंग्रजी भाषेत). २२ एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.
^ "आयसीसीतर्फे पुरुषांच्या जागतिक स्पर्धांचा विस्तार: एकदिवसीय विश्वचषक स्पर्धेत १४ संघ, टी२० विश्वचषक स्पर्धेत २० संघ". इएसपीएन क्रिकइन्फो (इंग्रजी भाषेत). २२ एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.
^ "यूएसए मध्ये टी२० विश्वचषक: २०२४-२०३१ आयसीसी पुरुष स्पर्धांचे यजमान जाहीर". www.icc-cricket.com (इंग्रजी भाषेत). २२ एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.
^ "२०१४ च्या ट्वेन्टी२० विश्वचषक स्पर्धेचे यजमानपद बांगलादेशकडे". क्रिकइन्फो. २२ एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.
^ "आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट समितीकडून युनायटेड स्टेट्सच्या भूमीवर टी-२० विश्व क्रिकेटचे लक्ष्य: अहवाल". एनडीटीव्ही स्पोर्ट्स (इंग्रजी भाषेत). Archived from the original on ७ जानेवारी २०१६. १४ जानेवारी २०१६ रोजी पाहिले.
^ "यूएसए लूक्स टू १९९४ फॉर टी२० वर्ल्ड कप बीड". बीबीसी स्पोर्ट्स (इंग्रजी भाषेत). २२ एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.
^ लव्हलेट, ट्रिस्टन. "मलेशिया २०२३-३१ सायकलमध्ये टी२० क्रिकेट विश्वचषकाचे आयोजन करत आहे". फोर्ब्स (इंग्रजी भाषेत). २२ एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.
^ "यूएसए टी२० विश्वचषक आयोजित करणार: २०२४-२०३१ आयसीसी पुरुष स्पर्धेच्या यजमानांची पुष्टी". आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट समिती (इंग्रजी भाषेत). २२ एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.
^ अंतिम विश्व ट्वेंटी20 खेळण्याच्या अटी Archived ११ सप्टेंबर २००८, at the Wayback Machine., आयसीसी विश्व ट्वेन्टी२०
^ "Archived copy". इएसपीएन क्रिकइन्फो (इंग्रजी भाषेत). २२ एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.
^ प्लेइंग कंडिशन्स Archived २० जुलै २०१८, at the Wayback Machine., आयसीसी वर्ल्ड ट्वेन्टी२०
^ "नोंदी / आयसीसी विश्व टी२० / परिणाम सारांश". इएसपीएन क्रिकइन्फो. २२ एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.
^ "टी२० विश्वचषक विक्रम - सर्वाधिक धावा". क्रिकइन्फो.
^ "टी२० विश्वचषक विक्रम - सर्वाधिक सरासरी". क्रिकइन्फो.
^ "टी२० विश्वचषक विक्रम - सामन्यात सर्वाधिक धावा". क्रिकइन्फो.
^ "टी२० विश्वचषक विक्रम - सर्वोत्कृष्ट भागीदारी". क्रिकइन्फो.
^ "टी२० विश्वचषक विक्रम - स्पर्धेत सर्वाधिक धावा". क्रिकइन्फो.
^ "टी२० विश्वचषक विक्रम - सर्वाधिक शतके". क्रिकइन्फो.
^ "टी२० विश्वचषक विक्रम - सर्वाधिक बळी". क्रिकइन्फो.
^ "टी२० विश्वचषक विक्रम - सर्वोत्कृष्ट गोलंदाजी सरासरी". क्रिकइन्फो.
^ "टी२० विश्वचषक विक्रम – सर्वोत्कृष्ट स्ट्राइक रेट". क्रिकइन्फो.
^ "टी२० विश्वचषक विक्रम - सर्वोत्कृष्ट इकॉनॉमी रेट". क्रिकइन्फो.
^ "टी२० विश्वचषक विक्रम - सर्वोत्तम गोलंदाजी". क्रिकइन्फो.
^ "टी२० विश्वचषक विक्रम - स्पर्धेत सर्वाधिक बळी". क्रिकइन्फो.
^ "टी२० विश्वचषक विक्रम - सर्वाधिक गडी बाद". क्रिकइन्फो.
^ "टी२० विश्वचषक विक्रम - सर्वाधिक झेल". क्रिकइन्फो.
^ "टी२० विश्वचषक विक्रम - सर्वाधिक धावसंख्या". क्रिकइन्फो.
^ "टी२० विश्वचषक विक्रम - सर्वात कमी धावसंख्या". क्रिकइन्फो.
^ "टी२० विश्वचषक विक्रम - सर्वाधिक विजय टक्केवारी". क्रिकइन्फो.
^ "टी२० विश्वचषक विक्रम - सर्वात मोठा विजय". क्रिकइन्फो.
^ "टी२० विश्वचषक विक्रम - एका सामन्यात सर्वाधिक एकूण धावा". क्रिकइन्फो.
^ "टी२० विश्वचषक विक्रम - एका सामन्यात सर्वात कमी एकूण धावा". क्रिकइन्फो.

बाह्य दुवे[संपादन]

आयसीसी संकेतस्थळ
ICC World Twenty20 2010 from Cricinfo
ICC World Twenty20 Archived 2011-01-29 at the Wayback Machine. Archived 2011-01-29 at the Wayback Machine. Archived 2011-01-29 at the Wayback Machine. Archived 2011-01-29 at the Wayback Machine. Archived 2011-01-29 at the Wayback Machine. Archived 2011-01-29 at the Wayback Machine.
T20 World Cup Website

[1] "आयसीसीकडून जागतिक कार्यक्रमांच्या विस्ताराची घोषणा" (इंग्रजी भाषेत). आयसीसी. १९ एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.

[stats3000.cricinfo.com-2] विक्रम – आयसीसी विश्व ट्वेन्टी२० – सर्वाधिक धावा {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160101123945/http://stats.espncricinfo.com/world-t20/engine/records/batting/most_runs_career.html?id=89;type=trophy |date=१ जानेवारी २०१६} Cricinfo

[stats5000000.cricinfo.com-3] विक्रम – आयसीसी विश्व ट्वेन्टी२० – कारकिर्दीतील सर्वाधिक बळी Archived १ जानेवारी २०१६, at the Wayback Machine. Cricinfo

[4] "विश्व टी२०चे टी२० विश्वचषक असे नामकरण" (इंग्रजी भाषेत). आयसीसी. २३ नोव्हेंबर २०१८. Archived from the original on २३ नोव्हेंबर २०१८. २० एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.

[5] "टी२० विश्वचषक: २४ ऑक्टोबर रोजी दुबईमध्ये भारत विरुद्ध पाकिस्तान सामनारंगणार". द लाईव्ह मिरर (इंग्रजी भाषेत). 17 August 2021. २० एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.

[2018SA-6] "२०१८ मध्ये टी-२० वर्ल्डकप पुनरागमन होण्याची आयसीसीला आशा". इएसपीएन क्रिकइन्फो (इंग्रजी भाषेत). २० एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.

[7] मुकेश भट्ट (१८ जून २०१७). "चॅम्पियन्स ट्रॉफी २०२१ मध्ये होणार, २०१८ मध्ये टी२० विश्वचषक स्पर्धा नाही". हिंदुस्थान टाइम्स (इंग्रजी भाषेत). २० एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.

[8] "वेस्ट इंडीजच्या विजयासाठी सॅम्युअल्स खास". विस्डेन इंडिया. ७ ऑक्टोबर २०१२. Archived from the original on १० डिसेंबर २०१२.

[9] "ट्वेंटी२०ची मुळे". बीबीसी स्पोर्ट (इंग्रजी भाषेत). २० एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.

[10] "सॉमरसेट वॉरविकशायरकडून हरले पण ट्वेन्टी२० चषक टॉंटन येथे मोठे यश आहे". इएसपीएन क्रिकइन्फो (इंग्रजी भाषेत). २० एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.

[11] "सरे वि वॉरविकशायर अंतिम सामना धावफलक". इएसपीएन क्रिकइन्फो (इंग्रजी भाषेत). २० एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.

[12] विवर, पॉल (२५ मे २००९). "उस्मान अफझलने सरेला विजयी सुरुवात करून दिली परंतु अनुपस्थित चाहत्यांची चिंता वाढली". द गार्डियन (इंग्रजी भाषेत). २० एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.

[13] "स्टॅनफोर्ड २०/२० स्पर्धेचे विजेतेपद गयानाकडे". इएसपीएन क्रिकइन्फो. १४ ऑगस्ट २००६.

[14] "स्टॅनफोर्ड ट्वेन्टी२० स्पर्धेच्या तारखा जाहीर". द जमैका ऑबझर्व्हर. ९ फेब्रुवारी २००६. Archived from the original on ५ डिसेंबर २००८.

[15] "स्टॅनफोर्डसाठी मिडलसेक्सचे नेतृत्व उदलकडे" (इंग्रजी भाषेत). इएसपीएन क्रिकइन्फो. ३ ऑक्टोबर २००८. २० एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.

[16] मॅकग्लॅशन, अँड्रू (२७ ऑक्टोबर २००८). "रामदिनच्या नेतृत्वाखाली त्रिनिदाद आणि टोबॅगोने मोठ्या पैशाच्या वैभवाकडे" (इंग्रजी भाषेत). इएसपीएन क्रिकइन्फो. २० एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.

[17] मॅकग्लॅशन, अँड्रू (१ नोव्हेंबर २००८). "गेल लीड्स सुपरस्टार्स टू मिलियन्स" (इंग्रजी भाषेत). इएसपीएन क्रिकइन्फो. २० एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.

[18] "यूएस टायकूनवर $८ अब्जपेक्षा जास्त फसवणुकीचा आरोप". बीबीसी न्यूझ (इंग्रजी भाषेत). १७ फेब्रुवारी २००९. २० एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.

[19] प्रेमचंद्रन, दिलीप (२४ सप्टेंबर २००७). "इंडिया होल्ड देअर नर्व्ह टू विन थ्रिलर" (इंग्रजी भाषेत). इएसपीएन क्रिकइन्फो. २२ एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.

[20] "केनिया क्रश कॅनडा टू बूक फायनल प्लेस" (इंग्रजी भाषेत). नैरोबी: इएसपीएन क्रिकइन्फो. ५ फेब्रुवारी २००७. २२ एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.

[21] "आयसीसी वर्ल्ड ट्वेन्टी-२० पात्रता स्पर्धा आयर्लंडमध्ये होणार" (इंग्रजी भाषेत). इएसपीएन क्रिकइन्फो. १३ डिसेंबर २००७. २२ एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.

[22] "आयसीसीची कसोटी चॅम्पियनशिपसाठी सहमती" (इंग्रजी भाषेत). इएसपीएन क्रिकइन्फो. २२ एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.

[ICC-23] "वेस्ट इंडीज टू स्टार्ट वर्ल्ड टी२० टायटल डिफेन्स अगेन्स्ट इंडिया" (इंग्रजी भाषेत). आयसीसी. २७ ऑक्टोबर २०१३. Archived from the original on २९ ऑक्टोबर २०१३. २२ एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.

[24] "बीसीबी प्रॉमिसेस स्टेलार टी२० वर्ल्ड कप". द डेली स्टार, बांगलादेश (इंग्रजी भाषेत). ७ एप्रिल २०१३. २२ एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.

[25] "आयसीसी पुरुष टी२० विश्वचषक २०२० पुढे ढकलली". आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट समिती (इंग्रजी भाषेत). २२ एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.

[26] "पुरुष टी२० विश्वचषक पुढे ढकलण्याबाबत वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न". आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट समिती (इंग्रजी भाषेत). २२ एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.

[27] "पुरुष टी२० विश्वचषक २०२१ भारतात, २०२२ ऑस्ट्रेलियात; महिला क्रिकेट विश्वचषक पुढे ढकलला". 10 August 2020.

[sixsports.in-28] "आयसीसीतर्फे वर्ल्डकप स्पर्धा जाहीर; २०२७ आणि २०३१ मध्ये १४ संघ". सिक्स स्पोर्ट्स (इंग्रजी भाषेत). Archived from the original on 2022-04-01. २२ एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.

[29] "आयसीसी पुरुष टी२० विश्वचषक २०२१ चे सामने जाहीर". आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट समिती (इंग्रजी भाषेत). २२ एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.

[30] "आयसीसीतर्फे पुरुषांच्या जागतिक स्पर्धांचा विस्तार: एकदिवसीय विश्वचषक स्पर्धेत १४ संघ, टी२० विश्वचषक स्पर्धेत २० संघ". इएसपीएन क्रिकइन्फो (इंग्रजी भाषेत). २२ एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.

[31] "यूएसए मध्ये टी२० विश्वचषक: २०२४-२०३१ आयसीसी पुरुष स्पर्धांचे यजमान जाहीर". www.icc-cricket.com (इंग्रजी भाषेत). २२ एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.

[32] "२०१४ च्या ट्वेन्टी२० विश्वचषक स्पर्धेचे यजमानपद बांगलादेशकडे". क्रिकइन्फो. २२ एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.

[ndtv-t20usa2-33] "आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट समितीकडून युनायटेड स्टेट्सच्या भूमीवर टी-२० विश्व क्रिकेटचे लक्ष्य: अहवाल". एनडीटीव्ही स्पोर्ट्स (इंग्रजी भाषेत). Archived from the original on ७ जानेवारी २०१६. १४ जानेवारी २०१६ रोजी पाहिले.

[34] "यूएसए लूक्स टू १९९४ फॉर टी२० वर्ल्ड कप बीड". बीबीसी स्पोर्ट्स (इंग्रजी भाषेत). २२ एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.

[35] लव्हलेट, ट्रिस्टन. "मलेशिया २०२३-३१ सायकलमध्ये टी२० क्रिकेट विश्वचषकाचे आयोजन करत आहे". फोर्ब्स (इंग्रजी भाषेत). २२ एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.

[36] "यूएसए टी२० विश्वचषक आयोजित करणार: २०२४-२०३१ आयसीसी पुरुष स्पर्धेच्या यजमानांची पुष्टी". आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट समिती (इंग्रजी भाषेत). २२ एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.

[37] अंतिम विश्व ट्वेंटी20 खेळण्याच्या अटी Archived ११ सप्टेंबर २००८, at the Wayback Machine., आयसीसी विश्व ट्वेन्टी२०

[38] "Archived copy". इएसपीएन क्रिकइन्फो (इंग्रजी भाषेत). २२ एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.

[39] प्लेइंग कंडिशन्स Archived २० जुलै २०१८, at the Wayback Machine., आयसीसी वर्ल्ड ट्वेन्टी२०

[resultsummary-40] "नोंदी / आयसीसी विश्व टी२० / परिणाम सारांश". इएसपीएन क्रिकइन्फो. २२ एप्रिल २०२२ रोजी पाहिले.

[41] "टी२० विश्वचषक विक्रम - सर्वाधिक धावा". क्रिकइन्फो.

[42] "टी२० विश्वचषक विक्रम - सर्वाधिक सरासरी". क्रिकइन्फो.

[43] "टी२० विश्वचषक विक्रम - सामन्यात सर्वाधिक धावा". क्रिकइन्फो.

[44] "टी२० विश्वचषक विक्रम - सर्वोत्कृष्ट भागीदारी". क्रिकइन्फो.

[45] "टी२० विश्वचषक विक्रम - स्पर्धेत सर्वाधिक धावा". क्रिकइन्फो.

[46] "टी२० विश्वचषक विक्रम - सर्वाधिक शतके". क्रिकइन्फो.

[47] "टी२० विश्वचषक विक्रम - सर्वाधिक बळी". क्रिकइन्फो.

[48] "टी२० विश्वचषक विक्रम - सर्वोत्कृष्ट गोलंदाजी सरासरी". क्रिकइन्फो.

[49] "टी२० विश्वचषक विक्रम – सर्वोत्कृष्ट स्ट्राइक रेट". क्रिकइन्फो.

[50] "टी२० विश्वचषक विक्रम - सर्वोत्कृष्ट इकॉनॉमी रेट". क्रिकइन्फो.

[51] "टी२० विश्वचषक विक्रम - सर्वोत्तम गोलंदाजी". क्रिकइन्फो.

[52] "टी२० विश्वचषक विक्रम - स्पर्धेत सर्वाधिक बळी". क्रिकइन्फो.

[53] "टी२० विश्वचषक विक्रम - सर्वाधिक गडी बाद". क्रिकइन्फो.

[54] "टी२० विश्वचषक विक्रम - सर्वाधिक झेल". क्रिकइन्फो.

[55] "टी२० विश्वचषक विक्रम - सर्वाधिक धावसंख्या". क्रिकइन्फो.

[56] "टी२० विश्वचषक विक्रम - सर्वात कमी धावसंख्या". क्रिकइन्फो.

[57] "टी२० विश्वचषक विक्रम - सर्वाधिक विजय टक्केवारी". क्रिकइन्फो.

[58] "टी२० विश्वचषक विक्रम - सर्वात मोठा विजय". क्रिकइन्फो.

[59] "टी२० विश्वचषक विक्रम - एका सामन्यात सर्वाधिक एकूण धावा". क्रिकइन्फो.

[60] "टी२० विश्वचषक विक्रम - एका सामन्यात सर्वात कमी एकूण धावा". क्रिकइन्फो.

[१]

[२]

[३]

[४]

[५]

[६]

[७]

[८]

[९]

[१०]

[११]

[१२]

[१३]

[१४]

[१५]

[१६]

[१७]

[१८]

[१९]

[२०]

[२१]

[२२]

[२३]

[२४]

[२५]

[२६]

[२७]

[२८]

[२९]

[३०]

[३१]

[३२]

[३३]

[३४]

[३५]

[३६]

[३७]

[३८]

[३९]

[४०]

[४१]

[४२]

[४३]

[४४]

[४५]

[४६]

[४७]

[४८]

[४९]

[५०]

[५१]

[५२]

[५३]

[५४]

[५५]

[५६]

[५७]

[५८]

[५९]

[६०]

ब च सं २०-२० विश्व अजिंक्यपद स्पर्धा
दक्षिण आफ्रिका २००७	पुरूष: पात्रता · संघ · विक्रम · सामना अधिकारी
इंग्लंड २००९	पुरूष: पात्रता · संघ · विक्रम · सामना अधिकारी · महिला
वेस्ट इंडिज २०१०	पुरूष: पात्रता · संघ · विक्रम · सामना अधिकारी · महिला
श्रीलंका २०१२	पुरूष: पात्रता · संघ · विक्रम · सामना अधिकारी · महिला
बांगलादेश २०१४	पुरूष: पात्रता · संघ · विक्रम · सामना अधिकारी · महिला
भारत २०१६	पुरूष: पात्रता · संघ · विक्रम · सामना अधिकारी · महिला
संयुक्त अरब अमिराती ओमान २०२१	पुरूष: पात्रता · संघ · विक्रम · सामना अधिकारी
ऑस्ट्रेलिया २०२२	पुरूष: पात्रता (अ · ब) · संघ · विक्रम · सामना अधिकारी · महिला
पुरस्कार · प्रकार · यजमान · पात्रता · विक्रम · संघ · चषक

ब च सं आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट
आय.सी.सी · क्रिकेट विश्वचषक · २०-२० विश्व अजिंक्यपद स्पर्धा · चँपियन्स ट्रॉफी · एशिया चषक · इंटरकाँटीनेंटल चषक · कसोटी अजिंक्यपद स्पर्धा · एशिया कसोटी अजिंक्यपद स्पर्धा · एकदिवसीय अजिंक्यपद स्पर्धा · विश्व साखळी क्रिकेट स्पर्धा · आय.सी.सी पुरस्कार · कसोटी क्रिकेट · एकदिवसीय क्रिकेट · २०-२० सामने
एशिया	एसीसी – एशिया चषक
आफ्रिका	एसीए – विसासा आफ्रिका
अमेरिका	एसीए – अमेरिका अजिंक्यपद
पूर्व आशिया-पॅसिफिक	इएपी – विसासा इएपी
युरोप	इसीसी – युरोपियन अजिंक्यपद
सदस्य	पूर्ण सदस्य, असोसिएट सदस्य, एफिलिएट सदस्य