सत्यम शिवम सुंदरम (हिंदी चित्रपट)
1978 film by Raj Kapoor | |||
| माध्यमे अपभारण करा | |||
 विकिपीडिया | |||
| प्रकार | चलचित्र | ||
|---|---|---|---|
| गट-प्रकार |
| ||
| मूळ देश | |||
| संगीतकार | |||
| पटकथा |
| ||
| निर्माता | |||
| Performer | |||
| वितरण |
| ||
| दिग्दर्शक | |||
| प्रमुख कलाकार | |||
| प्रकाशन तारीख |
| ||
| कालावधी |
| ||
| |||
 | |||
सत्यम शिवम सुंदरम हा १९७८ चा भारतीय हिंदी भाषेतील रोमँटिक नाट्य चित्रपट आहे जो राज कपूर निर्मित आणि दिग्दर्शित आहे आणि जैनेंद्र जैन लिखित आहे. ह्यामध्ये शशी कपूर आणि झीनत अमान यांनी भूमिका केल्या आहेत.[१] हे शारीरिक आणि आध्यात्मिक प्रेमातील फरकांबद्दल बोलते. हा चित्रपट २४ मार्च १९७८ रोजी होळीच्या दिवशी प्रदर्शित झाला.[२] प्रदर्शनापूर्वी प्रचंड प्रसिद्धी मिळालेला, सत्यम शिवम सुंदरम हा चित्रपट कोलकात्याच्या मेट्रो सिनेमात २९ आठवडे चालला आणि त्यामुळे पश्चिम बंगालमध्ये तो ब्लॉकबस्टर आणि इतरत्र हिट ठरला.[३][४]
निर्माण
[संपादन]"राज कपूर स्पीक्स" या त्यांच्या पुस्तकात, रितू नंदा यांनी लता मंगेशकर या चित्रपटामागील प्रेरणास्थान असल्याचे सांगितले आहे आणि राज कपूरयांना चित्रपटात मंगेशकरांना अभिनयासाठी घ्यायचे होते. कपूर म्हणतात; "मी एका सामान्य चेहऱ्याच्या पण सोनेरी आवाजाच्या स्त्रीवर प्रेम करणाऱ्या पुरुषाची कहाणीची कल्पना केली आणि मी या भूमिकेत लता मंगेशकर यांना कास्ट करू इच्छित होते." झीनत अमान यांना या भूमिकेत घेण्यापूर्वी, हेमा मालिनी, डिंपल कपाडिया, विद्या सिन्हा यांना ही भूमिका देण्यात आली होती, परंतु त्यांनी चित्रपटातील कामुक आशय आणि शरीराच्या प्रदर्शनामुळे नकार दिला.[५][६] या चित्रपटात राजेश खन्ना यांना जवळजवळ पुरुष मुख्य भूमिकेची ऑफर देण्यात आली होती, परंतु नंतर राज कपूर यांनी शशी कपूरला घेण्यास राजी केले.[७]
संगीत
[संपादन]लक्ष्मीकांत-प्यारेलाल यांच्या संगीताला फिल्मफेर सर्वोत्तम संगीत दिग्दर्शक पुरस्कार मिळाला. "सत्यम शिवम सुंदरम" या मुख्य थीम गाण्याला लता मंगेशकर यांनी आपला आवाज दिला आहे, जे त्या वर्षातील चार्ट-टॉपर्समध्ये होते आणि अजूनही चार्टबस्टर आहे. भारत आणि अमेरिका या दोन्ही देशांमधील अलिकडच्या काळात आलेल्या विविध संगीत गटांनी, जसे की थिएव्हरी कॉर्पोरेशन आणि शीला चंद्रा, चित्रपटातील थीम सॉन्ग पुन्हा सादर केले आहे. तसेच, गाण्याचे अनेक प्रकार तयार केले गेले आहेत (उदा. मूळ आवृत्ती भारतीय संगीतात भजन मानली जाते, परंतु लता मंगेशकर यांनी देखील भांगड्यासारखी आवृत्ती तयार केली आहे, एक वेगळी शैली). "चंचल शीतल निर्मल कोमल" हे गाणे लोकप्रिय गायक मुकेश यांचे शेवटचे गाणे होते, ज्यांचे गाणे रेकॉर्ड केल्यानंतर लवकरच निधन झाले. राज कपूर यांनी हा चित्रपट त्यांना समर्पित केला.
मुख्य थीम सॉंग रेकॉर्ड करताना मंगेशकर वादात होते की सुरुवातीला निवडलेले संगीत दिग्दर्शक तिचे भाऊ हृदयनाथ मंगेशकर होते परंतु त्यांची जागा एका रात्रीत लक्ष्मीकांत प्यारेलाल यांनी घेतली. तिने सांगितले आहे की ती रेकॉर्डिंगसाठी आली होती, थोडा वेळ गाण्याचा सराव केला होता, एका टेकमध्ये रागात गाणे गायले होते आणि निघून गेली होती. हे तिचे ३० मिनिटांपेक्षा कमी वेळात रेकॉर्ड केलेले गाणे होते.
- बिनाका गीतमाला १९७७ च्या वार्षिक यादीत "सत्यम शिवम सुंदरम" ६ क्रमांकावर आहे.
- बिनाका गीतमाला १९७८ च्या वार्षिक यादीत "यशोमती मैय्या से" ७ क्रमांकावर आहे.
- बिनाका गीतमाला १९७८ च्या वार्षिक यादीत "चंचल शीतल निर्मल कोमल" २४ क्रमांकावर होती.
| गाणे | गायक | गीतकार | वेळ |
|---|---|---|---|
| "सत्यम शिवम सुंदरम" | लता मंगेशकर आणि कोरस | पंडित नरेंद्र शर्मा | ५:०५ |
| "भोर भाये पनघाट पे" | लता मंगेशकर | आनंद बक्षी | ५:३० |
| "वो औरत है तो मेहबूबा" | लता मंगेशकर, नितीन मुकेश | ५:०० | |
| "चंचल शीतल निर्मल कोमल" | मुकेश आणि कोरस | ५:५० | |
| "सैयाँ निकास गए" | लता मंगेशकर, भूपिंदर सिंग | विठ्ठलभाई पटेल | ४:४५ |
| "सुनी जो उनके आने की आहत" | लता मंगेशकर | पंडित नरेंद्र शर्मा | ३:२० |
| "सत्यम शिवम सुंदरम" | ६:१५ | ||
| "यशोमती मैया से बोले नंदलाला" | लता मंगेशकर, मन्ना डे | ३:४५ | |
| "यशोमती मैया से बोले नंदलाला" | लता मंगेशकर | ३:१० | |
| "श्री राधामोहन श्याम शोभन" | लता मंगेशकर, मन्ना डे आणि कोरस | २:५० | |
| "श्री राधामोहन" | मन्ना डे | २:५५ |
पुरस्कार
[संपादन]- २६ वे फिल्मफेर पुरस्कार
- [८]
- जिंकले
- सर्वोत्कृष्ट संगीत दिग्दर्शक - लक्ष्मीकांत-प्यारेलाल
- सर्वोत्कृष्ट छायांकन – राधू कर्माकर
- नामांकन
- सर्वोत्कृष्ट दिग्दर्शक - राज कपूर
- सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्री - झीनत अमान
- सर्वोत्कृष्ट गीतकार - पंडित नरेंद्र शर्मा (सत्यम शिवम सुंदरम)
- सर्वोत्कृष्ट पुरुष पार्श्वगायक - मुकेश (मरणोत्तर) "चंचल शीतल"
वाद
[संपादन]चित्रपटाच्या प्रदर्शनात, ज्यामध्ये नग्नता आहे, त्याला हिमाचल प्रदेशातील लक्ष्मण नावाच्या व्यक्तीने अश्लीलतेच्या आधारावर आणि अशा सामग्रीसह धार्मिक शीर्षक जोडल्याबद्दल आव्हान दिले होते. चित्रपटाद्वारे अश्लीलतेला प्रोत्साहन दिल्याबद्दल दिग्दर्शक राज कपूर यांच्याविरुद्ध भारतीय दंड संहितेच्या कलम २९२ अंतर्गत खटला दाखल करण्यात आला. स्थानिक दंडाधिकारी न्यायालयाने दखल घेतली आणि कपूर यांना समन्स/नोटीस बजावण्यात आली. कपूर यांनी या नोटीसला हिमाचल प्रदेश उच्च न्यायालयात आव्हान दिले होते परंतु उच्च न्यायालयाने हस्तक्षेप केला नाही. त्यानंतर कपूर यांनी सर्वोच्च न्यायालयात धाव घेतली ज्याने कपूरच्या युक्तिवादात योग्यता असल्याचे आढळून आले आणि खटला रद्द केला. सिनेमॅटोग्राफ कायद्याच्या कलम ५(अ) अंतर्गत प्रमाणपत्र दिल्यानंतर, चित्रपट निर्मात्याला भारतीय दंड संहितेच्या कलम ७९ अंतर्गत संरक्षण मिळते, असे नमूद केले. समारोपाच्या परिच्छेदात न्यायमूर्ती अय्यर यांनी सेन्सॉर बोर्डाची जबाबदारी नमूद केली की बोर्डाने प्रतिबंधाद्वारे सौंदर्यात्मक अभिव्यक्ती आणि प्रगतीशील कला रोखायच्या नाहीत व एक आनंदी संतुलन राखले पाहिजे.[९]
संदर्भ
[संपादन]- ^ "Satyam Shivam Sundaram (1978)". Rotten Tomatoes.
- ^ "Why Zeenat Aman Burst Into Tears During Satyam Shivam Sundaram Song - Read About The "Drama"". 12 September 2023.
- ^ "All Time Longest Runners In Kolkata: Sholay 2nd - HAHK 4th".
- ^ "Film Information Classification (1978)".[permanent dead link]
- ^ "Blast from the Past-Satyam Shivam Sundarma (1978)". द हिंदू. Hindu. 25 September 2014. 20 October 2014 रोजी पाहिले.
- ^ "'I still regret saying no to Raj Kapoor for Satyam Shivam Sundaram'". Rediff.
- ^ "Rajesh Khanna was originally supposed to star opposite Zeenat Aman in 'Satyam Shivam Sundaram' and not Shashi Kapoor – Exclusive!". The Times of India. 29 December 2021.
- ^ "Filmfare Award Nominees and Winner 1953–2005" (PDF).
- ^ "Shivling is omnipresent". The Week India (इंग्रजी भाषेत). 18 June 2022. 2023-07-16 रोजी पाहिले.
