"मेंढी" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

विकिपीडिया, मुक्‍त ज्ञानकोशातून
Content deleted Content added
(चर्चा | योगदान)
छोNo edit summary
(चर्चा | योगदान)
ओळ १८: ओळ १८:
केसाळ व शिंगे असलेल्या मेंढीचे केवळ दिसण्यावरून अनेक प्रकार करता येतील.
केसाळ व शिंगे असलेल्या मेंढीचे केवळ दिसण्यावरून अनेक प्रकार करता येतील.
{{कॉपीपेस्ट|दुवा=http://www.saptahiksakal.com/SaptahikSakal/20110409/5464401080004172356.htm}}
{{कॉपीपेस्ट|दुवा=http://www.saptahiksakal.com/SaptahikSakal/20110409/5464401080004172356.htm}}
माणसाने ज्या अनेक हिंस्र किंवा जंगलात राहणाऱ्या प्राण्यांना यशस्वीपणे माणसाळवलेलं, त्यांच्यापैकी मेंढी हा एक आहे. माणूस जर पूर्वी जसा फक्त जंगलामध्ये प्राण्यांची शिकार करणे, कंदमुळे गोळा करणे यावरच उपजीविका करत राहिला असता, तर त्याची प्रगती होणे अवघड होते. पण मेंढीला जसे माणसाने माणसाळवले तसे मेंढीनेही माणसाला अजूनच माणसाळवले. (खरे तर मेंढळावले!) अन्न हे फक्त प्राण्यांची हत्या करूनच मिळेल, असे नाही, तर त्यासाठी शेतीसुद्धा करता येईल, ही नवी दृष्टी मेंढीने माणसाला दिली.
माणसाने ज्या अनेक हिंस्र किंवा जंगलात राहणाऱ्या प्राण्यांना यशस्वीपणे माणसाळवले, त्यांच्यापैकी मेंढी हा एक प्राणी आहे. माणूस जर पूर्वी जसा फक्त जंगलामध्ये प्राण्यांची शिकार करणे, कंदमुळे गोळा करणे यावरच उपजीविका करत राहिला असता, तर त्याची प्रगती होणे अवघड होते. पण मेंढीला जसे माणसाने माणसाळवले तसे मेंढीनेही माणसाला अजूनच माणसाळवले. (खरे तर मेंढळावले!) अन्न हे फक्त प्राण्यांची हत्या करूनच मिळेल, असे नाही, तर त्यासाठी शेतीसुद्धा करता येईल, ही नवी दृष्टी मेंढीने माणसाला दिली.


मेंढ्या जशा माणसाळवल्या गेल्या तसतशा गवतामध्ये एकाच ठिकाणी तासन्‌तास उभे राहून चरत राहायचे आवडते काम त्या सतत करत. याशिवाय मेंढ्यांची कळपाने राहायची सवयही माणसाच्या लक्षात आली. त्यामुणे वणवण करत फिरणारा माणूसही एकाच ठिकाणी आणि गटागटाने राहायला लागला. तसेच ज्या ठिकाणी मेंढ्या गवत फस्त करतात तिथल्या जमिनीची त्या आपल्या विष्ठेच्या माध्यमातून सुपीक करतात. साहजिकच ही जमीन शेतीसाठी एकदम अनुकूल व्हायची दाट शक्‍यता असते. अशा जमिनीतून पिके घ्यायची कल्पना माणसाला सुचली. याशिवाय मेंढ्यांचे मांस माणसाला शिकार केल्याविनाच मिळायला लागल्यामुळे आपला जीव धोक्‍यात घालून जंगलात कशाला शिकार करायला जायचे, असा विचार माणसाला सुचला. त्यामुळेही माणसाचा शिकारीवरचा भर कमी झाला; तसेच मेंढीचे दूधही माणसाला मिळायला लागले, आणि तिच्या अन्नसाखळीमधले जवळपास सगळे घटक बसल्याजागीच प्राप्त होत असल्यामुळे माणसाचे आयुष्य एकदमच बदलून गेले.
मेंढ्या जशा माणसाळवल्या गेल्या तसतशा गवतामध्ये एकाच ठिकाणी तासन्‌तास उभे राहून चरत राहायचे आवडते काम त्या सतत करत. याशिवाय मेंढ्यांची कळपाने राहायची सवयही माणसाच्या लक्षात आली. त्यामुणे वणवण करत फिरणारा माणूसही एकाच ठिकाणी आणि गटागटाने राहायला लागला. तसेच ज्या ठिकाणी मेंढ्या गवत फस्त करतात तिथल्या जमिनीची त्या आपल्या विष्ठेच्या माध्यमातून सुपीक करतात. साहजिकच ही जमीन शेतीसाठी एकदम अनुकूल व्हायची दाट शक्‍यता असते. अशा जमिनीतून पिके घ्यायची कल्पना माणसाला सुचली. याशिवाय मेंढ्यांचे मांस माणसाला शिकार केल्याविनाच मिळायला लागल्यामुळे आपला जीव धोक्‍यात घालून जंगलात कशाला शिकार करायला जायचे, असा विचार माणसाला सुचला. त्यामुळेही माणसाचा शिकारीवरचा भर कमी झाला; तसेच मेंढीचे दूधही माणसाला मिळायला लागले, आणि तिच्या अन्नसाखळीमधले जवळपास सगळे घटक बसल्याजागीच प्राप्त होत असल्यामुळे माणसाचे आयुष्य एकदमच बदलून गेले.

२२:२४, २७ एप्रिल २०१२ ची आवृत्ती

मेंढी हा एक चतुष्पाद पाळीव प्राणी आहे. हा मुळात युरोपआशिया या खंडांचा रहिवासी आहे. मेंढ्यांच्या अंगावर केसाळ कातडी असते. ते केस म्हणजेच लोकर. मेंढीची लोकर हे मेंढीपासून मिळणारे महत्त्वाचे उत्पादन आहे. त्या साठी मेंढ्या पाळण्याचा उद्योग केला जातो. मेंढ्यांचे मांसही खाल्ले जाते. मेंढ्याच्या मांसाला मराठीत बोलाईचे मटण असे म्हणतात. मेंढपाळ मेंढीचे दूध पिण्यासाठी उपयोगात आणतात.

सध्या ऑस्ट्रेलिया, न्यू झीलंड व दक्षिण अमेरिकेत मोठ्या प्रमाणात मेंढ्या पाळल्या जातात.

इतिहास

मेंढी हा मानवाच्या इतिहासातला सर्वात आधी पाळला गेलेला प्राणी आहे. याची सुरुवात सुमारे नऊ ते अकरा हजार वर्षांपूर्वी झाली असावी असा एक अंदाज आहे.

इतिहास - आफ्रिका

युरोपातून मेंढी आफ्रिका खंडात आली असे मानणारा एक प्रवाह आहे.

इतिहास - युरोप

इतिहास - उत्तर अमेरिका

इतिहास - दक्षिण अमेरिका

इतिहास - ऑस्ट्रेलिया

युरोपातून तसेच बांगलादेशातून येथे उत्तम प्रतीची मेंढी आणण्यात आली.

वर्णन

केसाळ व शिंगे असलेल्या मेंढीचे केवळ दिसण्यावरून अनेक प्रकार करता येतील.


या लेखातील किंवा विभागातील मजकूर http://www.saptahiksakal.com/SaptahikSakal/20110409/5464401080004172356.htm येथून कॉपी-पेस्ट करून उतरवल्याप्रमाणे वाटत आहे आणि हा प्रकार संभाव्य प्रताधिकारभंग ठरण्याची शक्यता आहे.
या लेखातील अ-मुक्त, प्रताधिकारित आशय हटवायला आणि प्रताधिकारमुक्त आशय भरायला ह्या लेखाचे संपादन करावे. यथोचित संपादन झाल्यावर हा साचा येथून काढावा.



माणसाने ज्या अनेक हिंस्र किंवा जंगलात राहणाऱ्या प्राण्यांना यशस्वीपणे माणसाळवले, त्यांच्यापैकी मेंढी हा एक प्राणी आहे. माणूस जर पूर्वी जसा फक्त जंगलामध्ये प्राण्यांची शिकार करणे, कंदमुळे गोळा करणे यावरच उपजीविका करत राहिला असता, तर त्याची प्रगती होणे अवघड होते. पण मेंढीला जसे माणसाने माणसाळवले तसे मेंढीनेही माणसाला अजूनच माणसाळवले. (खरे तर मेंढळावले!) अन्न हे फक्त प्राण्यांची हत्या करूनच मिळेल, असे नाही, तर त्यासाठी शेतीसुद्धा करता येईल, ही नवी दृष्टी मेंढीने माणसाला दिली.

मेंढ्या जशा माणसाळवल्या गेल्या तसतशा गवतामध्ये एकाच ठिकाणी तासन्‌तास उभे राहून चरत राहायचे आवडते काम त्या सतत करत. याशिवाय मेंढ्यांची कळपाने राहायची सवयही माणसाच्या लक्षात आली. त्यामुणे वणवण करत फिरणारा माणूसही एकाच ठिकाणी आणि गटागटाने राहायला लागला. तसेच ज्या ठिकाणी मेंढ्या गवत फस्त करतात तिथल्या जमिनीची त्या आपल्या विष्ठेच्या माध्यमातून सुपीक करतात. साहजिकच ही जमीन शेतीसाठी एकदम अनुकूल व्हायची दाट शक्‍यता असते. अशा जमिनीतून पिके घ्यायची कल्पना माणसाला सुचली. याशिवाय मेंढ्यांचे मांस माणसाला शिकार केल्याविनाच मिळायला लागल्यामुळे आपला जीव धोक्‍यात घालून जंगलात कशाला शिकार करायला जायचे, असा विचार माणसाला सुचला. त्यामुळेही माणसाचा शिकारीवरचा भर कमी झाला; तसेच मेंढीचे दूधही माणसाला मिळायला लागले, आणि तिच्या अन्नसाखळीमधले जवळपास सगळे घटक बसल्याजागीच प्राप्त होत असल्यामुळे माणसाचे आयुष्य एकदमच बदलून गेले.

प्रजाती

भारतात सर्वसाधारण पणे सर्वत्र आढळणारी बकरी हा पण मेंढीच्या जातीतलाच एक प्रकार आहे.

मेंढ्यांचे अन्न

मुख्यतः चारा तसेच झाडांची कोवळी पाने.

वागणूक व बुद्धिमत्ता

मेंढ्यांचे आरोग्य

मेंढ्याना होणारे रोग चटकन दिसून येत नाहीत. पण त्यांना संसर्गजन्य रोग होत असतात.

आर्थिक महत्त्व

मेंढ्यांची संख्या चीन मध्ये सर्वाधिक आहे. त्या नंतर ऑस्ट्रेलिया व भारताचा तिसरा क्रमांक आहे. ऑस्ट्रेलिया मेंढ्यांची लोकर तसेच जिवंत मेंढ्याही मांसासाठी निर्यात करतो.

अन्न म्हणून महत्त्व

मेंढीचे मांस हे जगात खाली जाणारे एक प्रमुख अन्न आहे.

संदर्भ व नोंदी

  • Budiansky, Stephen. Missing or empty |title= (सहाय्य)
  • Ensminger, Dr. M.E. Danville, Illinois. Missing or empty |title= (सहाय्य)
  • Simmons, Paula. North Adams, MA. Missing or empty |title= (सहाय्य)
  • Smith M.S., Barbara. Ames, Iowa. Missing or empty |title= (सहाय्य)
  • Weaver, Sue. 3 Burroughs Irvine, CA 92618. Missing or empty |title= (सहाय्य)CS1 maint: location (link)
  • Wooster, Chuck. Guilford, Connecticut. Missing or empty |title= (सहाय्य)

बाह्य दुवे

  1. ^ संदर्भाचा संदर्भhttp://indiacode.nic.in/fullact1.asp?tfnm=196123 हे संस्थळ २० एप्रील २०१४ रोजी सायं १७ वाजून १५ मिनीटांनी जसे अभ्यासले