धुळे

धुळे विमानतळ

हा लेख धुळे शहराविषयी आहे. धुळे जिल्ह्याच्या माहितीसाठी येथे टिचकी द्या

धुळे
जिल्हा	धुळे जिल्हा
राज्य	महाराष्ट्र
लोकसंख्या	६,२४,३५८ २०१७
क्षेत्रफळ	१३२ चौ/ किमी कि.मी²
दूरध्वनी संकेतांक	०२५६
टपाल संकेतांक	४२४***
वाहन संकेतांक	MH-१८

धुळे हे धुळे जिल्ह्याचे मुख्यालय आहे. धुळे शहर उत्तर महाराष्ट्रातील (खानदेश) एक महत्त्वाचे शहर तसेच खान्देशाची राजधानी आहे. धुळे जिल्हा महाराष्ट्रातील प्रमुख बोलीभाषा अहिराणी/खान्देशी भाषेचे माहेर आहे.२०१७ जनगणनेनुसार धुळे शहराची लोकसंख्या ६,२४,३५८ आहे. धुळे जिल्ह्यात कापड उद्योग मोठ्या प्रमाणात आहेत. धुळे या शहरातून महत्त्वाचे ३ राष्ट्रीय महामार्ग जातात. धुळ्यातून राष्ट्रीय महामार्ग क्र.३ आणि क्र. ६ जातात. धुळ्यात गोंदूर येथे राष्ट्रीय विमानतळ आहे. मराठीतले महान विद्वान आणि इतिहासाचार्य राजवाडे यांनी संग्रह केलेल्या कित्येक ऐतिहासिक वस्तू / कागदपत्रे येथील राजवाडे संशोधन मंडळात (संग्रहालय) आहेत. मध्य रेल्वेच्या भुसावळ स्टेशनजवळ चाळीसगाव नावाचे जंक्शन आहे, तेथून धुळ्यासाठी लोहमार्गाचा फाटा फुटतो. जुने धुळे हा भाग शहराचा मध्यवर्ती भाग आहे आणि ह्याच जुने धुळ्यात अत्यंत नामांकित आणि ऐतिहासिक धार्मिक इमारत म्हणजे शाही जामा मस्जिद उर्फ खुनी मस्जिद . ह्या मस्जिदचे निर्माण सुप्रसिद्ध जगविख्यात व जगातिल सातवे आश्चर्य ताजमहाल चे निर्माते म्हणजेच मुघल राजे शाह जहान यांनी इ.स. १६३० मध्ये एका स्वारी दरम्यान केले. शहरातील सुभाष नगर हे व्यापारी केंद्र आहे. शहरातील पर्यटन ठिकाणे- नकाणे तलाव,टॉवर बाग, हनुमान टेकडी, पाच-कंदील, पाट बाजार. धुळे शहर भारतातील प्रमुख १३ महानगरांपैकी एक आहे तसेच महाराष्ट्रातील ६ प्रमुख महानगरांपैकी एक आहे. धुळे शहर हे ५ वे शक्तीपीठ आदिशक्ती एकविरा देवी साठी प्रसिद्ध आहे.देवपूर भागात असलेले स्वामीनारायण मंदिर हे सुद्धा भाविकांचे प्रमुख आकर्षण आहे.नांदेड येथील गुरुद्वाराच्या नंतर सर्वाधिक प्रसिध्द आणि भव्य असा गुरुद्वारा धुळे शहरात आहे. अजांनशाह वली रहे. दरगाह हे हिन्दु व मुस्लिमांचे अत्यंत पवित्र श्रद्धास्थान आहे.

भौगोलिक माहिती

धुळे शहर २०.९°उ. ७४.७८°पू. वर वसलेले आहे. शहराची समुद्रसपाटीपासून सरासरी उंची २४० मीटर (७८७ फूट) आहे. शहराचा विस्तार १२० कि.मी. आहे. धुळे शहर पांझरा नदीच्या तीरावर वसले आहे.

हवामान

जिल्ह्याचे हवामान सामान्यत: उष्ण व कोरडे आहे. मे महिन्यात तापमान ४3. से. ची कमाल मर्यादा गाठते तर डिसेंबरमध्ये तापमान 4 से. पर्यत खाली येते. उन्हाळयातील सरासरी तापमान ३० ते ३५ से. इतके असते हिवाळयातील सरासरी तापमान १८ ते २३ से. इतके असते. जिल्ह्यातील उत्तर व पश्चिम भागाची समुद्रसपाटीपासून उंची अधिक असल्याने तुलनात्मकदृष्टया तेथील उन्हाळे अधिक सुसह्य असतात. जिल्ह्यातील सरासरी वार्षिक पर्जन्यमान ६० से. मी. इतके आहे. जिल्ह्यातील पडणारा पाऊस अनिश्चित स्वरुपाचा असून त्याचे वितरणही असमान आहे. त्यामुळे या जिल्ह्याचा समावेश अवर्षणप्रवण क्षेत्रातच होतो.

धुळे जिल्हयात बहुतांश पाऊस नैऋत्य मोसमी वार्‍यांपासून पडतो. पावसाचे प्रमाण पश्चिकेकडून पूर्वेकडे कमी कमी होत जाते. पश्चिम भाग अधिक उंचीचा असल्याने या भागात पाऊस अधिक पडतो. पश्चिमेकडील साक्री तालुक्यात पावसाचे प्रमाण जास्त आहे. शिरपूर, शिंदखेडा व धुळे या तालुक्यांत पावसाचे प्रमाण कमी होत जाते. धुळे प्रांताचे एकूण [४] तालुके आहेत. धुळे प्रांतातील ५८५ गावे तर ग्रामपंचायत एकूण [९८०] असून धुळे महानगरपालीका [१] आहे .

हेसुद्धा पहा

• धुळे जिल्हा