"फळ" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक
No edit summary |
No edit summary |
||
| ओळ १: | ओळ १: | ||
[[फुलझाडे|फुलझाडांमध्ये]] [[परागीकरण]] (Pollination) झाल्यानंतर [[फूल|फुलाचे]] रूपांतर फळात होते. फळ हे फुलातील पिकलेले [[बीजांडकोष|अंडाशय]] होय. फळे खाल्याने ऊर्जा मिळते. |
[[फुलझाडे|फुलझाडांमध्ये]] [[परागीकरण]] (Pollination) झाल्यानंतर [[फूल|फुलाचे]] रूपांतर फळात होते. फळ हे फुलातील पिकलेले [[बीजांडकोष|अंडाशय]] होय. फळे खाल्याने ऊर्जा मिळते. वनस्पतीशास्त्रात, पुष्पनानंतर अंडाशयामधून सपुष्प वनस्पतींमध्ये (ज्याला आवृतबीज सुद्धा म्हणतात) तयार झालेली बिया असलेली रचना म्हणजे फळ. |
||
[[चित्र:Fruit_Stall_in_Barcelona_Market.jpg|thumb|फळांचा बाजार]] |
[[चित्र:Fruit_Stall_in_Barcelona_Market.jpg|thumb|फळांचा बाजार]] |
||
| ओळ ५: | ओळ ५: | ||
[[चित्र:केळी.JPG |thumb|केळी]] |
[[चित्र:केळी.JPG |thumb|केळी]] |
||
[[चित्र:आंबा.JPG|thumb|पिकलेला आंबा]] |
[[चित्र:आंबा.JPG|thumb|पिकलेला आंबा]] |
||
सामान्य भाषेच्या वापरात, सामान्यपणे "फळ" म्हणजे वनस्पतीची रसाळ बिया-संबंधित रचना जे गोड किंवा तुरट असते, आणि कच्च्या स्थितीत खाल्ले जाऊ शकतात, जसेकी सफरचंद, केळी, द्राक्षे, लिंबू, संत्री, आणि स्ट्रॉबेरी. दुसऱ्या बाजूने, वनस्पतीशास्त्रीय वापरात, "फळ" मध्ये बऱ्याच रचना समाविष्ट असतात ज्याला सामान्यपणे "फळे" म्हटल्या जात नाही, जसेकी शेंगा, कणिस, टमाटे, आणि गहू. |
|||
<ref>{{स्रोत बातमी|दुवा=https://books.google.com/books?id=7J-3fD67RqwC&q=acarpous&pg=PA177|website=गूगल.कॉम|title=एंसायक्लोपेडिक डिकॅशनरी ऑफ प्लांट ब्रीडिंग अँड रीलेटेड सबजेक्टस|प्रकाशक =हावोर्थ प्रेस}}</ref><ref>{{स्रोत बातमी|दुवा=https://books.google.com/books?id=0DfYJsVRmUcC&pg=PA271|website=गूगल.कॉम|title=बॉटनी: अन इंट्रोड्युकशन टू प्लांट बायोलॉजि|प्रकाशक =जोन्स अँड बार्टलेट}}</ref> बीजाणू निर्माण करणाऱ्या कवकाच्या भागाला झाडाचे फळधारी अंग असे सुद्धा म्हणतात. <ref>{{स्रोत बातमी|दुवा=https://books.google.com/books?id=iX05JaZXRz0C&q=On+Food+And+Cooking&pg=PA247|website=गूगल.कॉम|title=ऑन फूड अँड कूकिंग: द सायन्स अँड लोर ऑफ द किचन|प्रकाशक =सिमन अँड सचूस्टर}}</ref> |
|||
फळामध्ये [[बी|बिया]] असतात. बियांमुळे झाडाची नवीन पिढी संक्रमित होते. [[प्राणी]] व [[पक्षी|पक्ष्यांद्वारे]] बियांचा प्रसार व्हावा या उद्देशाने फळामध्ये बियांभोवती आंबट/गोड [[गर]] असतो. त्याचा [[अन्न]] म्हणून वापर होतो. पक्ष्यांच्या विष्टेद्वारे बीज प्रसार मोठ्या प्रमाणात होतो.<br> |
फळामध्ये [[बी|बिया]] असतात. बियांमुळे झाडाची नवीन पिढी संक्रमित होते. [[प्राणी]] व [[पक्षी|पक्ष्यांद्वारे]] बियांचा प्रसार व्हावा या उद्देशाने फळामध्ये बियांभोवती आंबट/गोड [[गर]] असतो. त्याचा [[अन्न]] म्हणून वापर होतो. पक्ष्यांच्या विष्टेद्वारे बीज प्रसार मोठ्या प्रमाणात होतो.<br> |
||
फळे विविध प्रकारची असतात. आंबा, पेरू, चिक्कू, सीताफळ, पपई. केळी, कलिंगड, काकडी ही काही फळांची उदाहरणे आहेत. फळ हे आरोग्यासाठी उपयोगी आहे. फळांचा राजा म्हटल्यावर आंबा या फळाची आठवण झाल्याशिवाय राहत नाही. |
फळे विविध प्रकारची असतात. आंबा, पेरू, चिक्कू, सीताफळ, पपई. केळी, कलिंगड, काकडी ही काही फळांची उदाहरणे आहेत. फळ हे आरोग्यासाठी उपयोगी आहे. फळांचा राजा म्हटल्यावर आंबा या फळाची आठवण झाल्याशिवाय राहत नाही. |
||
===अन्नाचा वापर=== |
|||
रसदार फळांसह अनेक फळे (जसेकी सफरचंद, किवीफ्रुट, आंबा, पीच, नाशपती, आणि कलिंगड) यांना मानवी अन्न म्हणून ताजी फळे आणि जाम, मुरब्बा आणि इतर जतन केलेले पदार्थ असे दोन्हींमध्ये व्यावसायिकदृष्ट्या महत्व आहे. फळांचा अन्नपदार्थ निर्मीती (उदा. केक, कुकीज, आईसक्रीम, मफिन, किंवा दही) किंवा पेय, जसेकी फळांचे रस (उदा. सफरचंदाचा रस, द्राक्षाचा रस, किंवा संत्र्यांचा रस) किंवा मद्य पेय (उदा. ब्रॅण्डी, फ्रुट बियर, किंवा वाईन) यांमध्ये सुद्धा वापर केला जातो. |
|||
| ⚫ | |||
<ref>{{स्रोत बातमी|दुवा=https://books.google.com/books?id=iX05JaZXRz0C&pg=PA350|website=गूगल.कॉम|title=ऑन फूड अँड कूकिंग}}</ref> भेट देण्यासाठी सुद्धा फळांचा वापर केला जातो, उदा., फळांची बास्केट आणि फळांचा बूके या स्वरूपात. <ref>{{स्रोत बातमी|दुवा=https://www.consumerreports.org/cro/magazine/2015/11/best-gift-baskets-for-the-holidays/index.htm|website=कॉंसुमेररपोर्ट्स.ऑर्ग|title=बेस्ट गिफ्ट बास्केट्स फॉर द हॉलीडेस - कॉंसुमेर रिपोर्ट्स|दिनांक=२०२१-०३-१३}}</ref><ref>{{स्रोत बातमी|दुवा=https://www.forbes.com/sites/clareoconnor/201https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Fruit&action=submit4/04/08/how-edible-arrangements-sold-500-million-of-fruit-bouquets-in-2013/|website=फोर्ब्स.कॉम|title=हाव एडिबल अरिंजमेंट्स सोल्ड $५०० मिलियन ऑफ फ्रुट बुके इन २०१३ |दिनांक=२०२१-०३-१३}}</ref> |
|||
===अन्नपदार्थाची सुरक्षितता=== |
|||
अन्नाच्या सुरक्षिततेसाठी, अन्नातून दूषितीकरणाचा आणि अन्नजन्य आजाराचा धोका कमी होण्यासाठी फळे योग्य पद्धतीने हाताळणे आणि तयारी यांची सीडीसी शिफारस करते. दुकानात ताजी फळे आणि भाजीपाला काळजीपूर्वक निवडायला हवा, त्याची हानी किंवा खराब होता कामा नये, आणि आधीच कापलेले तुकटे फ्रीज मध्ये ठेवावेत किंवा बर्फामध्ये ठेवावेत.<ref>{{स्रोत बातमी|दुवा=https://lovelocal.in/pc/fruits-and-vegetables|website=लवलोकल.इन|title=ऑनलाइन ताज्या भाज्या |दिनांक=२०२१-०५-३१}}</ref> |
|||
खाण्याआधी सर्व फळे आणि भाजीपाला व्यवस्थित धुवायला हवा. ज्याची साले खाल्ली जात नाही त्यांसोबत सुद्दा ही शिफारस लागू करावी. आधीच सांडू नये किंवा नुकसान होऊ नये यासाठी हे तयार करण्याच्या किंवा खाण्याच्या अगदी आधी करायला हवे. |
|||
| ⚫ | |||
व्यापारातील काही फळांचा बीजोपचार हे एक महत्त्वाचे वैशिष्ट्य आहे. केळी आणि अननस ही बियाणेरहित फळांची उदाहरणे आहेत. |
व्यापारातील काही फळांचा बीजोपचार हे एक महत्त्वाचे वैशिष्ट्य आहे. केळी आणि अननस ही बियाणेरहित फळांची उदाहरणे आहेत. |
||
===वापर=== |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
फळांचे मुख्य तीन प्रकार आहेत : साधारण फळ, गुच्छेदार फळ आणि बहुखंडित फळ. |
फळांचे मुख्य तीन प्रकार आहेत : साधारण फळ, गुच्छेदार फळ आणि बहुखंडित फळ. |
||
साधारण फळ |
===साधारण फळ=== |
||
साधारण फळ- बोरे, करवंदे, जांभळे, वगैरे. |
साधारण फळ- बोरे, करवंदे, जांभळे, वगैरे. |
||
फळ म्हणजे फुलाच्या तळाशी असणारा एक साधारण किंवा मिश्रित अंडाशय, ज्यात फक्त एक पुंकेसर असून पिकल्यावर एक साधारण फळ प्राप्त होते. ते सुकलेले किंवा मांसल होऊ शकते. सुका मेवा पिकल्यावर त्याचे बी फुटून बाहेर पडते, किंवा न फुटता फळातच राहते. |
फळ म्हणजे फुलाच्या तळाशी असणारा एक साधारण किंवा मिश्रित अंडाशय, ज्यात फक्त एक पुंकेसर असून पिकल्यावर एक साधारण फळ प्राप्त होते. ते सुकलेले किंवा मांसल होऊ शकते. सुका मेवा पिकल्यावर त्याचे बी फुटून बाहेर पडते, किंवा न फुटता फळातच राहते. |
||
==संदर्भ== |
|||
<references/> |
|||
[[वर्ग:फळे]] |
[[वर्ग:फळे]] |
||
[[वर्ग:वनस्पतीशास्त्र]] |
[[वर्ग:वनस्पतीशास्त्र]] |
||
०९:४७, ३१ मे २०२१ ची आवृत्ती
फुलझाडांमध्ये परागीकरण (Pollination) झाल्यानंतर फुलाचे रूपांतर फळात होते. फळ हे फुलातील पिकलेले अंडाशय होय. फळे खाल्याने ऊर्जा मिळते. वनस्पतीशास्त्रात, पुष्पनानंतर अंडाशयामधून सपुष्प वनस्पतींमध्ये (ज्याला आवृतबीज सुद्धा म्हणतात) तयार झालेली बिया असलेली रचना म्हणजे फळ.
सामान्य भाषेच्या वापरात, सामान्यपणे "फळ" म्हणजे वनस्पतीची रसाळ बिया-संबंधित रचना जे गोड किंवा तुरट असते, आणि कच्च्या स्थितीत खाल्ले जाऊ शकतात, जसेकी सफरचंद, केळी, द्राक्षे, लिंबू, संत्री, आणि स्ट्रॉबेरी. दुसऱ्या बाजूने, वनस्पतीशास्त्रीय वापरात, "फळ" मध्ये बऱ्याच रचना समाविष्ट असतात ज्याला सामान्यपणे "फळे" म्हटल्या जात नाही, जसेकी शेंगा, कणिस, टमाटे, आणि गहू. [१][२] बीजाणू निर्माण करणाऱ्या कवकाच्या भागाला झाडाचे फळधारी अंग असे सुद्धा म्हणतात. [३]
फळामध्ये बिया असतात. बियांमुळे झाडाची नवीन पिढी संक्रमित होते. प्राणी व पक्ष्यांद्वारे बियांचा प्रसार व्हावा या उद्देशाने फळामध्ये बियांभोवती आंबट/गोड गर असतो. त्याचा अन्न म्हणून वापर होतो. पक्ष्यांच्या विष्टेद्वारे बीज प्रसार मोठ्या प्रमाणात होतो.
फळे विविध प्रकारची असतात. आंबा, पेरू, चिक्कू, सीताफळ, पपई. केळी, कलिंगड, काकडी ही काही फळांची उदाहरणे आहेत. फळ हे आरोग्यासाठी उपयोगी आहे. फळांचा राजा म्हटल्यावर आंबा या फळाची आठवण झाल्याशिवाय राहत नाही.
अन्नाचा वापर
रसदार फळांसह अनेक फळे (जसेकी सफरचंद, किवीफ्रुट, आंबा, पीच, नाशपती, आणि कलिंगड) यांना मानवी अन्न म्हणून ताजी फळे आणि जाम, मुरब्बा आणि इतर जतन केलेले पदार्थ असे दोन्हींमध्ये व्यावसायिकदृष्ट्या महत्व आहे. फळांचा अन्नपदार्थ निर्मीती (उदा. केक, कुकीज, आईसक्रीम, मफिन, किंवा दही) किंवा पेय, जसेकी फळांचे रस (उदा. सफरचंदाचा रस, द्राक्षाचा रस, किंवा संत्र्यांचा रस) किंवा मद्य पेय (उदा. ब्रॅण्डी, फ्रुट बियर, किंवा वाईन) यांमध्ये सुद्धा वापर केला जातो. [४] भेट देण्यासाठी सुद्धा फळांचा वापर केला जातो, उदा., फळांची बास्केट आणि फळांचा बूके या स्वरूपात. [५][६]
अन्नपदार्थाची सुरक्षितता
अन्नाच्या सुरक्षिततेसाठी, अन्नातून दूषितीकरणाचा आणि अन्नजन्य आजाराचा धोका कमी होण्यासाठी फळे योग्य पद्धतीने हाताळणे आणि तयारी यांची सीडीसी शिफारस करते. दुकानात ताजी फळे आणि भाजीपाला काळजीपूर्वक निवडायला हवा, त्याची हानी किंवा खराब होता कामा नये, आणि आधीच कापलेले तुकटे फ्रीज मध्ये ठेवावेत किंवा बर्फामध्ये ठेवावेत.[७]
खाण्याआधी सर्व फळे आणि भाजीपाला व्यवस्थित धुवायला हवा. ज्याची साले खाल्ली जात नाही त्यांसोबत सुद्दा ही शिफारस लागू करावी. आधीच सांडू नये किंवा नुकसान होऊ नये यासाठी हे तयार करण्याच्या किंवा खाण्याच्या अगदी आधी करायला हवे.
बिनबियाची फळे
व्यापारातील काही फळांचा बीजोपचार हे एक महत्त्वाचे वैशिष्ट्य आहे. केळी आणि अननस ही बियाणेरहित फळांची उदाहरणे आहेत.
वापर
मानवी अन्न म्हणून उत्पादित खाद्यपदार्थांमध्ये फळे (उदा. केक्स, कुकीज, आइस्क्रीम, मफिन्स, किंवा दही) किंवा पेये (उदा. सफरचंदाचा रस, द्राक्षाचा रस किंवा संत्र्याचा रस) किंवा अल्कोहोलयुक्त पेये (उदा. ब्रॅंडी, फळ बियर किंवा वाईन).
फळांचे प्रकार
फळांचे मुख्य तीन प्रकार आहेत : साधारण फळ, गुच्छेदार फळ आणि बहुखंडित फळ.
साधारण फळ
साधारण फळ- बोरे, करवंदे, जांभळे, वगैरे.
फळ म्हणजे फुलाच्या तळाशी असणारा एक साधारण किंवा मिश्रित अंडाशय, ज्यात फक्त एक पुंकेसर असून पिकल्यावर एक साधारण फळ प्राप्त होते. ते सुकलेले किंवा मांसल होऊ शकते. सुका मेवा पिकल्यावर त्याचे बी फुटून बाहेर पडते, किंवा न फुटता फळातच राहते.
संदर्भ
- ^ "एंसायक्लोपेडिक डिकॅशनरी ऑफ प्लांट ब्रीडिंग अँड रीलेटेड सबजेक्टस". गूगल.कॉम.
- ^ "बॉटनी: अन इंट्रोड्युकशन टू प्लांट बायोलॉजि". गूगल.कॉम.
- ^ "ऑन फूड अँड कूकिंग: द सायन्स अँड लोर ऑफ द किचन". गूगल.कॉम.
- ^ "ऑन फूड अँड कूकिंग". गूगल.कॉम.
- ^ "बेस्ट गिफ्ट बास्केट्स फॉर द हॉलीडेस - कॉंसुमेर रिपोर्ट्स". कॉंसुमेररपोर्ट्स.ऑर्ग.
- ^ "हाव एडिबल अरिंजमेंट्स सोल्ड $५०० मिलियन ऑफ फ्रुट बुके इन २०१३". फोर्ब्स.कॉम.
- ^ "ऑनलाइन ताज्या भाज्या". लवलोकल.इन.