बुद्धिमत्ता

बुद्धिमत्तेच्या विविध व्याख्या:- Definition of Intelligence व्यक्ति आपल्या बुद्धिमतेच्या जोरावर यशाचि शिखरे काबिज करन्याचा सतत प्र्यत्न करते. म्हणुनच मानवाचा बुद्धिगुणांक इतर प्राण्यांच्या तुलनेत स्रेष्ठ् मानला जातो.आपल्या दैनदिन जिवनात बुद्धि, बुद्धिमान,बुद्धिगुणांक,बुद्धिचातुर्य,असे वेगवेगळे श्ब्द वापरतो पण बुद्धिमत्ता म्हणजे काय? याबाबत वेगवेगळ्या मानसशास्त्रज्ञांनि अनेक सिधांत मांडले आहेत.मानवि बौधिक क्षमताच्या मापनासाठि फेंच मानसशास्रज्ञ अल्फ्रेंड बिने यांनि १९०५ मधे सायमन नावाच्या सहकार्याने पहिलि बुद्धिमत्ता चाचणि तयार केलि. म्हणुन बिने यांना बुद्धिमत्तेचा जनक म्हणतात.त्यांनि ३ ते१३ वर्षे वयोगटासाठि हि चाचणि तयार केलि गेलि.त्यानंतर १९०८ मध्ये याचि सुधारित आवृति तयार करन्यात आलि. १९११ मध्ये आल्फ्रेड बिनेचा मृत्यु झाल्यानंतर हर्मन व् मेरिल यांनि हे कार्य पुढे चालु ठेवले ,त्यानंतर १९१६ मधे याच चाचणिचि सुधारित आवृति तयार करण्यात आलि. त्यान्ंतर १९३७ ,१९६० मधे सुधारित आवृत्या तयार करण्यात आल्या. याच चाचण्याचा आधार घेउन् जगातिल अनेक मानसशास्त्रज्ञांनी बुद्धिमत्ता चाचण्यांमधे खुप मोठे योगदान करुन वयोगटानुसार अनेक चाचण्या तयार केल्या आहेत.

• आल्फ्रेड बिनेट (१९०५) - निर्णयक्षमता, उपक्रमशीलता, आकलनक्षमता, विवेकक्षमता व परिस्थितीशी समायोजन साधण्याची क्षमता म्हणजे बुद्धिमत्ता. बुद्धिमत्ता
• सिरील बर्ट (१९०९) - शारीरिक व मानसिक प्रक्रीयांच्या समन्वयाने सापेक्षत: नव्या असलेल्या परिस्थितीशी समायोजन साधण्याची क्षमता म्हणजे बुद्धिमत्ता.
• लेव्हिस टर्मन (१९२१) - बुद्धिमत्ता म्हणजे अमूर्त पातळीवर विचार करण्याची क्षमता होय.
• बकिंगहॅम (१९२१) - बुद्धिमत्ता म्हणजे अध्ययन करण्याची क्षमता.
• डेविड वेश्लर - बुद्धिमत्ता म्हणजे प्रयोजनपूर्वक काम करणे, तर्कनिष्ठ विचार करणे आणि परिस्थितीशी परिणामकारक समायोजन साधणे यासंबधीची समुच्चयात्मक योग्यता होय.

वुडवर्थ्  ;-विचार कौशल्यांचा प्रकट उपयोग म्हणजे बुद्धिमत्ता होय्. विलयेम स्टर्न ;-'नविन परिस्थितिशि स्वत्;चे योग्यतापुर्वक समायोजन करण्याचे सामर्थ्य म्हणजे बुद्धिमत्ता होय.'

संज्ञेचा इतिहास

'बुद्धिमत्ता सिधांन्त'(Theory of Intelligence) ;-१) स्पिअरमनचा द्विघटक सिधांन्त (१९२७) २)थर्स्टनचा प्राथमिक मानसिक क्षमता सिदधांन्त (१९३८) ३)गिलफोर्डचा बहुघटक सिधांन्त ४)स्टेनबर्गचा बुद्धिमत्ता विषयक त्रिकुट सिधांन्त ५)गार्डनरचा चेता विज्ञानावर आधारित सिधांन्त .

-१) स्पिअरमनचा द्विघटक सिधांन्त (१९२७)( Charluss Spearmann Theory) ;- चार्लस स्पिअरमन यांनि बुद्धिचे दोन गटात विभाजन केले आहे. त्यामधे बुद्धिमतेचे १)सामान्य घटक (Genral Factor) आणि 2)विशेष घटक (Special Factor)

मानसशास्त्र