"एकच प्याला" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

विकिपीडिया, मुक्‍त ज्ञानकोशातून
इतिहास न्याहाळा
← मागील फरकपुढील फरक →
Content deleted Content added
दृश्यविकिमजकूर
छो Pywikibot 3.0-dev
नाटकाच्या मुख्यविष्याशी संबंधित माझ्या अभ्यासावर आधारित माझे मत नोंदवले आहे.
खूणपताका: संदर्भ क्षेत्रात बदल. अविश्वकोशीय वर्णनात्मकता ? दृश्य संपादन मोबाईल संपादन मोबाईल वेब संपादन
ओळ १: ओळ १:
'''एकच प्याला''' हे [[राम गणेश गडकरी]] यांनी लिहिलेले [[मराठी भाषा|मराठीतील]] नाटक आहे. मद्यपान व त्याचे दुष्परिणाम हा विषय असलेले हे नाटक गडकऱ्यांनी इ.स. १९१७ सालच्या सुमारास लिहिले. गंधर्व नाटक मंडळीने याचा पहिला प्रयोग २० फेब्रुवारी, इ.स. १९१९ रोजी [[वडोदरा|बडोद्यात]], तर बलवंत संगीत मंडळीने याचा पहिला प्रयोग ६ फेब्रुवारी, इ.स. १९२० रोजी [[सोलापूर|सोलापुरात]] केला <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत| दुवा = http://www.loksatta.in/index.php?option=com_content&view=article&id=49774:2010-02-21-19-29-51&catid=47:2009-07-15-04-02-02&Itemid=58 | शीर्षक = 'स्मरण राम गणेशांचे' | लेखक = श्रीराम रानडे | प्रकाशक = लोकसत्ता | दिनांक = २१ जानेवारी, इ.स. २०१० | भाषा = मराठी}}</ref>. गडकऱ्यांनी आपले ‘एकच प्याला’ हे तिसरे नाटक १९१७ च्या नोव्हेंबरमध्ये लिहून पुरे केले; तथापि ते नाटक ‘गंधर्व नाटक मंडळी’च्या रंगभूमीवर गडकऱ्यांच्या मृत्यूनंतर दहा-अकरा महिन्यांनी आले. दारूच्या व्यसनामुळे सुधाकरसारखा एक बुद्धिमान, तेजस्वी आणि स्वाभिमानी माणूस स्वत:चा, आपल्या साध्वी पत्नीचा आणि आपल्या संसाराचा कसा नाश करून घेतो, ही भयानक गोष्ट गडकऱ्यांनी प्रभावी भाषेतून नि रोमांचकारी घटनांमधून प्रेक्षकांना परिणामकारक रीतीने सांगितलेली आहे. मद्यपानाच्या व्यसनाची अत्यंत मूलभूत आणि शास्त्रीय मीमांसा गडकऱ्यांनी लालित्यपूर्ण आणि नाटय़पूर्ण भाषेत या नाटकात केली आहे.<ref name="loks_‘एकचच">{{Cite websantosh | शीर्षक = ‘एकच प्याला’ ही ट्रॅजेडी आहे काय? | अनुवादित शीर्षक = | लेखक = लोकसत्ता टीम | काम = लोकसत्ता | दिनांक = 4 मार्च 2018 | ॲक्सेसदिनांक = 14-03-2018 | दुवा = https://www.loksatta.com/lekha-news/ekach-pyala-marathi-sangeet-natak-pralhad-keshav-atre-1639520/ | भाषा = Marathi | अवतरण = दारूचे व्यसन मनुष्याला एकदा लागले, की त्याच्यापायी त्याचा नि त्याच्या संसाराचा केवढा भयंकर विध्वंस होतो, एवढे एकच चित्र गडकऱ्यांना जास्तीत जास्त भयानक, विदारक आणि थरारकरीतीने या नाटकात चितारावयाचे होते. }}</ref>
'''एकच प्याला''' हे [[राम गणेश गडकरी]] यांनी लिहिलेले [[मराठी भाषा|मराठीतील]] नाटक आहे. मद्यपान व त्याचे दुष्परिणाम हा विषय असलेले हे नाटक गडकऱ्यांनी इ.स. १९१७ सालच्या सुमारास लिहिले.'एकचप्याला हे नाटक मद्यपान व त्याचे चांगले-[[वडोदरा|वाईट परिणाम यावर आधारित विषय घेऊन आलेले नाही; तर नाटकाचा विषय माणसाच्या मानी स्वभावावर आधारित आहे. सुधाकराचा न्यायालयात अवमान झाला. हे त्याला सहन होणारे नव्हते. तो मानी स्वभावाचा होता. अपमान सहन करण्यासाठी त्याने तळीरामाच्या सहवासात मद्य घेतले जर त्यावेळी मद्य उपलब्ध नसते; तर उपलब्ध असणारा इतर पर्याय त्याने स्वीकारला असता सुधाकराला पराभूत होण्याची कला अवगत असती अथवा काही काळापुरता जरी अपमान सहन करता आला असता; तर कथानक वेगळे असते' - लालासाहेब पंढरीनाथ रवळे 9823656419 द्यात]], तर बलवंत संगीत मंडळीने याचा पहिला प्रयोग ६ फेब्रुवारी, इ.स. १९२० रोजी [[सोलापूर|सोलापुरात]] केला <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत| दुवा = http://www.loksatta.in/index.php?option=com_content&view=article&id=49774:2010-02-21-19-29-51&catid=47:2009-07-15-04-02-02&Itemid=58 | शीर्षक = 'स्मरण राम गणेशांचे' | लेखक = श्रीराम रानडे | प्रकाशक = लोकसत्ता | दिनांक = २१ जानेवारी, इ.स. २०१० | भाषा = मराठी}}</ref>. गडकऱ्यांनी आपले ‘एकच प्याला’ हे तिसरे नाटक १९१७ च्या नोव्हेंबरमध्ये लिहून पुरे केले; तथापि ते नाटक ‘गंधर्व नाटक मंडळी’च्या रंगभूमीवर गडकऱ्यांच्या मृत्यूनंतर दहा-अकरा महिन्यांनी आले. दारूच्या व्यसनामुळे सुधाकरसारखा एक बुद्धिमान, तेजस्वी आणि स्वाभिमानी माणूस स्वत:चा, आपल्या साध्वी पत्नीचा आणि आपल्या संसाराचा कसा नाश करून घेतो, ही भयानक गोष्ट गडकऱ्यांनी प्रभावी भाषेतून नि रोमांचकारी घटनांमधून प्रेक्षकांना परिणामकारक रीतीने सांगितलेली आहे. मद्यपानाच्या व्यसनाची अत्यंत मूलभूत आणि शास्त्रीय मीमांसा गडकऱ्यांनी लालित्यपूर्ण आणि नाटय़पूर्ण भाषेत या नाटकात केली आहे.<ref name="loks_‘एकचच">{{Cite websantosh | शीर्षक = ‘एकच प्याला’ ही ट्रॅजेडी आहे काय? | अनुवादित शीर्षक = | लेखक = लोकसत्ता टीम | काम = लोकसत्ता | दिनांक = 4 मार्च 2018 | ॲक्सेसदिनांक = 14-03-2018 | दुवा = https://www.loksatta.com/lekha-news/ekach-pyala-marathi-sangeet-natak-pralhad-keshav-atre-1639520/ | भाषा = Marathi | अवतरण = दारूचे व्यसन मनुष्याला एकदा लागले, की त्याच्यापायी त्याचा नि त्याच्या संसाराचा केवढा भयंकर विध्वंस होतो, एवढे एकच चित्र गडकऱ्यांना जास्तीत जास्त भयानक, विदारक आणि थरारकरीतीने या नाटकात चितारावयाचे होते. }}</ref>




२१:४२, ११ जानेवारी २०१९ ची आवृत्ती

एकच प्याला हे राम गणेश गडकरी यांनी लिहिलेले मराठीतील नाटक आहे. मद्यपान व त्याचे दुष्परिणाम हा विषय असलेले हे नाटक गडकऱ्यांनी इ.स. १९१७ सालच्या सुमारास लिहिले.'एकचप्याला हे नाटक मद्यपान व त्याचे चांगले-वाईट परिणाम यावर आधारित विषय घेऊन आलेले नाही; तर नाटकाचा विषय माणसाच्या मानी स्वभावावर आधारित आहे. सुधाकराचा न्यायालयात अवमान झाला. हे त्याला सहन होणारे नव्हते. तो मानी स्वभावाचा होता. अपमान सहन करण्यासाठी त्याने तळीरामाच्या सहवासात मद्य घेतले जर त्यावेळी मद्य उपलब्ध नसते; तर उपलब्ध असणारा इतर पर्याय त्याने स्वीकारला असता सुधाकराला पराभूत होण्याची कला अवगत असती अथवा काही काळापुरता जरी अपमान सहन करता आला असता; तर कथानक वेगळे असते' - लालासाहेब पंढरीनाथ रवळे 9823656419 द्यात, तर बलवंत संगीत मंडळीने याचा पहिला प्रयोग ६ फेब्रुवारी, इ.स. १९२० रोजी सोलापुरात केला [१]. गडकऱ्यांनी आपले ‘एकच प्याला’ हे तिसरे नाटक १९१७ च्या नोव्हेंबरमध्ये लिहून पुरे केले; तथापि ते नाटक ‘गंधर्व नाटक मंडळी’च्या रंगभूमीवर गडकऱ्यांच्या मृत्यूनंतर दहा-अकरा महिन्यांनी आले. दारूच्या व्यसनामुळे सुधाकरसारखा एक बुद्धिमान, तेजस्वी आणि स्वाभिमानी माणूस स्वत:चा, आपल्या साध्वी पत्नीचा आणि आपल्या संसाराचा कसा नाश करून घेतो, ही भयानक गोष्ट गडकऱ्यांनी प्रभावी भाषेतून नि रोमांचकारी घटनांमधून प्रेक्षकांना परिणामकारक रीतीने सांगितलेली आहे. मद्यपानाच्या व्यसनाची अत्यंत मूलभूत आणि शास्त्रीय मीमांसा गडकऱ्यांनी लालित्यपूर्ण आणि नाटय़पूर्ण भाषेत या नाटकात केली आहे.[२]


कथानक

‘एकच प्याला’मध्ये दारूच्या नशेत आपल्या वकिलीसह सर्वच गमावत चाललेल्या सुधाकर आणि त्याची पतिव्रता पत्नी सिंधूची शोकांतिका आहे. दारूच्या नशेत सुधाकर एका क्षणी आपल्या मुलालाही मारतो. पुढे सिंधूचाही मृत्यू होतो आणि सुधाकर आत्महत्या करतो.[३]


संदर्भ

  1. ^ श्रीराम रानडे. http://www.loksatta.in/index.php?option=com_content&view=article&id=49774:2010-02-21-19-29-51&catid=47:2009-07-15-04-02-02&Itemid=58. Missing or empty |title= (सहाय्य)
  2. ^ लोकसत्ता टीम. लोकसत्ता (Marathi भाषेत) https://www.loksatta.com/lekha-news/ekach-pyala-marathi-sangeet-natak-pralhad-keshav-atre-1639520/. 14-03-2018 रोजी पाहिले. दारूचे व्यसन मनुष्याला एकदा लागले, की त्याच्यापायी त्याचा नि त्याच्या संसाराचा केवढा भयंकर विध्वंस होतो, एवढे एकच चित्र गडकऱ्यांना जास्तीत जास्त भयानक, विदारक आणि थरारकरीतीने या नाटकात चितारावयाचे होते. |ॲक्सेसदिनांक= मधील दिनांक मूल्ये तपासा (सहाय्य); Missing or empty |title= (सहाय्य)CS1 maint: unrecognized language (link)
  3. ^ आशुतोष पोतदार. लोकसत्ता (Marathi भाषेत) https://www.loksatta.com/lekha-news/hundred-years-of-ekach-pyala-marathi-sangeet-natak-1639528/. 14-03-2018 रोजी पाहिले. |ॲक्सेसदिनांक= मधील दिनांक मूल्ये तपासा (सहाय्य); Missing or empty |title= (सहाय्य)CS1 maint: unrecognized language (link)

बाह्य दुवे

  • लोकसत्ता (Marathi भाषेत) https://www.loksatta.com/lekha-news/ganesh-bodas-ekach-pyala-marathi-sangeet-natak-1639512/. 14-03-2018 रोजी पाहिले. नाटककार राम गणेश गडकरी यांच्या ‘एकच प्याला’ नाटकात सुधाकरची भूमिका करणाऱ्या नटश्रेष्ठ गणपतराव बोडस यांच्या आत्मचरित्रातील आठवणी.. |ॲक्सेसदिनांक= मधील दिनांक मूल्ये तपासा (सहाय्य); Missing or empty |title= (सहाय्य)CS1 maint: unrecognized language (link)
  • लोकसत्ता (Marathi भाषेत) https://www.loksatta.com/lekha-news/shreeram-lagoo-ekach-pyala-marathi-sangeet-natak-1639508/. 14-03-2018 रोजी पाहिले. रा. ग. गडकरी यांच्या जन्मशताब्दीला (१९८५ साली) ‘एकच प्याला’ या नाटकाची पुनर्माडणी करून त्याची दोन अंकी रंगावृत्ती डॉ. श्रीराम लागू यांच्या दिग्दर्शनाखाली सादर झाली. त्याबद्दल डॉ. लागू यांनी त्यांच्या आत्मचरित्रात केलेली ही नोंद.. |ॲक्सेसदिनांक= मधील दिनांक मूल्ये तपासा (सहाय्य); Missing or empty |title= (सहाय्य)CS1 maint: unrecognized language (link)
  • आठवणीतली गाणी.कॉम - "एकच प्याला" नाटकातील पदे (मराठी मजकूर)
विदागारातील आवृत्ती
"https://mr.wikipedia.org/w/index.php?title=एकच_प्याला&oldid=1657819" पासून हुडकले