"बौद्ध दिनदर्शिका" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक
प्रसाद साळवे (चर्चा | योगदान) खूणपताका: मोबाईल संपादन मोबाईल अ‍ॅप संपादन |
प्रसाद साळवे (चर्चा | योगदान) खूणपताका: मोबाईल संपादन मोबाईल अ‍ॅप संपादन |
||
| ओळ ४४: | ओळ ४४: | ||
==शके संवतची ऐतिहासिक पार्श्वभूमी== |
==शके संवतची ऐतिहासिक पार्श्वभूमी== |
||
शके संवतची सुरुवात शक वंशातला [[सम्राट कनिष्क]] (७८-१०१)ने राज्याभिषेकापासून केली. आणि आजही शके संवत व ग्रेगरीयन दिनदर्शिकेत ७८ वर्षाचे अंतर आहे. त्या शकाला शालिवाहन ही नंतर जोडलेली उपाधी आहे. सम्राट कनिष्क बौद्ध राजा होता. त्याचा साम्राज्याचा विस्तार काश्मीर ते महाराष्ट्र व बिहार ते मध्य आशिया पर्यंत होता. त्याच्या काळात [[चौथी धम्म संगीती]] जालंधर किंवा काश्मीरला झाली. भगवान बुद्धाची पहिली मुर्ती सुद्धा याच काळात तयार झाली. तसेच, सम्राटांनी स्वत:ची व |
शके संवतची सुरुवात शक वंशातला [[सम्राट कनिष्क]] (७८-१०१)ने राज्याभिषेकापासून केली. आणि आजही शके संवत व ग्रेगरीयन दिनदर्शिकेत ७८ वर्षाचे अंतर आहे. त्या शकाला शालिवाहन ही नंतर जोडलेली उपाधी आहे. सम्राट कनिष्क बौद्ध राजा होता. त्याचा साम्राज्याचा विस्तार काश्मीर ते महाराष्ट्र व बिहार ते मध्य आशिया पर्यंत होता. त्याच्या काळात [[चौथी धम्म संगीती]] जालंधर किंवा काश्मीरला झाली. भगवान बुद्धाची पहिली मुर्ती सुद्धा याच काळात तयार झाली. तसेच, सम्राटांनी स्वत:ची व बुद्धांची प्रतिमा असलेली सोन्याची नाणी तयार केली. सम्राटाने पेशावरला बांधलेला विहार हा ४०० फूट उंच होता. सम्राट कनिष्का मुळे बुद्धाच्या धम्म प्रसार मध्य आशिया व चीन मध्ये झाला. अश्वघोष, वसुमित्र, नागार्जून सारखे व चरक सारखे वैद्य त्याच्या दरबारी होते. <ref>बौद्ध धर्म के २५०० वर्ष: राहुल सांकृत्यायन</ref> |
||
==दिनदर्शिका आणि बौद्ध संस्कृती== |
|||
बौद्ध संस्कृतीतील सर्व कार्यक्रम पौर्णिमा, अमावस्या व अष्टमी प्रमाणे ठरलेले आहेत. बुद्ध पौर्णिमा, गुरु पौर्णिमा (पंच वर्गीय भिक्षूस धम्म देसना), माघ पौर्णिमा, वर्षावास व धम्मचक्र प्रवर्तन दिन या सर्वांचा संबंध चंद्रावर आधारलेल्या दिनदर्शिकेशी येतो. बौद्ध परंपरेप्रमाणे काही ठळक घटना आणि त्यांचा दिनदर्शिकेशी संबंध पुढे दिला आहे.<ref>तथागतांच्या धम्मात पौर्णिमांचे महत्व: लेखक- रा.प. गायकवाड</ref> |
|||
==हे ही पहा== |
==हे ही पहा== |
||
२१:४२, ७ मे २०१७ ची आवृत्ती
बौद्ध दिनदर्शिका (Pali: Sāsanā Sakaraj; साचा:Lang-my, साचा:IPA-my; खमेर: ពុទ្ធសករាជ ;साचा:भाषा-थाई, आरटीजीएस: phutthasakkarat, साचा:IPA-th; सिंहल: බුද්ධ වර්ෂ या සාසන වර්ෂ (बुद्ध Varsha या Sāsana Varsha)) अथवा बौद्ध कँलेंडरचा वापर बौद्ध कालगणना करण्यासाठी केला जातो.
रचना
युगारंभ दिनांक
| सामान्य शक वर्ष | सामान्य शक समतूल्य वर्ष | सामान्य शक समतूल्य वर्ष(थाई सौर) |
|---|---|---|
| ० | ५४४–५४३ सामान्य शका पूर्वी(BCE) | |
| १ | ५४३–५४२ सामान्य शका पूर्वी(BCE) | |
| ५४३ | १ BCE – १ सामान्य शक CE | |
| ५४४ | १–२ सामान्य शक CE | १–२ सामान्य शक CE |
| २४८३ | १९४०–१९४१ | १९४० (एप्रिल–डिसेंबर) |
| २४८४ | १९४१–१९४२ | १९४१ |
| २५६० | २०१७–२०१८ | २०१७ |
महिना
वद्य पक्ष आणि शुद्ध पक्ष
शके संवतची ऐतिहासिक पार्श्वभूमी
शके संवतची सुरुवात शक वंशातला सम्राट कनिष्क (७८-१०१)ने राज्याभिषेकापासून केली. आणि आजही शके संवत व ग्रेगरीयन दिनदर्शिकेत ७८ वर्षाचे अंतर आहे. त्या शकाला शालिवाहन ही नंतर जोडलेली उपाधी आहे. सम्राट कनिष्क बौद्ध राजा होता. त्याचा साम्राज्याचा विस्तार काश्मीर ते महाराष्ट्र व बिहार ते मध्य आशिया पर्यंत होता. त्याच्या काळात चौथी धम्म संगीती जालंधर किंवा काश्मीरला झाली. भगवान बुद्धाची पहिली मुर्ती सुद्धा याच काळात तयार झाली. तसेच, सम्राटांनी स्वत:ची व बुद्धांची प्रतिमा असलेली सोन्याची नाणी तयार केली. सम्राटाने पेशावरला बांधलेला विहार हा ४०० फूट उंच होता. सम्राट कनिष्का मुळे बुद्धाच्या धम्म प्रसार मध्य आशिया व चीन मध्ये झाला. अश्वघोष, वसुमित्र, नागार्जून सारखे व चरक सारखे वैद्य त्याच्या दरबारी होते. [१]
दिनदर्शिका आणि बौद्ध संस्कृती
बौद्ध संस्कृतीतील सर्व कार्यक्रम पौर्णिमा, अमावस्या व अष्टमी प्रमाणे ठरलेले आहेत. बुद्ध पौर्णिमा, गुरु पौर्णिमा (पंच वर्गीय भिक्षूस धम्म देसना), माघ पौर्णिमा, वर्षावास व धम्मचक्र प्रवर्तन दिन या सर्वांचा संबंध चंद्रावर आधारलेल्या दिनदर्शिकेशी येतो. बौद्ध परंपरेप्रमाणे काही ठळक घटना आणि त्यांचा दिनदर्शिकेशी संबंध पुढे दिला आहे.[२]