"जैन धर्म" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

विकिपीडिया, मुक्‍त ज्ञानकोशातून
Content deleted Content added
नवीन वर्ग घातला - हॉटकॅट वापरले
ओळ ६७: ओळ ६७:
[[वर्ग:जैन धर्म]]
[[वर्ग:जैन धर्म]]
[[वर्ग:भारतातील धर्म]]
[[वर्ग:भारतातील धर्म]]
[[वर्ग:लाल दुवे असणारे लेख]]

११:५९, ६ डिसेंबर २०१६ ची आवृत्ती

जैन धर्म

This article is part of a series on जैन धर्म
प्रार्थना आणि प्रतिज्ञा
नवकार मंत्र · अहिंसा ·
ब्रम्हचर्य · सत्य · निर्वाण ·
अस्तेय · अपरिग्रह · अनेकान्तवाद
कळीच्या संकल्पना
केवलज्ञान · त्रैलोक्यविज्ञान · संसार ·
कर्म · धर्म · मोक्ष ·
गुणस्थान · नवतत्व
प्रमुख व्यक्ती
२४ तिर्थंकर · रिषभ ·
महावीर · आचार्य  · गंगाधर ·
सिद्धसेन दिवाकर · हरीभद्र
क्षेत्रानुसार जैन धर्म
भारत · पाश्चिमात्य
पंथ
श्वेतांबर · दिगांबर · तेरापंथी ·
Early Jainist schools · स्थानकवास ·
बिसापंथ · डेरावासी
मजकूर
कल्पसूत्र · Agama ·
Tattvartha Sutra · सन्मती प्रकरण
इतर
Timeline · विषयांची यादी
ब्रीदवाक्य
Parasparopagraho Jīvānām परस्परोपग्रहो जीवानाम्[मराठी शब्द सुचवा]
या साचाचे संपादन
(संपादन · बदल)

जैन धर्म दालन
 v • d • e 

जैन धर्मातील तत्त्वे

  • जीव -जैन धर्मानुसार जीव हा चैतन्यमय आहे. जीव अविनाशी आहे. जीव हा देव,मनुष्य, पक्षी,पशु इ. विविध जन्म घेतो.
  • अजीव - अजीवाचे धर्म, अधर्म,आकाश,पुदगल, काल, हे पाच प्रकार आहेत.अजीव हे चैतन्यविरहित आहे.जीव व पाच प्रकारचे मिळून सहा द्रव्ये तयार होतात. जैनांच्या मते कोणत्याही द्रव्याची तीन अंगे असतात. जैन दर्शनाव्यतिरिक्त इतर कोणत्याही दर्शनात धर्म व अधर्म हे अजीव पदार्थ मानलेले नाहीत.
  • पाप-पुण्य- पुण्य म्हणजे,जीवाशी संबंध असलेला व जीवाला स्वर्ग, ऐश्वर्य,इ.चांगले फळ मिळवून देणारा कर्म समुदाय. पाप म्हणजे पुण्याच्य विपरीत असा कर्मसमुदाय त्याची ८२ कारणे आहेत.त्यांनाच 'आश्रव' असे नाव आहे.
  • ज्ञान-जैन तत्वानुसार ज्ञान दोन प्रकारचे असते. परोक्ष व अपरोक्ष. अपरोक्ष ज्ञान आत्मा कर्मबंधनातून मुक्त झाल्यावर प्राप्त होते.परोक्ष ज्ञान म्हणजे मन किंवा इंद्रियाद्वारा वस्तूंचे प्राप्त होणारे ज्ञान.
  • स्यादवाद - एखाद्या वस्तुसंबंधी किंवा विषयासंबंधी विचार करतांना ७ वेगवेगळ्या प्रकारे तो विचार मांडता येतो.हा सिद्धांत सप्तभंगी सिद्धांत म्हणून ओळखला जातो.

आहिसा या पर्मो धर्म हा मुख नियम या धर्मथ मन्ल जात आहे सदच्हर

  • (अ) स्यादस्ति = शक्य आहे, की ते आहे,
  • (ब)स्यान्नास्ति = शक्य आहे, की ते नाही,
  • (क) स्यादस्ति च नास्ति च = शक्य आहे, की ते आहे, आणि ते नाही,
  • (ड) स्यादव्यक्तव्यम् = शक्य आहे, की ते अवक्तव्य आहे,
  • (इ) स्यादस्ति च अव्यक्तव्यं च = शक्य आहे, की ते आहे, आणि अवक्तव्य आहे,
  • (ई) स्यान्नास्ति च अव्यक्तव्यं च = शक्य आहे, की ते नाही, आणि अवक्तव्य आहे,
  • (उ) स्यादस्ति च नास्ति चाव्यक्तं च = शक्य आहे, की ते आहे, नाही, आणि अवक्तव्य आहे.


पंचमहाव्रते

  • सत्य - सत्य म्हणजे नेहमी खरे बोलावे.
  • अहिंसा - अहिंसा म्हणजे कोणत्याही जीवाची हत्या करू नये.
  • अस्तेय - अस्तेय म्हणजे चोरी करू नये.
  • अपरिग्रह - अपरिग्रह म्हणजे द्रव्यसंग्रह करू नये, स्वार्थी वृत्तीचा त्याग करावा.
  • ब्रह्मचर्य - मनामध्ये कामवासना बाळगू नये.

तीन गुणव्रते

  • दिग्व्रत -
  • कालाव्रत -
  • अनर्थदंडव्रत

चार शिक्षाव्रते

  • सामायिक
  • प्रोषधोपवास
  • भोगोपभोग परिणाम
  • अतिथी संविभाग

जैन धर्मातील पंथ

  • दिगंबर पंथ -
  • श्वेतांबर पंथ -

तीर्थकार

जैन धर्मामध्ये एकूण २४ तीर्थकार होऊन गेले त्यांची नावे -


  • पद्मप्रभ
  • सुपाश्व्र
  • चंद्रप्रभ
  • पुष्पदंत
  • शीतल
  • श्रेयांस
  • वासुपूज्य
  • विमल
  • अनंत
  • धर्म
  • शांती
  • कुंथू
  • अरह
  • मल्ली
  • मुनिसुव्रत
  • नमी
  • नेमी
  • पाश्वनार्थ
  • वर्धमान महावीर