जैन धर्म

जैन धर्म
This article is part of a series on जैन धर्म
प्रार्थना आणि प्रतिज्ञा
नवकार मंत्र · अहिंसा ·
ब्रम्हचर्य · सत्य · निर्वाण ·
अस्तेय · अपरिग्रह · अनेकान्तवाद
कळीच्या संकल्पना
केवलज्ञान · त्रैलोक्यविज्ञान · संसार ·
कर्म · धर्म · मोक्ष ·
गुणस्थान · नवतत्व
प्रमुख व्यक्ती
२४ तिर्थंकर · रिषभ ·
महावीर · आचार्य  · गंगाधर ·
सिद्धसेन दिवाकर · हरीभद्र
क्षेत्रानुसार जैन धर्म
भारत · पाश्चिमात्य
पंथ
श्वेतांबर · दिगांबर · तेरापंथी ·
Early Jainist schools · स्थानकवास ·
बिसापंथ · डेरावासी
मजकूर
कल्पसूत्र · Agama ·
Tattvartha Sutra · सन्मती प्रकरण
इतर
Timeline · विषयांची यादी
ब्रीदवाक्य
Parasparopagraho Jīvānām परस्परोपग्रहो जीवानाम्
या साचाचे संपादन
()
जैन धर्म दालन

जैन धर्मातील तत्त्वे

• जीव -जैन धर्मानुसार जीव हा चैतन्यमय आहे. जीव अविनाशी आहे. जीव हा देव,मनुष्य, पक्षी,पशु इ. विविध जन्म घेतो.
• अजीव - अजीवाचे धर्म, अधर्म,आकाश,पुदगल, काल, हे पाच प्रकार आहेत.अजीव हे चैतन्यविरहित आहे.जीव व पाच प्रकारचे मिळून सहा द्रव्ये तयार होतात. जैनांच्या मते कोणत्याही द्रव्याची तीन अंगे असतात. जैन दर्शनाव्यतिरिक्त इतर कोणत्याही दर्शनात धर्म व अधर्म हे अजीव पदार्थ मानलेले नाहीत.
• पाप-पुण्य- पुण्य म्हणजे,जीवाशी संबंध असलेला व जीवाला स्वर्ग, ऐश्वर्य,इ.चांगले फळ मिळवून देणारा कर्म समुदाय. पाप म्हणजे पुण्याच्य विपरीत असा कर्मसमुदाय त्याची ८२ कारणे आहेत.त्यांनाच 'आश्रव' असे नाव आहे.
• ज्ञान-जैन तत्वानुसार ज्ञान दोन प्रकारचे असते. परोक्ष व अपरोक्ष. अपरोक्ष ज्ञान आत्मा कर्मबंधनातून मुक्त झाल्यावर प्राप्त होते.परोक्ष ज्ञान म्हणजे मन किंवा इंद्रियाद्वारा वस्तूंचे प्राप्त होणारे ज्ञान.
• स्यादवाद - एखाद्या वस्तुसंबंधी किंवा विषयासंबंधी विचार करतांना ७ वेगवेगळ्या प्रकारे तो विचार मांडता येतो.हा सिद्धांत सप्तभंगी सिद्धांत म्हणून ओळखला जातो.

आहिसा या पर्मो धर्म हा मुख नियम या धर्मथ मन्ल जात आहे सदच्हर

• (अ) स्यादस्ति = शक्य आहे, की ते आहे,
• (ब)स्यान्नास्ति = शक्य आहे, की ते नाही,
• (क) स्यादस्ति च नास्ति च = शक्य आहे, की ते आहे, आणि ते नाही,
• (ड) स्यादव्यक्तव्यम् = शक्य आहे, की ते अवक्तव्य आहे,
• (इ) स्यादस्ति च अव्यक्तव्यं च = शक्य आहे, की ते आहे, आणि अवक्तव्य आहे,
• (ई) स्यान्नास्ति च अव्यक्तव्यं च = शक्य आहे, की ते नाही, आणि अवक्तव्य आहे,
• (उ) स्यादस्ति च नास्ति चाव्यक्तं च = शक्य आहे, की ते आहे, नाही, आणि अवक्तव्य आहे.

पंचमहाव्रते

• अहिंसा -
• सत्य -
• अस्तेय -
• ब्रह्मचर्य -
• अपरिग्रह

1.अहिँसा :अहिँसा म्हणजे कुण्याहि प्राण्याला काया,वाचा, मन याने दुख: न देने. 2.सत्य:सत्य म्हणजे खरे बोलणे. पण,खरे हे मृदु व सौम्य असावे. 3.अस्तेय:अस्तेय म्हणजे चोरी न करणे. 4.ब्रम्हचर्य:ब्रम्हचर्य म्हणजे काया वाचा मना ने काम वासने ला थाडा न देने. 5. अपरिग्रह: कोणत्याही वस्तु चा साठा न करणे. from nikhil pakhode

तीन गुणव्रते

• दिग्व्रत -
• कालाव्रत -
• अनर्थदंडव्रत

चार शिक्षाव्रते

• सामायिक
• प्रोषधोपवास
• भोगोपभोग परिणाम
• अतिथी संविभाग

जैन धर्मातील पंथ

• दिगंबर पंथ -

                 * bis पंथ -
                 * tera पंथ -

• श्वेतांबर पंथ -