"सुरेश भट" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक
Mahitgar ने लेख सुरेश भट वरुन सुरेश श्रीधर भट ला हलविला: शीर्षक लेखन संकेत |
Sandesh9822 (चर्चा | योगदान) सुरेश श्रीधर भट ला असणारे पुनर्निर्देशन हटविले खूणपताका: पुनर्निर्देशन हटविले |
||
ओळ १: | ओळ १: | ||
{{माहितीचौकट साहित्यिक |
|||
⚫ | |||
| नाव = सुरेश भट |
|||
| चित्र = सुरेश भट.jpg |
|||
| चित्र_रुंदी = |
|||
| चित्र_शीर्षक = |
|||
⚫ | |||
| टोपण_नाव = गझलसम्राट |
|||
| जन्म_दिनांक = [[एप्रिल १५]], [[इ.स. १९३२|१९३२]] |
|||
| जन्म_स्थान = [[अमरावती]], [[महाराष्ट्र]] |
|||
| मृत्यू_दिनांक = [[मार्च १४]] ,[[इ.स. २००३|२००३]] |
|||
| मृत्यू_स्थान = [[नागपूर]], [[महाराष्ट्र]] |
|||
| कार्यक्षेत्र = काव्य, साहित्य, पत्रकारिता |
|||
| राष्ट्रीयत्व = [[भारतीय लोक|भारतीय]] [[चित्र:Flag of India.svg|18px]] |
|||
| भाषा = [[मराठी]] |
|||
| धर्म = [[बौद्ध धर्म]] |
|||
| साहित्य_प्रकार = [[कविता]],[[गझल़]] |
|||
| विषय = |
|||
| चळवळ = |
|||
| प्रसिद्ध_साहित्यकृती = [[रूपगंधा]], [[रंग माझा वेगळा]], [[एल्गार]], [[झंझावात]], [[सप्तरंग]] |
|||
| प्रभाव = [[डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर]] |
|||
| प्रभावित = |
|||
| पुरस्कार = |
|||
| वडील_नाव = श्रीधर रंगनाथ भट |
|||
| आई_नाव = शांता श्रीधर भट |
|||
| पती_नाव = |
|||
| पत्नी_नाव = पुष्पा सुरेश भट |
|||
| अपत्ये = विशाखा, हर्षवर्धन, चित्तरंजन |
|||
| स्वाक्षरी_चित्र = Sureshbhat_signature.png |
|||
| संकेतस्थळ_दुवा = https://www.sureshbhat.in |
|||
| तळटिपा = |
|||
}} |
|||
'''सुरेश भट''' हे मराठीतील एक सुप्रसिद्ध कवी होते. त्यांनी मराठी भाषेत [[गझल]] हा काव्यप्रकार रुजवला. त्यांना 'गझल सम्राट' असे मानाने संबोधले जाते. |
|||
त्यांचा जन्म महाराष्ट्रातील [[अमरावती]] येथे [[कऱ्हाडे ब्राह्मण]] कुटुंबात झाला. त्यांचे वडील श्रीधर भट हे व्यवसायाने डॉक्टर होते. त्यांच्या आईला कवितांची खूप आवड होती. त्यांच्यामुळे सुरेश भट यांना लहानपणीच मराठी कवितांची आवड निर्माण झाली. |
|||
सुरेश भट यांनी ते अडीच वर्षाचे असताना पोलियोची बाधा झाली होती. त्यामुळे त्याचा उजवा पाय जन्मभरासाठी अधू झाला होता. |
|||
==सुरेश भट आणि संगीत== |
|||
शालेय जीवनात त्यांना संगीताची गोडी आईने लावली होती. त्या स्वतः हार्मोनिअम वाजवत. त्यांनी मैदानी खेळ खेळण्यास जाऊ न शकणा-या आपल्या लाडक्या मुलाला बाजाची पेटी आणली होती. भट यांचे वडील- श्रीधरपंतही संगीतप्रेमी होते. त्यांनी एच. एम. व्ही.चा एक ग्रामोफोन आणला होताच; मुलाची आवड पाहून आठवड्यातून ते एक तरी ध्वनिमुद्रिका विकत आणत. ही संगीत आवड सुरेश भट यांना शाळेच्या बँडपथकात घेऊन गेली. तिथे ते बासरी वाजवीत. संगीतातील गती पाहून श्रीधरपंतांनी सुरेशला रीतसर संगीत शिक्षण द्यायचे ठरविले आणि प्रल्हादबुवा घरी येऊ लागले. आजारी असताना सुरेश भट तासन् तास अंथरुणावर बासरी वाजवत बसलेले असायचे. सुरेश भट स्वतः उत्तम गायक होते. त्यांचा गायनाचा एक कार्यक्रम अमरावतीत २०-२-१९८४ रोजी झाला होता. त्यावेळी साथीसाठी पेटीवर [[हृदयनाथ मंगेशकर]] होते. अंथरुणावर बसून आणि पडून त्यांनी गुलाबराव महाराज यांचा ‘गानसोपान’ हा ग्रंथ आणि [[विष्णू नारायण भातखंडे]]कृत ‘संगीत खंड’, असे अनेक ग्रंथ सुरेश भट यांनी त्याच काळात वाचले होते. त्यांनी ‘गानसोपान’ची अनेक पारायणे केली होती. |
|||
१९५२ ला त्यांना तबला शिकावासा वाटल्यावर तो ही ते शिकले. पुढे ते ढोलकीही वाजवीत. |
|||
==शरीरसाधना आणि खेळ== |
|||
भटांचा एक पाय कमजोर झाल्यावर त्यांनी व्यायामावर जोर देऊन बाकीचे शरीर मजबूत बनवले. याचा उपयोग त्यांना गाण्यातही झाला. ते तासन् तास मैफली करू शकत. ते दंड-बैठका काढतच पण डबलबारवर १०० ते १५० डिप्स मारत. त्यामुळे इतकी शक्ती पायात आली की ते सायकल चालवू लागले. वडिलांनी त्यांना मिलर कंपनीचा डायनोमा असलेली रॅले कंपनीची सायकल महाविद्यालयात जाण्यासाठी दिली होती. १९६५ मध्ये जेव्हा अमरावती रेल्वेस्थानकावर उड्डाणपूल झाला तेव्हा अमरावतीतील सायकल रिक्षावाले त्यावर उतरून ती चढण चढत. पण सुरेश भट आपला भाऊ दिलीप याला डबलसीट घेऊन एका दमात ती चढण चढत. ते हुतूतू, व्हॉलीबॉलही खेळत. ते आकाशदिवा, पतंग, कॅलिडोस्कोप (शोभादर्शक), पेरिस्कोपही बनवीत. काचा कुटून पतंगाचा मांजा बनविण्यात ते वाकबगार होते. सुरेश भट यांना गुलेर (बेचकी किंवा गलोर) बनविता येई. त्यांचा नेम अचूक असे. ते पाहून श्रीधरपंतांनी त्यांच्यासाठी खास अमेरिकन स्लिंग शॉट बंदूक आणली होती. ती वापरून भट चिमणी, कबुतर घायाळ करीत. ते भालाफेकही करीत. भालाफेकीचा सराव घराजवळच्या निंबाच्या झाडावर चाले; तर तलवारबाजीचा प्रा. बाबा मोटे यांच्याबरोबर. एका घावात दोन तुकडे करण्यात सुरेश भट ‘एक्सपर्ट’ होते. |
|||
==शिक्षण आणि काव्यलेखन== |
|||
सुरेश भटांचे सर्व शिक्षण अमरावती येथे झाले. बी.ए.ला अंतिम वर्षाला दोन वेळा नापास झाल्यावर शेवटी १९५५ साली ते बी.ए. पास झाले. त्यानंतर ते शिक्षकी व्यवसायात आले. अमरावती जिल्ह्यात ग्रामीण भागात नोकरी करताना त्यांनी त्यांचे कविता लेखन सुरू ठेवले होते. त्यांनी लिहिलेल्या कवितांचे एक चोपडे हृदयनाथ मंगेशकरांना एका फुटपाथवर सापडले. त्यातील कविता वाचून त्यांनी सुरेश भटांना शोधून काढले आणि त्यांच्या कवितांना चाली लावून त्या अमर केल्या. |
|||
त्यांच्या गझला व कविता [[हृदयनाथ मंगेशकर]], [[लता मंगेशकर]], [[आशा भोसले]], [[सुरेश वाडकर]] आदींनी गायल्या आहेत. गडचिरोली येथे भरलेल्या ३९ व्या [[विदर्भ साहित्य संमेलन]]ाचे ते अध्यक्ष होते. आयुष्याच्या अखेरच्या पर्वात त्यांनी बौद्ध धम्माचा स्वीकार केला होता.<ref>[http://www.samyaksanvad.com/%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%9D%E0%A5%87-%E0%A4%9C%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A5%80%E0%A4%9A%E0%A5%87-declaration-%E0%A4%B8%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%B6-%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%B5%E0%A4%82%E0%A4%A4/| सुरेश सावंत याच्या मुलाखतीचा अंश]</ref> |
|||
==धर्मांतर== |
|||
सुरेश भट यांचा जन्म ब्राह्मण कुटुंबात झाला होता. आयुष्याच्या उत्तरार्धात त्यांनी [[बौद्ध धर्म]] स्वीकारला. [[भाऊ लोखंडे]] यांच्या उपस्थितीत भन्ते [[सुरई ससाई]] यांनी त्यांना धम्मदीक्षा दिली होती. |
|||
सुरेश भट [[नास्तिक]] होते. [[डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर]] त्यांचे श्रद्धास्थान होते. बौद्ध धर्म हा [[ईश्वर]]ाचे अस्तित्व नाकारणारा व बाबासाहेबांचा धर्म आहे. यामुळे त्यांनी बौद्ध धम्माचा स्वीकार केला, असे मत त्यांच्या मुलगा चित्तरंजन भट यांचे आहे.<ref>चित्तरंजन भट यांचे ३० एप्रिल २०१८ रोजीचे विधान आहे.</ref> |
|||
==कौटुंबिक== |
|||
सुरेश भट यांना एक मुलगी विशाखा व दोन मुलगे हर्षवर्धन व चित्तरंजन होती. त्यापैकी हर्षवर्धन याचा अपघातात मृत्यू झाला होता. |
|||
हृदयविकाराच्या झटक्याने १४ मार्च २००३ रोजी त्यांचे वयाच्या ७१ व्या वर्षी निधन झाले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत | दुवा =http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2003-03-15/news-interviews/27282240_1_suresh-bhat-poet-asha-bhosle | शीर्षक = पॉप्युलर गझल रायटर सुरेश भट एक्स्पायर्स |
|||
| प्रकाशक =टाइम्स ऑफ इंडिया |
|||
| भाषा = इंग्रजी }}</ref> |
|||
==काव्यसंग्रह== |
|||
* एल्गार |
|||
* काफला |
|||
* झंझावात |
|||
* रंग माझा वेगळा (१९७४) |
|||
* रसवंतीचा मुजरा |
|||
* रूपगंधा |
|||
* सप्तरंग |
|||
* सुरेश भट - निवडक कविता |
|||
* हिंडणारा सूर्य (गद्य) |
|||
==सुरेश भट यांच्यावरील पुस्तके== |
|||
* अन उदेला एक तारा वेगळा (प्रकाशन वर्ष २०११) : डॉ. [[राम पंडित]] |
|||
* <small>गझलसम्राट</small> सुरेश भट आणि ... (प्रदीप निफाडकर) |
|||
==संदर्भ आणि नोंदी== |
|||
{{संदर्भयादी}} |
|||
==बाह्य दुवे== |
|||
* [https://www.pudhe.com/search/poems/%E0%A4%B8%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%B6-%E0%A4%AD%E0%A4%9F/page/1/ सुरेश भट यांच्या जवळ जवळ सर्व कविता व गाणी] |
|||
* [http://manik-moti.blogspot.com/search/label/%E0%A4%B8%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%B6%20%E0%A4%AD%E0%A4%9F माणिक मोती वरील सुरेश भट यांची गाणी] |
|||
* [http://www.sureshbhat.in सुरेशभट.इन - सुरेश भट व मराठीतील गझलेला समर्पित संकेतस्थळ] |
|||
* [http://www.sureshbhat.in/node/163 'सुरेशभट.इन'वरील सुरेश भटांची मुलाखत] |
|||
{{मराठी कवी}} |
|||
{{DEFAULTSORT:भट, सुरेश}} |
|||
[[वर्ग:इ.स. १९३२ मधील जन्म]] |
|||
[[वर्ग:इ.स. २००३ मधील मृत्यू]] |
|||
[[वर्ग:मराठी कवी]] |
|||
[[वर्ग:भारतीय बौद्ध]] |
|||
[[वर्ग:धर्मांतरित बौद्ध]] |
१६:००, १ मे २०१८ ची आवृत्ती
सुरेश भट | |
---|---|
जन्म नाव | सुरेश श्रीधर भट |
टोपणनाव | गझलसम्राट |
जन्म |
एप्रिल १५, १९३२ अमरावती, महाराष्ट्र |
मृत्यू |
मार्च १४ ,२००३ नागपूर, महाराष्ट्र |
राष्ट्रीयत्व | भारतीय |
धर्म | बौद्ध धर्म |
कार्यक्षेत्र | काव्य, साहित्य, पत्रकारिता |
भाषा | मराठी |
साहित्य प्रकार | कविता,गझल़ |
प्रसिद्ध साहित्यकृती | रूपगंधा, रंग माझा वेगळा, एल्गार, झंझावात, सप्तरंग |
प्रभाव | डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर |
वडील | श्रीधर रंगनाथ भट |
आई | शांता श्रीधर भट |
अपत्ये | विशाखा, हर्षवर्धन, चित्तरंजन |
स्वाक्षरी | |
संकेतस्थळ | https://www.sureshbhat.in |
सुरेश भट हे मराठीतील एक सुप्रसिद्ध कवी होते. त्यांनी मराठी भाषेत गझल हा काव्यप्रकार रुजवला. त्यांना 'गझल सम्राट' असे मानाने संबोधले जाते.
त्यांचा जन्म महाराष्ट्रातील अमरावती येथे कऱ्हाडे ब्राह्मण कुटुंबात झाला. त्यांचे वडील श्रीधर भट हे व्यवसायाने डॉक्टर होते. त्यांच्या आईला कवितांची खूप आवड होती. त्यांच्यामुळे सुरेश भट यांना लहानपणीच मराठी कवितांची आवड निर्माण झाली.
सुरेश भट यांनी ते अडीच वर्षाचे असताना पोलियोची बाधा झाली होती. त्यामुळे त्याचा उजवा पाय जन्मभरासाठी अधू झाला होता.
सुरेश भट आणि संगीत
शालेय जीवनात त्यांना संगीताची गोडी आईने लावली होती. त्या स्वतः हार्मोनिअम वाजवत. त्यांनी मैदानी खेळ खेळण्यास जाऊ न शकणा-या आपल्या लाडक्या मुलाला बाजाची पेटी आणली होती. भट यांचे वडील- श्रीधरपंतही संगीतप्रेमी होते. त्यांनी एच. एम. व्ही.चा एक ग्रामोफोन आणला होताच; मुलाची आवड पाहून आठवड्यातून ते एक तरी ध्वनिमुद्रिका विकत आणत. ही संगीत आवड सुरेश भट यांना शाळेच्या बँडपथकात घेऊन गेली. तिथे ते बासरी वाजवीत. संगीतातील गती पाहून श्रीधरपंतांनी सुरेशला रीतसर संगीत शिक्षण द्यायचे ठरविले आणि प्रल्हादबुवा घरी येऊ लागले. आजारी असताना सुरेश भट तासन् तास अंथरुणावर बासरी वाजवत बसलेले असायचे. सुरेश भट स्वतः उत्तम गायक होते. त्यांचा गायनाचा एक कार्यक्रम अमरावतीत २०-२-१९८४ रोजी झाला होता. त्यावेळी साथीसाठी पेटीवर हृदयनाथ मंगेशकर होते. अंथरुणावर बसून आणि पडून त्यांनी गुलाबराव महाराज यांचा ‘गानसोपान’ हा ग्रंथ आणि विष्णू नारायण भातखंडेकृत ‘संगीत खंड’, असे अनेक ग्रंथ सुरेश भट यांनी त्याच काळात वाचले होते. त्यांनी ‘गानसोपान’ची अनेक पारायणे केली होती.
१९५२ ला त्यांना तबला शिकावासा वाटल्यावर तो ही ते शिकले. पुढे ते ढोलकीही वाजवीत.
शरीरसाधना आणि खेळ
भटांचा एक पाय कमजोर झाल्यावर त्यांनी व्यायामावर जोर देऊन बाकीचे शरीर मजबूत बनवले. याचा उपयोग त्यांना गाण्यातही झाला. ते तासन् तास मैफली करू शकत. ते दंड-बैठका काढतच पण डबलबारवर १०० ते १५० डिप्स मारत. त्यामुळे इतकी शक्ती पायात आली की ते सायकल चालवू लागले. वडिलांनी त्यांना मिलर कंपनीचा डायनोमा असलेली रॅले कंपनीची सायकल महाविद्यालयात जाण्यासाठी दिली होती. १९६५ मध्ये जेव्हा अमरावती रेल्वेस्थानकावर उड्डाणपूल झाला तेव्हा अमरावतीतील सायकल रिक्षावाले त्यावर उतरून ती चढण चढत. पण सुरेश भट आपला भाऊ दिलीप याला डबलसीट घेऊन एका दमात ती चढण चढत. ते हुतूतू, व्हॉलीबॉलही खेळत. ते आकाशदिवा, पतंग, कॅलिडोस्कोप (शोभादर्शक), पेरिस्कोपही बनवीत. काचा कुटून पतंगाचा मांजा बनविण्यात ते वाकबगार होते. सुरेश भट यांना गुलेर (बेचकी किंवा गलोर) बनविता येई. त्यांचा नेम अचूक असे. ते पाहून श्रीधरपंतांनी त्यांच्यासाठी खास अमेरिकन स्लिंग शॉट बंदूक आणली होती. ती वापरून भट चिमणी, कबुतर घायाळ करीत. ते भालाफेकही करीत. भालाफेकीचा सराव घराजवळच्या निंबाच्या झाडावर चाले; तर तलवारबाजीचा प्रा. बाबा मोटे यांच्याबरोबर. एका घावात दोन तुकडे करण्यात सुरेश भट ‘एक्सपर्ट’ होते.
शिक्षण आणि काव्यलेखन
सुरेश भटांचे सर्व शिक्षण अमरावती येथे झाले. बी.ए.ला अंतिम वर्षाला दोन वेळा नापास झाल्यावर शेवटी १९५५ साली ते बी.ए. पास झाले. त्यानंतर ते शिक्षकी व्यवसायात आले. अमरावती जिल्ह्यात ग्रामीण भागात नोकरी करताना त्यांनी त्यांचे कविता लेखन सुरू ठेवले होते. त्यांनी लिहिलेल्या कवितांचे एक चोपडे हृदयनाथ मंगेशकरांना एका फुटपाथवर सापडले. त्यातील कविता वाचून त्यांनी सुरेश भटांना शोधून काढले आणि त्यांच्या कवितांना चाली लावून त्या अमर केल्या.
त्यांच्या गझला व कविता हृदयनाथ मंगेशकर, लता मंगेशकर, आशा भोसले, सुरेश वाडकर आदींनी गायल्या आहेत. गडचिरोली येथे भरलेल्या ३९ व्या विदर्भ साहित्य संमेलनाचे ते अध्यक्ष होते. आयुष्याच्या अखेरच्या पर्वात त्यांनी बौद्ध धम्माचा स्वीकार केला होता.[१]
धर्मांतर
सुरेश भट यांचा जन्म ब्राह्मण कुटुंबात झाला होता. आयुष्याच्या उत्तरार्धात त्यांनी बौद्ध धर्म स्वीकारला. भाऊ लोखंडे यांच्या उपस्थितीत भन्ते सुरई ससाई यांनी त्यांना धम्मदीक्षा दिली होती.
सुरेश भट नास्तिक होते. डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर त्यांचे श्रद्धास्थान होते. बौद्ध धर्म हा ईश्वराचे अस्तित्व नाकारणारा व बाबासाहेबांचा धर्म आहे. यामुळे त्यांनी बौद्ध धम्माचा स्वीकार केला, असे मत त्यांच्या मुलगा चित्तरंजन भट यांचे आहे.[२]
कौटुंबिक
सुरेश भट यांना एक मुलगी विशाखा व दोन मुलगे हर्षवर्धन व चित्तरंजन होती. त्यापैकी हर्षवर्धन याचा अपघातात मृत्यू झाला होता.
हृदयविकाराच्या झटक्याने १४ मार्च २००३ रोजी त्यांचे वयाच्या ७१ व्या वर्षी निधन झाले.[३]
काव्यसंग्रह
- एल्गार
- काफला
- झंझावात
- रंग माझा वेगळा (१९७४)
- रसवंतीचा मुजरा
- रूपगंधा
- सप्तरंग
- सुरेश भट - निवडक कविता
- हिंडणारा सूर्य (गद्य)
सुरेश भट यांच्यावरील पुस्तके
- अन उदेला एक तारा वेगळा (प्रकाशन वर्ष २०११) : डॉ. राम पंडित
- गझलसम्राट सुरेश भट आणि ... (प्रदीप निफाडकर)
संदर्भ आणि नोंदी
- ^ सुरेश सावंत याच्या मुलाखतीचा अंश
- ^ चित्तरंजन भट यांचे ३० एप्रिल २०१८ रोजीचे विधान आहे.
- ^ (इंग्रजी भाषेत) http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2003-03-15/news-interviews/27282240_1_suresh-bhat-poet-asha-bhosle. Missing or empty
|title=
(सहाय्य)
बाह्य दुवे
- सुरेश भट यांच्या जवळ जवळ सर्व कविता व गाणी
- माणिक मोती वरील सुरेश भट यांची गाणी
- सुरेशभट.इन - सुरेश भट व मराठीतील गझलेला समर्पित संकेतस्थळ
- 'सुरेशभट.इन'वरील सुरेश भटांची मुलाखत