त्रिरश्मी लेणी

पांडवलेणी किंवा त्रिरश्मी लेणी ही नाशिक मधील लेणी आहे.

इतिहास

पांडवलेण्या ह्या सुमारे इ.स. १२०० च्या दरम्यान खोदलेल्या बौद्ध लेण्या आहेत. भारत सरकारने या लेण्यांना महाराष्ट्रातील राष्ट्रीय संरक्षित स्मारक म्हणून दिनांक ३ एप्रिल, इ.स. १९१६ रोजी घोषित केलेले आहे. सातवाहन राजांनी या गुहा खोदण्यासाठी वेळोवेळी दान दिले असा उल्लेख येथील शिलालेखात आढळून येतो.

पांडवलेणी

स्वरूप

यात अनेक गुहा असून काही गुहा अतिशय कलाकुसरीने कोरलेल्या आहेत. यातील स्त्रियांचे अलंकार आणि वस्त्रे अतिशय कलाकुसरीनी कोरलेली आढळतात. या गुहांमध्ये एक प्रमुख चैत्यगृह आढळते जे संपूर्ण सुस्थितीत आहे. पूर्व दिशेचे प्रवेशद्वार सुस्थितीत आहे.

[पुर्व दिशेचे प्रवेशद्वार]

पांडवलेणे पूर्व दिशेचे प्रवेशद्वार - सकाळचे दृश्य

काही पश्चिमेकडील लेण्यांचे बांधकाम अर्धवट राहिलेले दिसून येते.

अधिक माहिती

या लेणी पाहण्यास फी आकारली जाते. तसेच या टेकडीवर पाण्याची टाके आहेत परंतु पिण्याच्या पाण्याची सोय नसू शकते. मात्र टेकडीवर प्राचीन काळी केलेले पाण्याचे टाके दिसून येते. या टेकडीवर आता वनखात्याने वृक्षराजी वाढवली आहे.

[नाशिक शहराचे विहंगम दृश्य]

पांडवलेण्यावरून नाशिक शहराचे विहंगम दृश्य दिसते. टेकडीखाली दादासाहेब फाळके स्मारक आहे. पांडवलेणे, नाशिक येथे वर जाण्यासाठी पायऱ्यांची बांधलेली वाट आहे. वर चढण्यास सुमारे ३० मिनिटे वेळ लागतो.

चित्र:पांडवलेणे नाशिक येथील पायऱ्या.JPG

[पांडवलेणे, नाशिक येथील पायऱ्या]

वाहतूक व्यवस्था

पंचवटी, मध्यवर्ती बसस्थानक तसेच नाशिकरोड येथून नाशिक बौद्ध लेण्यासाठी बसेस सुटतात. अंबडला जाणाऱ्या बसनेही येथे उतरता येते. तसेच नाशिक दर्शन ही बसही येथे आपला थांबा घेते.

हेही पहा

• त्रिरश्मी बुद्ध लेणी (पुस्तक)
• महाराष्ट्रातील लेण्यांची सूची