"सम्राट कनिष्क" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक
Sandesh9822 (चर्चा | योगदान) No edit summary खूणपताका: मोबाईल संपादन मोबाईल वेब संपादन |
Sandesh9822 (चर्चा | योगदान) No edit summary खूणपताका: मोबाईल संपादन मोबाईल वेब संपादन |
||
| ओळ ११: | ओळ ११: | ||
| राज्यारोहण = |
| राज्यारोहण = |
||
| राज्याभिषेक = |
| राज्याभिषेक = |
||
| राज्यव्याप्ती = |
| राज्यव्याप्ती = {{देशध्वज|अफगाणिस्तान}} <br/> {{देशध्वज|चीन}} <br/> {{देशध्वज|कझाकस्तान}} <br/> {{देशध्वज|भारत}} <br/> {{देशध्वज|नेपाळ}} <br/> {{देशध्वज|पाकिस्तान}} <br/> {{देशध्वज|ताजिकिस्तान}} <br/> {{देशध्वज|उझबेकिस्तान}} <br/> {{देशध्वज|तुर्कमेनिस्तान}} |
||
| राजधानी = [[पेशावर]] ([[पाकिस्तान]]) |
| राजधानी = [[पेशावर]] ([[पाकिस्तान]]) |
||
| पूर्ण_नाव = |
| पूर्ण_नाव = |
||
२२:४०, २१ एप्रिल २०१७ ची आवृत्ती
| सम्राट कनिष्क | ||
|---|---|---|
| सम्राट, धर्मनायक, कनिष्क महान | ||
| ||
| सम्राट कनिष्क कालीन स्वर्ण मुद्रा, ब्रिटिश संग्रहालय | ||
| अधिकारकाळ | इ.स. १२७ - इ.स. १५० | |
| राज्यव्याप्ती |  अफगाणिस्तान  चीन  कझाकस्तान  भारत  नेपाळ  पाकिस्तान  ताजिकिस्तान  उझबेकिस्तान  तुर्कमेनिस्तान
| |
| राजधानी | पेशावर (पाकिस्तान) | |
| जन्म | इ.स. | |
| पेशावर, पाकिस्तान | ||
| मृत्यू | इ.स. १५० | |
| पेशावर, पाकिस्तान | ||
| पूर्वाधिकारी | विमा कडपिसेज | |
| उत्तराधिकारी | हुविष्क | |
| राजघराणे | कुषाण | |
| धर्म | बौद्ध धर्म | |
सम्राट कनिष्क (बॅक्ट्रियन भाषा: Κανηϸκι, कनेष्की; मध्ययुगीन चिनी भाषा: 迦腻色伽, कनिसक्का) हा मध्य आशिया आणि उत्तर भारताचा कुषाणवंशीय सम्राट होता. हा अंदाजे इ.स. १२७ ते इ.स. १५१ दरम्यान सत्तेवर होता.
साम्राज्य
सम्राट कनिष्क व बुद्ध मूर्ती
या कालावधी मध्ये अनेक बौद्ध कवी,जाणकार सम्राट कानिष्क यांनी जेव्हा पाटलीपुत्रवर हल्ला केला .त्याकाळी पाटलीपुत्र अजूनही बौद्ध संस्कृती नांदत असावी असे लक्षात येते,अनेक विद्वान यांना तो लढाई जिंकल्यानंतर तेव्हा तो विद्वान यांना सोबत घेऊन गेला असे लक्षात येते त्यामुळे तेथून पुढे तो बौद्ध धम्मात रुची घेऊ लागला व बौद्ध झाला. अश्वघोष याचे बौद्ध चरित्र त्याच्या काळात निर्माण झाले, गांधार कला प्रचलित झाली, बौद्ध साहित्य निर्माण झाले ,वसुमित्र यांच्या अध्याक्षतेखाली काश्मीरमधील कुंडलवनविहार अथवा जालंधर मध्ये चौथी धम्म संगीती भरवली गेली असे दिसून येते. त्यात ५०० बौद्ध विद्वानांनी सहभाग घेतला, त्रिपिटकाचे पुनः संकलन व पुनसंस्करण झाले त्याकालावधीत बौद्ध ग्रंथाचे संस्कृतमध्ये भाषांतार झाले, व एक अप्रिय घटना म्हणता येईल पालीची जागा संस्कृत भाषेने घेतली .आणि महायान या बौद्ध संप्रदाय निर्माण झाला. तो पंथ आशिया तिबेट,चीन देशात खूप वाढला.[१]
कानिष्क यांनी अनेक लढाया चीन मधील राजे बरोबर केल्या एक वेळ हरला नंतर तो जिंकला .त्याच्या काळी निर्माण करण्यात आलेले शिक्के खूप प्रचलित आहेत त्यामद्ये ग्रीक, इराणी, काल्पनिक देव,देवता चंद्र,सूर्य, वायू,,अग्नी देवता,तसेच उभी असलेली बुद्धमूर्ती आपल्याला पाहावयास मिळते, त्यामूर्ती असलेले शिक्के आपणास राजकीय संग्रहालय ,मथुरा येथे पाहावयास मिळतात.[२]
उभी असलेली बुद्धमूर्ती
गांधार शैलीमधील उभी असलेली बुद्ध मूर्ती हि पहिल्या किंवा दुसऱ्या शतकातील आहे यावर बौद्ध इतिहासकार यांचे एकमत आहे, ती मूर्ती टोकियो मधील राष्ट्रीय संग्रहालयात आढळते. गांधार प्रदेश जो ओळखला जायचा तो सध्या पाकिस्तान व अफगाणिस्तानात आहे.
बसलेली बुद्धमूर्ती
ही बुद्ध मूर्ती देखील गांधार शैली मधील आहे पण ती बसलेली मुद्रेमधील आहे यामध्ये तथागत Wheels Of Dhamma *धम्म चक्रप्रवर्तन मुद्रा* सांगतानाचा संदेश देतात अशी आहे. या मुद्रेमधील ज्या मूर्ती प्रसिद्ध आहेत त्या आपल्याला सारनाथ व जमलग्रही या ठिकाणी उत्खनमध्ये सापडल्या आहेत , सारनाथ संग्रहालय व जमलग्रही येथे आढळते.
शाक्यमुनी बुद्ध मूर्ती
मैत्रय बुद्ध
नाणी व शिक्के
-
सम्राट कनिष्क सुवर्ण नाणे -
Kanishka with the divinity Mozdoano. -
कनिष्क नाणे -
अहीन पोष (Ahin Posh) येथे सापडलेले नाणे -
नाणे -
कनिष्क ब्रांझ नाणे
महायान
सम्राट कनिष्कांच्या काळातच महायान या बौद्ध संप्रदायाचा उदय झाला व सम्राट कनिष्कांनी महायान बौद्ध धर्माला राजाश्रय दिला होता.