"औंध संस्थान" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक
Chaitnyags (चर्चा | योगदान) No edit summary |
No edit summary |
||
| ओळ २७: | ओळ २७: | ||
'''औंध संस्थान''' [[महाराष्ट्र|महाराष्ट्रातील]] एक संस्थान होते. महाराष्ट्रात ते सातारा औंध या नावाने परिचित आहे. |
'''औंध संस्थान''' [[महाराष्ट्र|महाराष्ट्रातील]] एक संस्थान होते. महाराष्ट्रात ते सातारा औंध या नावाने परिचित आहे. |
||
औंध संस्थान हे |
औंध संस्थान हे ब्रिटिश भारतातील मुंबई इलाख्यातील डेक्कन स्टेट्स एजन्सीतील एक संस्थान होते. या संस्थानाची स्थापना सन १६९९ या वर्षी झाली. |
||
== संस्थानिक == |
== संस्थानिक == |
||
औंध संस्थानाची स्थापना |
औंध संस्थानाची स्थापना परशुराम त्रिंबक पंतप्रतिनिधी यांनी केली. ते [[देशस्थ ब्राह्मण]] होते. |
||
== औंध संस्थानाचे राजे == |
== औंध संस्थानाचे राजे == |
||
| ओळ ६९: | ओळ ६९: | ||
| [[इ.स. १९४४]] || [[इ.स. १९४८]] || [[परशुराम राव पंत]] || [[सप्टेंबर ११]], [[इ.स. १९१२]] || [[ऑक्टोबर ५]], [[इ.स. १९९२]] |
| [[इ.स. १९४४]] || [[इ.स. १९४८]] || [[परशुराम राव पंत]] || [[सप्टेंबर ११]], [[इ.स. १९१२]] || [[ऑक्टोबर ५]], [[इ.स. १९९२]] |
||
|} |
|} |
||
==भवानराव पंतप्रतिनिधी== |
|||
औंध संस्थानचे राजे भवानराव पंतप्रतिनिधी हे धार्मिक होते, पण दैववादी नव्हते. मानवी सामर्थ्यावर व कर्तृत्वाचर त्यांचा विश्वास होता. उद्योगाचे महत्त्व त्यांना पुरेपूर पटलेले होते. बहात्तर खॆडी आणि अठ्ठेचाळीस वाड्या एवढाच विस्तार असलेले आपले संस्थान उद्योग-व्यवसायांनी फुलावे, फळावे असे स्वप्न त्यांनी पाहिले. संस्थानांतील शाळांमधून तंत्रशिक्षण देण्यावर त्यांचा कटाक्ष होता. |
|||
स्वदेशी वस्तू हा भवानराव पंतप्रतिनिधींचा जिव्हाळ्याचा विषय होता. संस्थानात शेतांत पिकलेले धान्यच त्यांच्या भोजनात असे. संस्थानामधील विणकरांनी विणलेली साधी वस्त्रेच ते परिधान करीत. सूर्यनमस्कार या जुन्या व्यायामप्रकाराचे त्यांनी शास्त्रशुद्ध संशोधन करून पुनरुज्जीवन केले. ते स्वत: सूर्यनमस्कार घालीत. संस्थानातील शालेय विद्यार्थीही हा व्यायाम करीत. त्यांच्या या सूर्यनमस्कार ‘वेडा’वर [[आचार्य अत्रे|आचार्य अत्र्यांनी]] ‘साष्टांग नमस्कार’ नावाचे नाटक लिहिले. |
|||
चहा पिण्याला त्यांचा विरोध ‘बिन भिंतीचा तुरुंग’ ही मॉरिस फ्रेडमन नावाच्या आयरिश माणसाची कल्पना त्यांनी प्रत्यक्षात आणली. उघड्यावर असलेली ती खुनी गुन्हेगारांची वसाहत ‘स्वतंत्रपूर’ या नावाने ओळखली जाऊ लागली. पुढे [[व्ही.शांताराम]] यांनी याच संकल्पनेवर ‘दो आँखे बारा हाथ’ नावाचा हिंदी चित्रपट काढला. हा चित्रपट जगभरात नावाजला गेला. |
|||
भवानरावांना साहित्य, संगीत, शिल्प, चित्र यांची विशेष आवड होती. दर वर्षी राजेसाहेब औंधमध्ये कला प्रदर्शन भरवीत. त्यांनी राजे-रजवाड्यांकडून जुनी चित्रे विकत घेतली. परदेशी जाऊन पाश्चात्त्य चित्रकारांची काही चित्रे भारतात आणली. काही दुर्मीळ चित्रांच्या नकला करवून आणल्या. आणि या चित्रा-शिल्पांसाठी औंधमध्ये ए्क वैशिष्ट्यपूर्ण [[संग्रहालय]] उभारले. |
|||
{{विस्तार}} |
{{विस्तार}} |
||
१०:५९, २४ मे २०१६ ची आवृत्ती
औंध संस्थान | ||||
|
||||
|
||||
 |
||||
| राजधानी | औंध | |||
| सर्वात मोठे शहर | औंध | |||
| शासनप्रकार | राजतंत्र | |||
| राष्ट्रप्रमुख | पहिला राजा: श्री परशुराम त्रिंबक पंत प्रतिनिधी (इ.स.१६९७-१७१७) अंतिम राजा: श्री भवानराव श्रीनिवासराव पंत प्रतिनिधी (इ.स. १९३७-४७) |
|||
| पंतप्रधान | परशुरामराव पंत (इ.स.१९४४-१९४८) | |||
| अधिकृत भाषा | मराठी भाषा | |||
| लोकसंख्या | 58,916 (इ.स.१८८१) | |||
| –घनता | ४५.४ प्रती चौरस किमी | |||
औंध संस्थान महाराष्ट्रातील एक संस्थान होते. महाराष्ट्रात ते सातारा औंध या नावाने परिचित आहे. औंध संस्थान हे ब्रिटिश भारतातील मुंबई इलाख्यातील डेक्कन स्टेट्स एजन्सीतील एक संस्थान होते. या संस्थानाची स्थापना सन १६९९ या वर्षी झाली.
संस्थानिक
औंध संस्थानाची स्थापना परशुराम त्रिंबक पंतप्रतिनिधी यांनी केली. ते देशस्थ ब्राह्मण होते.
औंध संस्थानाचे राजे
भवानराव पंतप्रतिनिधी
औंध संस्थानचे राजे भवानराव पंतप्रतिनिधी हे धार्मिक होते, पण दैववादी नव्हते. मानवी सामर्थ्यावर व कर्तृत्वाचर त्यांचा विश्वास होता. उद्योगाचे महत्त्व त्यांना पुरेपूर पटलेले होते. बहात्तर खॆडी आणि अठ्ठेचाळीस वाड्या एवढाच विस्तार असलेले आपले संस्थान उद्योग-व्यवसायांनी फुलावे, फळावे असे स्वप्न त्यांनी पाहिले. संस्थानांतील शाळांमधून तंत्रशिक्षण देण्यावर त्यांचा कटाक्ष होता.
स्वदेशी वस्तू हा भवानराव पंतप्रतिनिधींचा जिव्हाळ्याचा विषय होता. संस्थानात शेतांत पिकलेले धान्यच त्यांच्या भोजनात असे. संस्थानामधील विणकरांनी विणलेली साधी वस्त्रेच ते परिधान करीत. सूर्यनमस्कार या जुन्या व्यायामप्रकाराचे त्यांनी शास्त्रशुद्ध संशोधन करून पुनरुज्जीवन केले. ते स्वत: सूर्यनमस्कार घालीत. संस्थानातील शालेय विद्यार्थीही हा व्यायाम करीत. त्यांच्या या सूर्यनमस्कार ‘वेडा’वर आचार्य अत्र्यांनी ‘साष्टांग नमस्कार’ नावाचे नाटक लिहिले.
चहा पिण्याला त्यांचा विरोध ‘बिन भिंतीचा तुरुंग’ ही मॉरिस फ्रेडमन नावाच्या आयरिश माणसाची कल्पना त्यांनी प्रत्यक्षात आणली. उघड्यावर असलेली ती खुनी गुन्हेगारांची वसाहत ‘स्वतंत्रपूर’ या नावाने ओळखली जाऊ लागली. पुढे व्ही.शांताराम यांनी याच संकल्पनेवर ‘दो आँखे बारा हाथ’ नावाचा हिंदी चित्रपट काढला. हा चित्रपट जगभरात नावाजला गेला.
भवानरावांना साहित्य, संगीत, शिल्प, चित्र यांची विशेष आवड होती. दर वर्षी राजेसाहेब औंधमध्ये कला प्रदर्शन भरवीत. त्यांनी राजे-रजवाड्यांकडून जुनी चित्रे विकत घेतली. परदेशी जाऊन पाश्चात्त्य चित्रकारांची काही चित्रे भारतात आणली. काही दुर्मीळ चित्रांच्या नकला करवून आणल्या. आणि या चित्रा-शिल्पांसाठी औंधमध्ये ए्क वैशिष्ट्यपूर्ण संग्रहालय उभारले.
 | हा लेख/विभाग स्वत:च्या शब्दात विस्तार करण्यास मदत करा. |
संदर्भ आणि नोंदी
- ^ a b c English: (गहाळ मजकूर)Worldstatesmen.org Indiase prinsen A-J चुका उधृत करा: अवैध
<ref>tag; नाव "worldstatesmen" वेगवेगळ्या मजकूराशी अनेकदा जोडलेले आहे - ^ Encyclopædia Britannica, eleventh edition (1910-1911)