१९७७ लोकसभा निवडणुका

१९७७ भारतीय सार्वत्रिक (लोकसभा) निवडणूक

लोकसभेच्या ५४५ पैकी ५४२ जागा बहुमतासाठी २७२ जागांवर विजय आवश्यक   पहिला पक्ष दुसरा पक्ष   नेता मोरारजी देसाई इंदिरा गांधी पक्ष जनता पक्ष भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस जागांवर विजय २९५ १५४ बदल नवीन ▼१९८ एकूण मते 78,062,828 65,211,589 मतांची टक्केवारी ४१.३२% ३४.५२% परिवर्तन नवीन ▼९.१६

निवडणुकीपूर्वी पंतप्रधान इंदिरा गांधी काँग्रेस निर्वाचित पंतप्रधान मोरारजी देसाई जनता पक्ष

१९७७ च्या लोकसभा निवडणुका ६व्या लोकसभेचे सदस्य निवडण्यासाठी भारतात १६ ते २० मार्च १९७७ दरम्यान झाल्या. अंतिम निकाल जाहीर होण्यापूर्वी २१ मार्च १९७७ रोजी कालबाह्य झालेल्या आणीबाणीच्या काळात निवडणुका झाल्या.

या निवडणुकीत भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसचा (INC) मोठा पराभव झाला. विद्यमान पंतप्रधान आणि काँग्रेस पक्षाच्या नेत्या इंदिरा गांधी यांनी रायबरेलीमधील त्यांची जागा गमावली. आणीबाणी मागे घेऊन लोकशाहीच्या पुनर्स्थापनेची हाक हे विरोधी जनता आघाडीच्या मोठ्या विजयाचे प्रमुख कारण मानले जाते, ज्यांचे नेते मोरारजी देसाई यांनी २४ मार्च रोजी भारताचे चौथे पंतप्रधान म्हणून शपथ घेतली. ८१ व्या वर्षाचे देसाई हे भारताचे पंतप्रधान म्हणून निवडून आलेले सर्वात वयोवृद्ध व्यक्ती ठरले.

पार्श्वभूमी

या सहाव्या सार्वत्रिक निवडणुका, ज्या एकल-सदस्य मतदारसंघातील ५४२ जागांसाठी आयोजित करण्यात आल्या होत्या, त्यात २७ भारतीय राज्ये आणि केंद्रशासित प्रदेशांचे प्रतिनिधित्व होते. हे 542 मतदारसंघ १४व्या लोकसभेच्या 2004 च्या भारतीय सार्वत्रिक निवडणुकीपर्यंत समान राहिले.

इंदिरा गांधींच्या नेतृत्वाखालील काँग्रेस सरकारने जाहीर केलेली आणीबाणी हा १९७७ च्या निवडणुकीत मुख्य मुद्दा होता. 25 जून 1975 ते 21 मार्च 1977 या काळात राष्ट्रीय आणीबाणीच्या काळात नागरी स्वातंत्र्य निलंबित करण्यात आले आणि पंतप्रधान इंदिरा गांधी यांनी प्रचंड अधिकार स्वीकारले.

त्यांच्या या निर्णयामुळे इंदिरा गांधी यांच्याविरोधात वातावरण होते आणि निवडणुकीच्या वेळी त्याची किंमत त्यांना मोजावी लागली होती. 18 जानेवारी रोजी गांधींनी नव्या निवडणुकांची मागणी केली आणि काही राजकीय कैद्यांची सुटका केली. त्यांना पदावरून काढेपर्यंत आणि नवीन पंतप्रधान येईपर्यंत अनेकजण तुरुंगात राहिले. 20 जानेवारी रोजी चार विरोधी पक्ष - भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस (संघटना), भारतीय जनसंघ, ​​भारतीय लोक दल आणि प्रजा समाजवादी पक्ष यांनी जनता आघाडी नावाच्या एका बॅनरखाली निवडणुका लढवण्याचा निर्णय घेतला. युतीने भारतीय लोकदलाला वाटप केलेले चिन्ह मतपत्रिकेवर त्यांचे चिन्ह म्हणून वापरले.

जनता आघाडीने मतदारांना आणीबाणीच्या काळात सक्तीची नसबंदी आणि राजकीय नेत्यांना तुरुंगवास यासारख्या अतिरेक आणि मानवी हक्कांच्या उल्लंघनाची आठवण करून दिली. जनता मोहिमेने सांगितले की भारतात "लोकशाही की हुकूमशाही" राहील, हे निवडणुका ठरवतील. कृषी आणि पाटबंधारे मंत्री बाबू जगजीवन राम यांनी फेब्रुवारीच्या पहिल्या आठवड्यात पक्ष सोडला; हेमवती नंदन बहुगुणा आणि नंदिनी सत्पथी हे निवडणुकीपूर्वी जगजीवन राम यांच्यासमवेत मजल मारणारे काँग्रेसचे इतर उल्लेखनीय दिग्गज होते.