लिबिया लोबो सरदेसाई
| लिबिया लोबो सरदेसाई | |
|---|---|
.jpg) २०२४ मधील फोटो | |
| जन्म |
लिबिया लोबो २५ मे, १९२४ पोर्व्होरिम, बरदेझ तालुका, पोर्तुगीज गोवा |
| पेशा |
|
| प्रसिद्ध कामे | व्हॉइस ऑफ फ्रीडम (रेडिओ स्टेशन) |
| पुरस्कार | पद्मश्री (२०२५) |
लिबिया "लिबी" लोबो सरदेसाई (जन्म २५ मे १९२४) ही भारतीय स्वातंत्र्य कार्यकर्ती आणि वकील आहे. ती गोव्यामध्ये राहते. तिने वामन सरदेसाई बरोबर लग्न केले. ती एक भूमिगत रेडिओ स्टेशन, व्हॉइस ऑफ फ्रीडम (रेडिओ स्टेशन) चालवत होती. जे प्रसारित झाले १९५५ ते १९६१ पर्यंत गोवा स्वातंत्र्य चळवळीसाठी पोर्तुगीज गोवा भागात चालवले जात होते.[१] त्यानंतर पोर्तुगीजांच्या तावडीतून मुक्त झालेल्या गोव्याची ती पहिली पर्यटन संचालक होती.
या पदासाठी तिने गोवा, दमण आणि दीव तिन्ही क्षेत्र तिने सांभाळले.[२] जानेवारी २०२५ मध्ये लिबिया लोबो सरदेसाई यांना पद्मश्री, भारताचा चौथा सर्वोच्च नागरी पुरस्कार, भारत सरकारद्वारे देण्यात आला.[३][४][५]
प्रारंभिक जीवन (१९२४ - १९५४)
[संपादन]
लिबिया लोबो, जीला "लिबी" या टोपणनावाने ओळखले जाते.[६] तिचा जन्म २५ मे १९२४ रोजी कॅथोलिक कुटुंबामध्ये[७] झाला. ती पोर्वोरिम, बार्देझ तालुका, पोर्तुगीज गोवा येथे जन्मली.[८] तिच्या बालपणात काही काळानंतर तिचे कुटुंब मुंबई येथे स्थलांतरीत झाले. ती एफ. एन. सोउझा या चित्रकाराची बालमैत्रीण होती. तिच्या बालपणात ते दोघेही जवळचे मित्र होते. ते क्रॉफर्ड मार्केट जवळील ठिकाणी रहात होते. ती विद्यार्थी असताना टी. बी. कुन्हा गोवा युवा संघाची भाग होती.[६] ती १९४८ ते १९५० पर्यंत त्याची सचिव होती.[९]
तिने अनुवादक आणि "सेंसर" म्हणून आपल्या कारकीर्दीची सुरुवात केली. दुसरे महायुद्धाच्या दरम्यान इटालियन युद्धकैद्यांनी लिहिलेल्या गुप्त पत्रांचे डिक्रिप्टिंग करण्यावर काम केले. त्याच वेळी सिद्धार्थ कॉलेज ऑफ आर्ट्स, सायन्स अँड कॉमर्स मधून तिने पदवी पूर्ण केले. ज्याची स्थापना बी. आर. आंबेडकर यांनी केली होती. तिच्या प्रवेश प्रक्रियेदरम्यान आंबेडकरांनी आनंद व्यक्त केला होता. कॉलेजच्या दिवसांतच लोबोने गोवा मुक्ती चळवळ. तिच्यावर खूप प्रभाव होता एम. एन. रॉय, ज्याची ओळख तिच्याशी झाली होती निसिम इझिकेल आणि तिचे इतर प्राध्यापक.[६] लोबो नंतर एक स्टेनोग्राफर आणि एक ग्रंथपाल येथे ऑल इंडिया रेडिओ (एअर), बॉम्बे. एआयआरमध्ये काम करताना तिने कायद्याची पदवी घेतली.[१०][११]
स्वातंत्र्याचा आवाज (1955-1961)
[संपादन]| लिबिया लोबो सरदेसाई यांचा वारसा | |||||||||
| |||||||||
१९५४ - १९५५ मध्ये जुलुमी पोर्तुगीजांनी शांतीप्रिय मार्गाने सत्याग्रह करणाऱ्या अनेक जणांवर हल्ला करून त्यांना ठार केले होते. या सत्याग्रह करणाऱ्यांनी गोव्यातील वसाहतवाद संपवण्याची मागणी करत गोव्याच्या सीमेवर शांततेत प्रवेश केला होता. त्यानंतर भारताने गोव्याशी असलेली सीमा बंद केली आणि आर्थिक नाकेबंदी लागू केली. त्यामुळे मुक्त वाहतूक आणि व्यापार कमी झाला. लोबो, वामन सरदेसाई आणि निकोलाऊ मेनेझेस गोव्यातील स्वातंत्र्य कार्यकर्ते, जे मुंबईत लपून राहत होते, त्यांनी एकत्र येऊन एक संघ तयार केला. पोर्तुगीजांनी जप्त केलेल्या दोन वायरलेस रेडिओ सेटचा वापर करून ते रेडिओ ट्रान्समीटरमध्ये रूपांतरित केले गेले. व्हॉइस ऑफ फ्रीडम रेडिओ स्टेशन, ज्याद्वारे लोबो, सरदेसाई आणि मेनेझिस गोव्यांना बातम्या आणि महत्वाची माहिती पाठवत होती.[१०][१२]
संदर्भ
[संपादन]- ^ "At 100, Libia Lobo's voice still inspires Goans". Goa News in English on Gomantak Times (इंग्रजी भाषेत). 2024-05-25. 2024-07-05 रोजी पाहिले.
- ^ "Freedom fighter and first tourism director of liberated Goa, Daman & Diu felicitated on 100th birthday". oHeraldo. 26 May 2024. 2024-07-06 रोजी पाहिले.
- ^ "Padma Award Winners 2025 Full List: Padma Vibhushan, Padma Bhushan, Padma Shri". Bru Times News (इंग्रजी भाषेत).
- ^ "Padma Awards 2025 announced". pib.gov.in.
- ^ "30 unsung heroes awarded Padma Shri". The Hindu (इंग्रजी भाषेत). 2025-01-25. ISSN 0971-751X. 2025-01-25 रोजी पाहिले.
- ^ a b c Menezes, Vivek (28 Apr 2024). "LIBBY DE LIBERDADE". oHeraldo. 2024-07-10 रोजी पाहिले.Menezes, Vivek (28 April 2024). "LIBBY DE LIBERDADE". oHeraldo. Retrieved 10 July 2024.
- ^ Perez, Rosa Maria (2018-07-02). "Provincializing Goa: Crossing Borders Through Nationalist Women". InterDISCIPLINARY Journal of Portuguese Diaspora Studies (इंग्रजी भाषेत). 7: 225–240. ISSN 2165-2694.
- ^ Shirodkar, Pandurang Purushottam (1986). Who's Who of Freedom Fighters, Goa, Daman, and Diu. 1. Goa Gazetteer Department, Government of the Union Territory of Goa, Daman, and Diu. pp. 303–304.
- ^ Salgaonkar, Seema P. (2006). Women, Political Power, and the State. Abhijeet Publications. p. 46. ISBN 978-81-88683-95-6.
- ^ a b Singh Chadha, Pavneet (2024-05-18). "As a mural comes up in Panaji, the muse, a 99-year-old Goan freedom fighter, looks on from her balcony". The Indian Express. 2024-05-24 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2024-12-26 रोजी पाहिले.Singh Chadha, Pavneet (18 May 2024). . The Indian Express. Archived from the original on 24 May 2024. Retrieved 26 December 2024.
- ^ Baruah, Rishika (2015-12-18). "The Underground Voice That Fought for Goa, Meet Unsung Libia Lobo". TheQuint (इंग्रजी भाषेत). 2024-07-05 रोजी पाहिले.
- ^ Menezes, Vivek (24 Dec 2022). "Libia Lobo Sardesai's Voice of Freedom". oHeraldo. 2024-07-05 रोजी पाहिले.