Jump to content

राष्ट्रीय चित्रपट पुरस्कार, सर्वोत्कृष्ट पटकथा

विकिपीडिया, मुक्‍त ज्ञानकोशातून
শ্রেষ্ঠ চিত্রনাট্য বিভাগে জাতীয় চলচ্চিত্র পুরস্কার (ভারত) (bn); Nationale Filmpris for bedste manuskript (da); राष्ट्रीय फ़िल्म पुरस्कार – सर्वश्रेष्ठ पटकथा (hi); פרס הקולנוע הלאומי לתסריט הטוב ביותר (he); ナショナル・フィルム・アワード 最優秀脚本賞 (ja); Национальная кинопремия за лучший сценарий (ru); राष्ट्रीय चित्रपट पुरस्कार, सर्वोत्कृष्ट पटकथा (mr); Gwobr genedlaethol y Script Gorau ar Gyfer y Sgrin (cy); National Film Award/Bestes Drehbuch (de); National Film Award for Best Screenplay (en); Ազգային կինոմրցանակ լավագույն սցենարի համար (hy); Εθνικό Βραβείο Κινηματογράφου της Ινδίας για το καλύτερο σενάριο (el); சிறந்த திரைக்கதை ஆசிரியருக்கான தேசிய திரைப்பட விருது (ta) Indian film award (en); Indian film award (en) ナショナル・フィルム・アワード 脚本賞, 国家映画賞 脚本賞 (ja)
राष्ट्रीय चित्रपट पुरस्कार, सर्वोत्कृष्ट पटकथा 
Indian film award
माध्यमे अपभारण करा
  विकिपीडिया
प्रकारपुरस्काराची श्रेणी,
राष्ट्रीय चित्रपट पुरस्कार
उपवर्गaward for best screenplay
प्रायोजक
अधिकार नियंत्रण
साचा:Translations:Template:Wikidata Infobox/i18n/msg-editlink-alttext/mr

सर्वोत्कृष्ट पटकथेचा राष्ट्रीय चित्रपट पुरस्कार हा राष्ट्रीय चित्रपट विकास महामंडळातर्फे दरवर्षी दिल्या जाणाऱ्या राष्ट्रीय चित्रपट पुरस्कारांमध्ये एक श्रेणी आहे. हा चित्रपटांसाठी देण्यात येणाऱ्या अनेक पुरस्कारांपैकी एक आहे आणि त्याला रजत कमलने सन्मानित केले जाते. देशभरात, सर्व भारतीय भाषांमधील एका वर्षात तयार झालेल्या चित्रपटांसाठी हा पुरस्कार जाहीर केला जातो. २०२४ मध्ये, या पुरस्कारात रजत कमल, प्रमाणपत्र आणि २,००,००० रोख रक्कम समाविष्ट आहे.[१]

"उच्च सौंदर्यात्मक आणि तांत्रिक दर्जाच्या आणि शैक्षणिक आणि सांस्कृतिक मूल्याच्या चित्रपटांच्या निर्मितीला प्रोत्साहन देण्यासाठी" १९५४ मध्ये राष्ट्रीय चित्रपट पुरस्कारांची स्थापना करण्यात आली आणि प्रादेशिक चित्रपटांसाठी पुरस्कारांचा समावेश करण्याची योजना देखील आखण्यात आली.[२][३] हे पुरस्कार "चित्रपटांसाठी राज्य पुरस्कार" म्हणून सुरू करण्यात आले होते परंतु १९६७ मध्ये १५ व्या राष्ट्रीय चित्रपट पुरस्कारांमध्ये त्यांचे नाव बदलून "राष्ट्रीय चित्रपट पुरस्कार" असे ठेवण्यात आले आणि सर्वोत्कृष्ट पटकथेसाठी पुरस्काराची एक नवीन श्रेणी सुरू करण्यात आली, ज्याला फलक आणि रोख पारितोषिक देण्यात आले.[४] २००९ मध्ये ५७ व्या राष्ट्रीय चित्रपट पुरस्कारांमध्ये, पटकथा पुरस्काराचे तीन वेगवेगळ्या पुरस्कारांमध्ये पुनर्वर्गीकरण करण्यात आले: पटकथा लेखक (मूळ), पटकथा लेखक (रूपांतरित) आणि संवाद.[५]

जरी भारतीय चित्रपट उद्योग सुमारे वीस भाषा आणि बोलीभाषांमध्ये चित्रपटांची निर्मिती करत असला तरी,[६] २०२२ च्या आवृत्तीनुसार, पुरस्कार मिळालेल्या ७३ लेखकांनी नऊ प्रमुख भाषांमध्ये काम केले आहे: हिंदी (२० पुरस्कार), मल्याळम (१२ पुरस्कार), बंगाली (११ पुरस्कार), तमिळ (८ पुरस्कार), मराठी (७ पुरस्कार), कन्नड (५ पुरस्कार), तेलुगू (३ पुरस्कार), इंग्रजी (२ पुरस्कार), संस्कृत आणि आसामी (प्रत्येकी १ पुरस्कार).

१९६७ मध्ये, या श्रेणीचा पहिला पुरस्कार एस.एल. पुरम सदानंदन यांना मल्याळम चित्रपट अग्निपुत्रीसाठी प्रदान करण्यात आला.[४] २३ व्या राष्ट्रीय चित्रपट पुरस्कारांमध्ये (१९७५) कोणताही पुरस्कार प्रदान करण्यात आला नाही.[७] मल्याळम लेखक आणि पटकथाकार एम.टी. वासुदेवन नायर यांनी चार चित्रपटांसाठी सर्वाधिक पुरस्कार जिंकण्याचा विक्रम केला आहे: ओरु वदक्कन वीरगधा (१९८९), कडवू (१९९१),[८] सदायम (१९९२),[९] आणि परिणयम (१९९४).[१०] बंगाली चित्रपट निर्माते सत्यजित रे यांना १९९३ मध्ये उत्तोरन चित्रपटासाठी मरणोत्तर हा पुरस्कार प्रदान करण्यात आला.[११] त्यांना यापूर्वी प्रतिद्वंद्वी (१९७०) आणि सोनार केला (१९७४) साठी पुरस्कार मिळाले होते.[१२][१३] २०११ मध्ये ५९ व्या राष्ट्रीय चित्रपट पुरस्कारांमध्ये, गिरीश कुलकर्णी यांना देऊळ या मराठी चित्रपटासाठी सर्वोत्कृष्ट अभिनेता आणि सर्वोत्कृष्ट संवाद पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले. या चित्रपटालाच सर्वोत्कृष्ट वैशिष्ट्यपूर्ण चित्रपट म्हणून घोषित करण्यात आले.[१४] २०१५ मध्ये ६३ व्या समारंभात, मूळ पटकथा आणि संवाद या दोन्हींसाठीचे पुरस्कार अनुक्रमे जूही चतुर्वेदी आणि हिमांशू शर्मा यांना त्यांच्या पिकू आणि तनु वेड्स मनु: रिटर्न्स या चित्रपटांसाठी संयुक्तपणे प्रदान करण्यात आले.[१५]

विजेते

[संपादन]

गेल्या काही वर्षांत पुरस्कार विजेते खालीलप्रमाणे आहेत:

पुरस्कार प्रकार
पटकथा लेखक (मूळ)
पटकथा लेखक (रूपांतरित)
संवाद
वर्ष विजेते चित्रपट भाषा संदर्भ
१९६७
(१५ वे) 		एस.एल. पुरम सदानंदन अग्निपुत्री मल्याळम [४]
१९६८
(१६ वे) 		पंडित आनंदकुमार अनोखी रात हिंदी [१६]
१९६९
(१७ वे) 		पुट्टन्ना कनागल गेज्जे पूजे कन्नड [१७]
१९७०
(१८ वे) 		सत्यजित राय प्रतिद्वंद्वी बंगाली [१२]
१९७१
(१९ वे) 		तपन सिन्हा एखोनी [१८]
१९७२
(२० वे) 		गुलजार कोशिश हिंदी [१९]
१९७३
(२१ वे) 		मृणाल सेन पडाटिक बंगाली [२०]
आशिष बर्मन
१९७४
(२२ वे) 		सत्यजित राय सोनार केला [१३]
१९७५
(२३ वे) 		पुरस्कार नाही [७]
१९७६
(२४ वे) 		विजय तेंडुलकर मंथन हिंदी [२१]
१९७७
(२५ वे) 		सत्यदेव दुबे भूमिका [२२]
श्याम बेनेगल
गिरीश कर्नाड
१९७८
(२६ वे) 		टी. एस. रंगा ग्रहण कन्नड [२३]
टी. एस. नागभरण
१९७९
(२७ वे) 		सई परांजपे स्पर्श हिंदी [२४]
१९८०
(२८ वे) 		मृणाल सेन अकालेर संधाने बंगाली [२५]
१९८१
(२९ वे) 		के. बालाचंदर थन्नीर थन्नीर तमिळ [२६]
१९८२
(३० वे) 		मृणाल सेन खारिज बंगाली [२७]
१९८३
(३१ वे) 		जी. व्ही. अय्यर आदि शंकराचार्य संस्कृत [२८]
१९८४
(३२ वे) 		अटूर गोपालकृष्णन मुखमुखम मल्याळम [२९]
१९८५
(३३ वे) 		भाबेंद्र नाथ सैकिया अग्निस्नान आसामी [३०]
१९८६
(३४ वे) 		बुद्धदेव दासगुप्ता फेरा बंगाली [३१]
१९८७
(३५ वे) 		अटूर गोपालकृष्णन अनंतराम मल्याळम [३२]
१९८८
(३६ वे) 		अरुंधती रॉय इन विच अ‍ॅनी गिव्हीज इट दोज वन्स इंग्रजी [३३]
१९८९
(३७ वे) 		एम.टी. वासुदेवन नायर ओरू वडक्कन वीरगाथा मल्याळम [३४]
१९९०
(३८ वे) 		के. एस. सेतुमाधवन मरुपक्कम तमिळ [३५]
१९९१
(३९ वे) 		एम.टी. वासुदेवन नायर कडावू मल्याळम [८]
१९९२
(४० वे) 		एम.टी. वासुदेवन नायर सदायम [९]
१९९३
(४१ वे) 		सत्यजित राय
(मरणोत्तर) 		उत्तोरन बंगाली [११]
१९९४
(४२ वे) 		एम.टी. वासुदेवन नायर परिणयम मल्याळम [१०]
१९९५
(४३ वे) 		अशोक मिश्रा नसीम हिंदी [३६]
सईद अख्तर मिर्झा
१९९६
(४४ वे) 		अगत्यन कादल कोट्टै तमिळ [३७]
१९९७
(४५ वे) 		रितुपर्णो घोष दहन बंगाली [३८]
१९९८
(४६ वे) 		अशोक मिश्रा समर हिंदी [३९]
१९९९
(४७ वे) 		मदाम्पू कुंजुकुट्टन करुणम मल्याळम [४०]
२०००
(४८ वे) 		भारतीराजा कडाल पूक्कल तमिळ [४१]
२००१
(४९ वे) 		जी. नीलकंता रेड्डी शो तेलुगू [४२]
२००२
(५० वे) 		अपर्णा सेन मीस्टर एन्ड मिसेस अय्यर इंग्रजी [४३]
२००३
(५१ वे) 		गौतम घोष अबार अरन्ये बंगाली [४४]
२००४
(५२ वे) 		मनोज त्यागी पेज थ्री हिंदी [४५]
नीना अरोरा
२००५
(५३ वे) 		प्रकाश झा अपहरण [४६]
श्रीधर राघवन
मनोज त्यागी
२००६
(५४ वे) 		अभिजात जोशी लगे रहो मुन्ना भाई [४७]
राजकुमार हिरानी
विधू विनोद चोप्रा
२००७
(५५ वे) 		फिरोज अब्बास खान गांधी, माय फादर [४८]
२००८
(५६ वे) 		सचिन कुंडलकर गंध मराठी [४९]
२००९
(५७ वे) 		पी. एफ. मॅथ्यूज कुट्टी स्रँक मल्याळम [५]
हरिकृष्ण
गोपाळकृष्ण पै कानसेम्बा कुदुरेयानेरी कन्नड
गिरीश कासारवल्ली
पंडिराज पसांगा तमिळ
२०१०
(५८ वे) 		वेत्रीमारन आदुकलम [५०]
अनंत महादेवन मी सिंधुताई सपकाळ मराठी
संजय पवार
संजय पवार
२०११
(५९ वे) 		विकास बहल चिल्लर पार्टी हिंदी [१४]
नितेश तिवारी
विजय मौर्य
अविनाश देशपांडे निगडी शाळा मराठी
गिरीश कुलकर्णी देऊळ
२०१२
(६० वे) 		सुजॉय घोष कहानी हिंदी [५१]
भावेश मंडलिया ओएमजी – ओह माय गॉड!
उमेश शुक्ला
अंजली मेनन उस्ताद हॉटेल मल्याळम
२०१३
(६१ वे) 		पी. शेषाद्री डिसेंबर-१ कन्नड [५२]
पंचाक्षरी प्रकृती
सुमित्रा भावे अस्तु मराठी
२०१४
(६२ वे) 		श्रीजित मुखर्जी चोटुश्कोन बंगाली [५३]
जोशी मंगलथ ओट्टाल मल्याळम
विशाल भारद्वाज हैदर हिंदी
२०१५
(६३ वे) 		जुही चतुर्वेदी पिकू
हिमांशु शर्मा तनु वेड्स मनु रिटर्न्स
विशाल भारद्वाज तलवार
२०१६
(६४ वे) 		श्याम पुष्करण महेशिन्ते प्रथिकारम् मल्याळम [५४]
संजय कृष्णाजी पाटील दशक्रिया मराठी
थारुण भास्कर धास्याम पेल्ली चोपुलु तेलुगू
२०१७
(६५ वे) 		सजीव पझूर थोंडिमुथलम द्रीक्षाक्ष्युम मल्याळम [५५]
जयराज भयानकम
संबित मोहंती (मरणोत्तर) हॅलो आर्सी ओडिया
२०१८
(६६ वे) 		राहुल रवींद्रन ची ला सो तेलुगू
श्रीराम राघवन अंधाधुन हिंदी [५६]
अरिजित बिस्वास
योगेश चेडेकर
हेमंत राव
पूजा लाधा सुरती
चुर्णी गांगुली तारिख बंगाली
२०१९
(६७ वे) 		कौशिक गांगुली ज्येष्ठोपुत्रो [५७]
श्रीजित मुखर्जी गुमनामी
विवेक अग्निहोत्री द ताश्कंद फाइल्स हिंदी
२०२०
(६८ वे) 		सुधा कोंगारा सूरराय पोत्रु तमिळ
शालिनी उषादेवी
मॅडोन अश्विन मंडेला
२०२१
(६९ वे) 		शाही कबीर नयाट्टू मल्याळम
संजय लीला भन्साळी गंगूबाई काठियावाडी हिंदी
अत्कर्षीणी वशिष्ठ
प्रकाश कपाडिया
२०२२
(७० वे) 		आनंद एकार्षी आट्टम मल्याळम
अर्पिता मुखर्जी गुलमोहर हिंदी
राहुल व्ही. चिट्टला

संदर्भ

[संपादन]
  1. ^ Under Secretary to the Government of India (14 December 2023). "Report on Rationalization of Awards Conferred by the Ministry of Information & Broadcasting | Ministry of Information and Broadcasting | Government of India". Ministry of Information and Broadcasting. 25 August 2024 रोजी पाहिले.
  2. ^ "1st National Film Awards". International Film Festival of India. 17 May 2017 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 10 May 2017 रोजी पाहिले.
  3. ^ "1st National Film Awards (PDF)" (PDF). Directorate of Film Festivals. 10 May 2017 रोजी पाहिले.
  4. ^ a b c "15th National Film Awards" (PDF). Directorate of Film Festivals. 21 September 2011 रोजी पाहिले.
  5. ^ a b "57th National Film Awards" (PDF). Directorate of Film Festivals. 28 March 2012 रोजी पाहिले.
  6. ^ "About National Film Awards". Directorate of Film Festivals]. 13 May 2017 रोजी पाहिले.
  7. ^ a b "23rd National Film Awards" (PDF). Directorate of Film Festivals. 4 October 2011 रोजी पाहिले.
  8. ^ a b "39th National Film Awards" (PDF). Directorate of Film Festivals. 27 February 2012 रोजी पाहिले.
  9. ^ a b "40th National Film Awards" (PDF). Directorate of Film Festivals. 2 March 2012 रोजी पाहिले.
  10. ^ a b "42nd National Film Awards" (PDF). Directorate of Film Festivals. 5 March 2012 रोजी पाहिले.
  11. ^ a b "41st National Film Awards" (PDF). Directorate of Film Festivals. 3 March 2012 रोजी पाहिले.
  12. ^ a b "18th National Film Awards" (PDF). Directorate of Film Festivals. 26 September 2011 रोजी पाहिले.
  13. ^ a b "22nd National Film Awards" (PDF). Directorate of Film Festivals. 1 October 2011 रोजी पाहिले.
  14. ^ a b "59th National Film Awards for the Year 2011 Announced". Press Information Bureau (PIB), India. 7 March 2012 रोजी पाहिले.
  15. ^ "63rd National Film Awards" (PDF) (Press release). Directorate of Film Festivals. 28 March 2016. 28 March 2016 रोजी पाहिले.
  16. ^ "16th National Film Awards" (PDF). Directorate of Film Festivals. 22 September 2011 रोजी पाहिले.
  17. ^ "17th National Film Awards" (PDF). Directorate of Film Festivals. 26 September 2011 रोजी पाहिले.
  18. ^ "19th National Film Awards 1972". 12 July 2012 रोजी पाहिले.
  19. ^ "20th National Film Awards". International Film Festival of India. 5 November 2013 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 26 September 2011 रोजी पाहिले.
  20. ^ "21st National Film Awards" (PDF). Directorate of Film Festivals. 29 September 2011 रोजी पाहिले.
  21. ^ "Marathi playwright Vijay Tendulkar passes away". The Times of India. 19 May 2008. 3 January 2013 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 12 July 2012 रोजी पाहिले.
  22. ^ "25th National Film Awards" (PDF). Directorate of Film Festivals. 4 October 2011 रोजी पाहिले.
  23. ^ "26th National Film Awards" (PDF). Directorate of Film Festivals. 4 October 2011 रोजी पाहिले.
  24. ^ "27th National Film Awards". 10 July 2012 रोजी पाहिले.
  25. ^ "28th National Film Awards" (PDF). Directorate of Film Festivals. 4 October 2011 रोजी पाहिले.
  26. ^ "29th National Film Awards" (PDF). Directorate of Film Festivals. 4 October 2011 रोजी पाहिले.
  27. ^ "30th National Film Awards" (PDF). Directorate of Film Festivals. 4 October 2011 रोजी पाहिले.
  28. ^ "31st National Film Awards" (PDF). Directorate of Film Festivals. 9 December 2011 रोजी पाहिले.
  29. ^ "32nd National Film Awards" (PDF). Directorate of Film Festivals. 6 January 2012 रोजी पाहिले.
  30. ^ "33rd National Film Awards" (PDF). Directorate of Film Festivals. 7 January 2012 रोजी पाहिले.
  31. ^ "34th National Film Awards" (PDF). Directorate of Film Festivals. 7 January 2012 रोजी पाहिले.
  32. ^ "35th National Film Awards" (PDF). Directorate of Film Festivals. 9 January 2012 रोजी पाहिले.
  33. ^ "36th National Film Awards" (PDF). Directorate of Film Festivals. 9 January 2012 रोजी पाहिले.
  34. ^ "37th National Film Awards" (PDF). Directorate of Film Festivals. 29 January 2012 रोजी पाहिले.
  35. ^ "38th National Film Awards" (PDF). Directorate of Film Festivals. 9 January 2012 रोजी पाहिले.
  36. ^ "43rd National Film Awards" (PDF). Directorate of Film Festivals. 6 March 2012 रोजी पाहिले.
  37. ^ "44th National Film Awards" (PDF). Directorate of Film Festivals. 9 January 2012 रोजी पाहिले.
  38. ^ "45th National Film Awards" (PDF). Directorate of Film Festivals. 11 March 2012 रोजी पाहिले.
  39. ^ "46th National Film Awards" (PDF). Directorate of Film Festivals. 12 March 2012 रोजी पाहिले.
  40. ^ "47th National Film Awards" (PDF). Directorate of Film Festivals. 13 March 2012 रोजी पाहिले.
  41. ^ "48th National Film Awards" (PDF). Directorate of Film Festivals. 13 March 2012 रोजी पाहिले.
  42. ^ "49th National Film Awards" (PDF). Directorate of Film Festivals. 14 March 2012 रोजी पाहिले.
  43. ^ "50th National Film Awards" (PDF). Directorate of Film Festivals. 14 March 2012 रोजी पाहिले.
  44. ^ "51st National Film Awards" (PDF). Directorate of Film Festivals. 15 March 2012 रोजी पाहिले.
  45. ^ "52nd National Film Awards" (PDF). Directorate of Film Festivals. 28 January 2012 रोजी पाहिले.
  46. ^ "53rd National Film Awards" (PDF). Directorate of Film Festivals. 19 March 2012 रोजी पाहिले.
  47. ^ "54th National Film Awards" (PDF). Directorate of Film Festivals. 24 March 2012 रोजी पाहिले.
  48. ^ "55th National Film Awards" (PDF). Directorate of Film Festivals. 26 March 2012 रोजी पाहिले.
  49. ^ "56th National Film Awards" (PDF). Directorate of Film Festivals. 27 March 2012 रोजी पाहिले.
  50. ^ "58th National Film Awards" (PDF). Directorate of Film Festivals. 29 March 2012 रोजी पाहिले.
  51. ^ "60th National Film Awards Announced" (PDF) (Press release). Press Information Bureau (PIB), India. 18 March 2013 रोजी पाहिले.
  52. ^ "61st National Film Awards" (PDF). Directorate of Film Festivals. 16 April 2014. 16 April 2014 रोजी मूळ पान (PDF) पासून संग्रहित. 16 April 2014 रोजी पाहिले.
  53. ^ "62nd National Film Awards" (PDF) (Press release). Directorate of Film Festivals. 24 March 2015. 24 March 2015 रोजी पाहिले.
  54. ^ "64th National Film Awards" (PDF) (Press release). Directorate of Film Festivals. 6 June 2017 रोजी मूळ पान (PDF) पासून संग्रहित. 7 April 2017 रोजी पाहिले.
  55. ^ "Odia film Hello Arsi wins big at 65th National Film Awards - Times of India". The Times of India. 2019-03-03 रोजी पाहिले.
  56. ^ "66th National Film Awards" (PDF). Directorate of Film Festivals. 9 August 2019 रोजी पाहिले.
  57. ^ "67th National Film Awards" (PDF). Directorate of Film Festivals.
"https://mr.wikipedia.org/w/index.php?title=राष्ट्रीय_चित्रपट_पुरस्कार,_सर्वोत्कृष्ट_पटकथा&oldid=2553525" पासून हुडकले