मुंबई कालरेषा

मुंबईचा प्रथम ज्ञात इतिहास इ.स.पू. ६०० वसाहत असल्याचे पुरावे सापडतील.

अठराव्या शतकात[संपादन]

६०० इ.स.पू. — प्रथम ज्ञात मराठी भाषिक कोळी वसाहत.
३०० इ.स.पू. — अशोक साम्राज्य भाग.
इ.स. ९०० ते इ.स.१३०० — शिलाहार साम्राज्यचा भाग.
इ.स. १३४३ — गुजरात सल्तनतचा भाग.
इ.स. १४३१ — हाजी अली दर्ग्याचे निर्माण.
इ.स. १५०८ — फ्रांसिस्को डी आल्मेदा खोल नैसर्गिक बंदरात उतरले.
इ.स. १५३४— मुंबई पोर्तुगीजांच्या ताब्यात.
इ.स. १६६१— ब्रागांझा पोर्तुगीज राजकुमारी कॅथरीन तिच्या लग्नाला आंदण म्हणून इंग्लंडचा राजा चार्ल्स दुसरा बोम बाहीया आणते.
इ.स. १६६८/१६६९ — ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनी चार्ल्स दुसरा पासुन मुंबईचे सात बेटे भाडेतत्त्वावर घेतले.
इ.स. १६७० — पारशी उद्योगपती भीमजी पारीख मुंबईत पहिला छापखाना आयात केला.
इ.स. १६७२ — पहिला शांतता बुरुज व पहिले आगियार (हिरजी वाच्छा आगियार, आता निष्क्रिय)
इ.स. १६७५ — इ.स. १६६१ मध्ये अंदाजे लोकसंख्या १०,००० पासून ६०,००० पर्यंत पोहचली.
इ.स. १६७५ — पूर्वीच्या बोरी बंदर खाडीजवळ इंग्रजी किल्ला सेंट जॉर्ज उत्तर भिंतीवर मुंबा देवी मंदिर बांधले.
इ.स. १७०९ — पहिले खाजगी खातरजमा पारशी आदरण (आगियार बनाजी लीमजी यांच्या घरात). जी मुंबई सर्वात जुनी सतत धगधगणारी झोरास्ट्रियन अग्नी आहे (आता लीमजी आगयारी किल्ल्यात).
इ.स. १७३५ — नौकाबांधणी उद्योग सुरू (वाडिया डॉक्स, डंकन डॉक्स).
इ.स. १७५० — आशियातील पहिली कोरडी गोदी मुंबईत लोवजी वाडिया यांनी बांधली.
इ.स. १७७७ — मुंबईचे पहिले वृत्तपत्र रुस्तम केर्सास्पजेरे यांनी प्रकाशित केले.

एकोणिसावे शतक[संपादन]

इ.स. १८०१ — सिद्धिविनायक मंदिर प्रभादेवी बांधले होते.
इ.स. १८०३ —आग.^[१]
१९ जून इ.स. १८१० — एच.एम.एस. मिंडेन स्थापन, ब्रिटिश स्सिली बाहेर पहिली रॉयल नेव्ही जहाज.
इ.स. १८२२ — मुंबई मध्ये प्रथम देशी भाषा वृत्तपत्र, बॉम्बे समाचार फार्दुन्जी मर्झबान यांनी प्रकाशित केले. भारताचे हे पहिला वृत्तपत्र अजूनही प्रकाशित करण्यात येत आहे.
इ.स. १८३८ — मुंबई टाइम्स आणि जर्नल ऑफ कॉमर्सच्या पहिल्या आवृत्ती सुरू करण्यात आली.
इ.स. १८४५ — ग्रॅंट मेडिकल कॉलेजची स्थापना करण्यात आली.
इ.स. १८४६ — साष्टी आणि माहीम दरम्यान माहिम पूल पूर्ण.
१६ एप्रिल इ.स. १८५३ — मुंबई आणि ठाणे दरम्यान भारतातील पहिली रेल्वे लाईन.
इ.स. १८५४ — पहिली कापड गिरणी मुंबई येथे सुरू झाली.
इ.स. १८५७ — मुंबई विद्यापीठाची स्थापन करण्यात आली.
इ.स. १८५८ — भारतीय चार्टर्ड बँक, ऑस्ट्रेलिया आणि चीन त्याच्या मुंबई शाखा उघडतात.
इ.स. १८६४ — मुंबई, बडोदा, आणि मध्य भारत रेल्वे (नंतर पश्चिम रेल्वे विलीन) मुंबई पर्यंत विस्तार.
इ.स. १८७० — मुंबई पोर्ट ट्रस्टची स्थापना करण्यात आली.
इ.स. १८७२ — बृहन्मुंबई महानगरपालिकेची स्थापना.
इ.स. १८७४ — एस एस जे इ संस्थे मार्फत सेंट पीटर्स स्कूलची स्थापना डॉकयार्ड येथे.
इ.स. १८८५ — भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसची गोवालिया टैक मैदानावर स्थापना.
इ.स. १८८७ — वीरमाता जिजाबाई तंत्रज्ञान संस्थेची (व्ही.जे.टी.आय.) स्थापना. इ.स. १९६० पर्यंत एकमेव अभियांत्रिकी संस्था.
इ.स. १८९० — रॉबर्ट हैरीस मुंबई प्रांतातील राज्यपाल म्हणून नेमणूक.
इ.स. १८९३ — हिंदू आणि मुस्लिम यांच्यात सांप्रदायिक दंगल.
इ.स. १८९६ — गाठीचा प्लेग नंतर दुष्काळ. व्लादीमीर हाफ्किन ग्रॅंट मेडिकल कॉलेजमध्ये प्लेगवर संशोधन सुरू केले.
इ.स. १८९७ — हाफ्किनची प्लेग लसी घोषणा. स्वतः वर व भायखळा कारागृहात स्वयंसेवक वर चाचणी यशस्वी.
इ.स. १८९७ — भारतीय उपखंडात पहिले गॅसोलीन मोटर कार क्रॉम्प्टन ग्रीव्हज येथील फ़ोर्स्टेर यांनी आणली.
इ.स. १८९९ – मुंबई प्लेगची साथ.

विसाव्या शतकात[संपादन]

इ.स. १९०० — या वेळेस, प्रत्येक दिशेने पश्चिम रेल्वेच्या ४५ गाड्या दरवर्षी दशलक्ष लोक प्रवास करू लागले.
इ.स. १९०८ — फ्रान्सीसकॅन मिशनरी बंधूं, जर्मन मिशनरी यांनी सेंट फ्रान्सिस डि' असिसी हाय स्कूल बोरिवली, मुंबई उपनगरात स्थापना केली.
इ.स. १९११ — राजा जॉर्ज पाचवा व राणी मेरी मुंबईस भेट देतात. गेट वे ऑफ इंडिया त्यांच्या आगमन स्मरणार्थ बांधले जाते.
इ.स. १९१३ — सिदेन्हाम कॉलेजची स्थापना. आशियातील पहिले वाणिज्य कॉलेज.
१२ जानेवारी इ.स. १९१५ — गांधी दक्षिण आफ्रिका मधुन भारतात परत.
इ.स. १९२० — अर्धी मुंबई [आर्थर रोड (चिंचपोकळी पश्चिम) ते कालाचौकी (कॉटन ग्रीन स्टेशन), शिवडी स्टेशन - भारतमाता (लालबाग)] गणेश उत्सवासाठी चिंचपोकळी येथे एकजूट होतात.
२२ जानेवारी इ.स. १९२६ — किंग एडवर्ड मेमोरियल हॉस्पिटल (के ई एम)ची स्थापना.
१५ जुलै महिना इ.स. १९२६ — प्रथम मोटर बस अफगाण चर्च आणि क्रॉफर्ड मार्केट दरम्यान धावली.
इ.स. १९२८ — प्रथम विद्युत रेल्वे गाडी चर्चगेट आणि बोरिवली दरम्यान चालते.
इ.स. १९३० — मुंबई क्रिकेट असोसिएशनची स्थापना केली जाते.
१५ ऑक्टोबर इ.स. १९३२ — जेआरडी टाटा भारतातील नागरी विमान वाहतूक मार्ग मोकळा करीत कराचीहून अहमदाबाद व्हाया मुंबईला जुहू येथील एका गवती पट्टीवर लॅंडिंग करतात.
इ.स. १९३४ —युडीसीटी स्थापना करण्यात आली. भारतात रसायन अभियांत्रिकी संशोधन समर्पित प्रथम संस्था.
इ.स. १९३४ - काँग्रेस समाजवादी पार्टीची स्थापना.^[२]
इ.स. १९४० — समुद्र हटवून तयार केलेली जमीन जी होणार नरिमन पॉइंट.
८ ऑगस्ट इ.स. १९४२ - गोवालिया टॅंक मैदानावर भारत छोडो आंदोलनाची घोषणा.
१४ एप्रिल इ.स. १९४४ - मुंबई हार्बर स्फोट अनेक लोक ठार आणि मल्बा ३ किमी दूर.
इ.स. १९४७ - प्रोग्रेसिव्ह आर्टिस्ट्स ग्रुप स्थापना केली होती. ^[३]
इ.स. १९५८ — आयआयटी मुंबई पवई मध्ये स्थापना करण्यात आली.
इ.स. १९६० — "फ्लोरा फाउंटन घटना": १०५ संयुक्त महाराष्ट्र समिती निदर्शनी पोलिस बाचाबाचीत ठार
१ मे इ.स. १९६०- मुंबई नव्याने स्थापीत मराठी-राज्य महाराष्ट्राची राजधानी होते.
३१ मार्च इ.स. १९६४ — बोरीबंदर ते दादर ट्रामचा शेवटचा प्रवास.
जानेवारी इ.स. १९८२ — युनियन नेते दत्ता सामंत यांच्या नेतृत्वाखाली मुंबई मिल कामगारांचा मोठा संप सुरू.
डिसेंबर इ.स. १९९२ - जानेवारी इ.स. १९९३ — बाबरी उद्वस्त झाल्यानंतर हिंदू मुस्लिम यांच्यात जातीय दंगली उसळल्या.
इ.स. १९९३ — अंडरवर्ल्ड डॉन दाऊद इब्राहिम यांनी मुंबईत बॉम्बस्फोट घडवून ३०० ठार व शेकडो जखमी.
इ.स. १९९५ —बॉम्बेचे मुंबई म्हणून नामकरण करण्यात आले. त्यापश्यात बॉम्बे विद्यापीठाचे नाव मुंबई विद्यापीठ मध्ये करण्यात आले.

एकविसाव्या शतकात[संपादन]

इ.स. २००३
- २७ जानेवारी — घाटकोपर येथे बेस्ट बस मध्ये बॉम्ब स्फोट होऊन २ जण ठार.
- २७ जानेवारी — विले पार्ले येथे सायकलवर बॉम्ब स्फोट होऊन १ जण ठार.
- १३ मार्च — मुलुंड येथे लोकल ट्रेन मध्ये बॉम्ब स्फोट होऊन १० जण ठार.
- २८ जुलै — घाटकोपर येथे बेस्ट बस मध्ये बॉम्ब स्फोट होऊन ४ जण ठार.
- २५ ऑगस्ट — गेटवे ऑफ इंडिया व झवेरी बाजार येथे २ कार बॉम्ब स्फोट मध्ये ५० जण ठार
इ.स. २००५ — जुलै मध्ये मुसळधार पाऊस आणि पुरामुळे महाराष्ट्रात जवळजवळ ४५० मृतांची संख्या मागील १२० वर्षांत सर्वात वाईट परिस्थिती.
इ.स. २००६
- ११ जुलै — सात बॉम्ब स्फोट लोकल ट्रेन मध्ये होऊन २०७ जण ठार.
- गुगलचे मुंबईत ऑफिस स्थापित.
२६ नोव्हेंबर इ.स. २००८ — १० अतिरेकी (अजमल कसाब व इतर) मुंबईवर समुद्रामार्गे येऊन समन्वित हल्ला करून बॉम्ब स्फोट व गोळीबार केला.
इ.स. २००९ — वांद्रे-वरळी सी लिंक उद्घाटन करण्यात आले.

वांद्रे-वरळी सी लिंक
२६ नोव्हेंबर २००८चा मुंबईवरील दहशतवादी हल्ला

२१ नोव्हेंबर इ.स. २०१२ — मुंबईवर अतिरेकी हल्ला करणाऱ्या अजमल कसाबस फाशी.
इ.स. २०१४
- १ फेब्रुवारी — मुंबई मोनोरेलची सुरुवात.
- ८ जुलै — मुंबई मेट्रोचे उद्घाटन.

दुवे [संपादन]

^ Schellinger and Salkin, ed. (1996). "Bombay". International Dictionary of Historic Places: Asia and Oceania. UK: Routledge. ISBN 9781884964046.
^ James C. Docherty; Peter Lamb (2006). "Chronology". Historical Dictionary of Socialism (2nd ed.). Scarecrow Press. ISBN 978-0-8108-6477-1.
^ "South Asia and the Himalayan Region, 1900 A.D.–present: Key Events". Heilbrunn Timeline of Art History. New York: Metropolitan Museum of Art. October 2014 रोजी पाहिले. |accessdate= मधील दिनांक मूल्ये तपासा (सहाय्य)

बाह्य दूवे [संपादन]

[1] Schellinger and Salkin, ed. (1996). "Bombay". International Dictionary of Historic Places: Asia and Oceania. UK: Routledge. ISBN 9781884964046.

[Docherty2006-2] James C. Docherty; Peter Lamb (2006). "Chronology". Historical Dictionary of Socialism (2nd ed.). Scarecrow Press. ISBN 978-0-8108-6477-1.

[3] "South Asia and the Himalayan Region, 1900 A.D.–present: Key Events". Heilbrunn Timeline of Art History. New York: Metropolitan Museum of Art. October 2014 रोजी पाहिले. |accessdate= मधील दिनांक मूल्ये तपासा (सहाय्य)

[१]

[२]

[३]