भारतीय गायीच्या विविध जाती
Appearance
उपयुक्ततेच्या आधारावर राष्ट्रीय पशु आनुवंशिक संशोधन संस्था ने भारतीय गोवंश तीन वर्गात विभाजित केला.[१][२]
- १. मशागतीचा गोवंश
- २. दुभत्या जातीचा गोवंश
- ३. दुहेरी हेतूचा गोवंश
सध्या अस्तित्वात असलेल्या भारतीय गायींच्या जाती आणि त्यांची वर्गवारी पुढीलप्रमाणे आहे.
भारत
[संपादन]अ. क्र. | गोवंश | इतर नावे/टोपण नावे | आढळस्थान | उपयोग | चित्र | अभिग्रहन क्रमांक[३] |
---|---|---|---|---|---|---|
१ | अमृतमहाल | डोड्डा दाना, जवारी दाना, नंबर दाना | कर्नाटक | मशागतीचा गोवंश | INDIA_CATTLE_0800_AMRITMAHAL_03001 | |
२ | आलमपाटी | आलंबडी गाय | तामिळनाडू | दुहेरी हेतूचा गोवंश | अनोंदनिकृत | |
३ | उंबलाचेरी | मोट्टाईमाडू, गणपतीमाडू, तंजावुर | तामिळनाडू | मशागतीचा गोवंश | INDIA_CATTLE_1800_UMBLACHERY_03029 | |
४ | ओंगल | नेल्लूर | आंध्र प्रदेश | दुहेरी हेतूचा गोवंश | INDIA_CATTLE_0100_ONGOLE_03020 | |
५ | कठाणी | महाराष्ट्र | दुहेरी हेतूचा गोवंश | INDIA_CATTLE_1100_KATHANI_03051 | ||
६ | कोंकण कपिला | सुवर्ण कपिला | कोंकण | दुभत्या जातीचा गोवंश | INDIA_CATTLE_1135_KONKANKAPILA_03043 | |
७ | कंगायम | कंगनाड, कोंगु | तामिळनाडू | मशागतीचा गोवंश | INDIA_CATTLE_1800_KANGAYAM_03010 | |
८ | कासारगोड | • केरळ, • कर्नाटक |
दुभत्या जातीचा गोवंश | अनोंदनिकृत | ||
९ | कांकरेज | बन्नी, नागर, तलबडा, वढीयार, वागड | • गुजरात, • राजस्थान |
दुहेरी हेतूचा गोवंश | INDIA_CATTLE_0417_KANKREJ_03011 | |
१० | केनकाथा | केनवारीया | • उत्तर प्रदेश, • मध्यप्रदेश |
मशागतीचा गोवंश | INDIA_CATTLE_2010_KENKATHA_03012 | |
११ | कोसली | छत्तीसगड | मशागतीचा गोवंश | INDIA_CATTLE_2600_KOSALI_03036 | ||
१२ | कृष्णा | • महाराष्ट्र, • कर्नाटक |
मशागतीचा गोवंश | INDIA_CATTLE_0800_KRISHNAVALLEY_03015 | ||
१३ | खेरीअर | देसी | ओडिशा | मशागतीचा गोवंश | INDIA_CATTLE_1500_KHARIAR_03034 | |
१४ | खेरीगढ | खेरी, खारी | उत्तर प्रदेश | मशागतीचा गोवंश | INDIA_CATTLE_2000_KHERIGARH_03013 | |
१५ | खिल्लारी | माणदेशी, शिकारी, थिल्लार | • महाराष्ट्र, • कर्नाटक |
शर्यतींसाठी वापर, मशागतीचा गोवंश, | INDIA_CATTLE_1108_KHILLAR_03014 | |
१६ | गवळाऊ | आरवी, गौळंगनी | • महाराष्ट्र, • मध्यप्रदेश |
दुहेरी हेतूचा गोवंश | INDIA_CATTLE_1110_GAOLAO_03006 | |
१७ | गंगातिरी | पूर्वी हरियाणा, शहाबादी | • बिहार, • उत्तर प्रदेश |
दुहेरी हेतूचा गोवंश | INDIA_CATTLE_2003_GANGATIRI_03039 | |
१८ | गीर | भोदली, देसण, गुजराती, काठियावाडी, सोरटी, सुरती | गुजरात | दुभत्या जातीचा गोवंश | INDIA_CATTLE_0400_GIR_03007 | |
१९ | घुमुसरी | देशी, गुमसुर, घुमसुर | ओडिशा | मशागतीचा गोवंश | INDIA_CATTLE_1500_GHUMUSARI_03032 | |
२० | जवारी गाय | कडूदाना | कर्नाटक | दुहेरी हेतूचा गोवंश | अनोंदनिकृत | |
२१ | थारपारकर | सफेद सिंधी, थारी | • गुजरात, • राजस्थान |
दुहेरी हेतूचा गोवंश | INDIA_CATTLE_1700_THARPARKAR_03028 | |
२२ | थुथो | अमेशी, शियापी, चोकरू, त्सेसो | नागालँड | • मशागतीचा गोवंश, • मांसाहार |
INDIA_CATTLE_1400_THUTHO_03047 | |
२३ | दज्जल | • पंजाब (पाकिस्तान), • पंजाब | दुहेरी हेतूचा गोवंश | अनोंदनिकृत | ||
२४ | देवणी | सुरती, डोंगरपट्टी, डोंगरी, वन्नेरा, वाघ्याड, बालंक्या, शेवेरा | • महाराष्ट्र, • कर्नाटक | दुहेरी हेतूचा गोवंश | INDIA_CATTLE_1108_DEONI_03005 | |
२५ | धन्नी | पंजाब | मशागतीचा गोवंश | अनोंदनिकृत | ||
२६ | नागोरी | राजस्थान | मशागतीचा गोवंश | INDIA_CATTLE_1700_NAGORI_03018 | ||
२७ | नारी | सिरोही | • गुजरात, • राजस्थान |
दुहेरी हेतूचा गोवंश | INDIA_CATTLE_1704_NARI_03045 | |
२८ | निमारी | निमाडी, खरगाव, खरगोनी, खुरगोनी | मध्यप्रदेश | मशागतीचा गोवंश | INDIA_CATTLE_1000_NIMARI_03019 | |
२९ | डागरी | गुजरात माळवी | गुजरात | मशागतीचा गोवंश | INDIA_CATTLE_0400_DAGRI_03046 | |
३० | डांगी | कंदाडी | • महाराष्ट्र, • गुजरात |
मशागतीचा गोवंश | INDIA_CATTLE_1104_DANGI_03004 | |
३१ | पुंगनुर | आंध्रप्रदेश | दुहेरी हेतूचा गोवंश, (बुटका गोवंश) |
INDIA_CATTLE_0100_PUNGANUR_03022 | ||
३२ | पुलिकुलम | पलिंगुमाडू, जलीकट्टूमाडू, मनीमाडू, किलाकट्टूमाडू, मट्टूमाडू | तामिळनाडू | • मशागतीचा गोवंश, • जल्लीकट्टू |
INDIA_CATTLE_1800_PULIKULAM_03035 | |
३३ | पोंवार | पुर्निया | उत्तर प्रदेश | मशागतीचा गोवंश | INDIA_CATTLE_2000_PONWAR_03021 | |
३४ | पोडा थिरूपा | तेलंगणा | दुहेरी हेतूचा गोवंश | INDIA_CATTLE_3600_PODATHURPU_03044 | ||
३५ | बरगूर | तामिळनाडू | मशागतीचा गोवंश | INDIA_CATTLE_1800_BARGUR_03003 | ||
३६ | बद्री | उत्तराखंड | दुहेरी हेतूचा गोवंश | INDIA_CATTLE_2400_BADRI_03040 | ||
३७ | बचौर | सीतामढी, भुटीया | बिहार | दुहेरी हेतूचा गोवंश | INDIA_CATTLE_0300_BACHAUR_03002 | |
३८ | बिंझारपुरी | ओडिशा | दुहेरी हेतूचा गोवंश | INDIA_CATTLE_1500_BINJHARPURI_03033 | ||
३९ | बेलाही | हरियाणा, चंदीगड | दुहेरी हेतूचा गोवंश | INDIA_CATTLE_0532_BELAHI_03038 | ||
४० | मलनाड गिड्डा | कर्नाटक | मशागतीचा गोवंश, (बुटका गोवंश) |
INDIA_CATTLE_0800_MALNADGIDDA_03037 | ||
४१ | मासिलम | मेघालय | मशागतीचा गोवंश | INDIA_CATTLE_1300_MASILUM_03053 | ||
४२ | मालवी | मध्यप्रदेश | मशागतीचा गोवंश | INDIA_CATTLE_1000_MALVI_03016 | ||
४३ | मेवाती | • राजस्थान, • हरियाणा, • उत्तर प्रदेश |
मशागतीचा गोवंश | INDIA_CATTLE_1705_MEWATI_03017 | ||
४४ | मोतू | ओडिशा | मशागतीचा गोवंश | INDIA_CATTLE_1526_MOTU_03031 | ||
४५ | राठी | राजस्थान | दुभत्या जातीचा गोवंश | INDIA_CATTLE_1700_RATHI_03023 | ||
४६ | लडाखी | • जम्मू काश्मीर, • लडाख |
दुहेरी हेतूचा गोवंश | INDIA_CATTLE_0700_LADAKHI_03042 | ||
४७ | लखमी | आसाम | मशागतीचा गोवंश | INDIA_CATTLE_0200_LAKHIMI_03041 | ||
४८ | लाल कंधारी | महाराष्ट्र | मशागतीचा गोवंश | INDIA_CATTLE_1100_REDKANDHARI_03024 | ||
४९ | लाल पूर्णिया | बिहार | दुहेरी हेतूंचा गोवंश | INDIA_CATTLE_0300_PURNEA_03050 | ||
५० | लाल सिंधी | • ओडिशा, • बिहार, • आसाम, केरळ |
दुभत्या जातीचा गोवंश | INDIA_CATTLE_0000_REDSINDHI_03025 | ||
५१ | लोहानी | अच्छाई गाय | • बलुचिस्तान, • पाकिस्तानचा सीमावर्ती प्रांत |
दुहेरी हेतूंचा गोवंश | अनोंदनिकृत | |
५२ | वेचुर | केरळ | • दुभत्या जातीचा गोवंश, • बुटका गोवंश |
INDIA_CATTLE_0900_VECHUR_03030 | ||
५३ | श्वेत कपिला | गोवा | दुभत्या जातीचा गोवंश | INDIA_CATTLE_3500_SHWETAKAPILA_03048 | ||
५४ | साहिवाल | • पंजाब, • राजस्थान |
दुभत्या जातीचा गोवंश | INDIA_CATTLE_1617_SAHIWAL_03026 | ||
५५ | सांचोरी | मारवाडी | राजस्थान | दुहेरी हेतूचा गोवंश | INDIA_CATTLE_1700_SANCHORI_03052 | |
५६ | सीबी भगनारी | बलुचिस्तान, • वायव्य भारत |
मशागतीचा गोवंश | अनोंदनिकृत | ||
५७ | सिरी | • सिक्कीम, • बंगाल |
मशागतीचा गोवंश | INDIA_CATTLE_2221_SIRI_03027 | ||
५८ | हल्लीकर | कर्नाटक | मशागतीचा गोवंश | INDIA_CATTLE_0800_HALLIKAR_03008 | ||
५९ | हरियाना | हरियाणा | दुहेरी हेतूंचा गोवंश | INDIA_CATTLE_0520_HARIANA_03009 | ||
६० | हिस्सार | पंजाब | दुहेरी हेतूचा गोवंश | अनोंदनिकृत | ||
६१ | हिमाचली पहाडी | हिमाचल प्रदेश | दुहेरी हेतूचा गोवंश | INDIA_CATTLE_0600_HIMACHALIPAHARI_03049 |
भारताबाहेर
[संपादन]अ. क्र. | विदेशातील भारतीय गोवंश | इतर नावे | आढळस्थान | उपयोग | चित्र |
---|---|---|---|---|---|
१ | ब्राह्मण गाय | अमेरिका, ऑस्ट्रेलिया, ब्राझील |
• दुधदुभते • मांसाहार |
||
२ | गुझेरात | गुझेरा, अझुलेगो, कांकरेज | ब्राझील | • दुधदुभते • मांसाहार |
|
३ | गिरोलँडो | ब्राझील | • दुधदुभते | ||
४ | नेल्लूर | ब्राझील, अर्जेन्टिना, पेराग्वे, व्हेनेझुएला, मध्य अमेरिका, मेक्सिको, उत्तर अमेरिका |
मांसाहार |
हे सुद्धा पहा
[संपादन]संदर्भ
[संपादन]- ^ "Registered Breeds Of Cattle" (इंग्रजी भाषेत). १ मार्च २०२४ रोजी पाहिले.
- ^ "Breeds | nddb.coop" (इंग्रजी भाषेत). ५ जानेवारी २०२२ रोजी पाहिले.
- ^ "Registered Breeds Of Cattle". ICAR - National Bureau of Animal Genetic Resources. December 26, 2021 रोजी पाहिले.