बेन जॉन्सन

विकिपीडिया, मुक्‍त ज्ञानकोशातून

बेंजामिन जॉन्सन (बेन जॉन्सन , १५७२ - १६३७) हे इंग्रजी नाटककार, कवी आणि समीक्षक होते. ते त्यांच्या काळातील अत्यंत प्रतिष्ठित आणि प्रातिनिधिक लेखक होते.

जीवन परिचय[संपादन]

ते प्रसिद्ध शिक्षक विल्यम कॅम्डेन यांचे आवडते शिष्य होते. १५९७ पूर्वी ते फ्लॅंडर्समध्ये अनेक वर्षे लष्करी सेवेत राहिले, शिवाय त्याच्या वडिलांना त्याच्या व्यवसायात मदत केली. त्याच वर्षी त्यांनी नाट्यलेखनाचे काम सुरू केले. १५६८ मध्ये, त्यानी एका सहकाऱ्याला द्वंद्वयुद्धात ठार मारले परंतु एक संन्यासी असल्यामुळे मृत्यूदंडापासून बचावला. त्याच वेळी त्यानी रोमन कॅथलिक धर्मात रूपांतर केले, ज्याचा त्याने नंतर त्याग केला. इ.स. १६०६ मध्ये 'पूर्वाभिमुख' हे व्यंगात्मक नाटक लिहिल्याबद्दल त्यांना काही दिवस तुरुंगवास भोगावा लागला. १६१६ मध्ये, किंग जेम्स १ ने त्याच्यासाठी पेन्शन निश्चित केली आणि १६१८ मध्ये ते स्कॉटलंडला गेले, जिथे ते हॅथनडेनच्या ड्रमंडला भेटले, ज्याने त्याच्याशी संभाषण रेकॉर्ड केले. १६२८ मध्ये, बेन जॉन्सनची लंडनच्या क्रोनोलाझार या पदावर नियुक्ती झाली. गंभीर अभ्यास आणि कणखर व्यक्तिमत्त्वामुळे त्यांचा आदर होता आणि ते त्यांच्या काळातील सर्व प्रमुख लेखकांशी मैत्रीपूर्ण किंवा विरोधक होते.

बेन जॉन्सनची बहुतेक प्रतिष्ठा त्याच्या सुखद नाटकांमुळे आहे. पुरातन शास्त्रीय परंपरेवर वास्तव आणि व्यंगचित्र यांची सांगड घालून हे रचले गेले आहेत आणि त्याच वेळी हृदयाच्या कणखर प्रयत्नांची गंभीर अभिव्यक्तीही झाली आहे. 'एव्हरीमन इन हिज ह्युमर' हे त्यांचे प्रमुख नाटक १५९८ मध्ये प्रथम सादर करण्यात आले आणि त्यानंतर पुढील कॉमिक ड्रामा अनुक्रमाने सादर करण्यात आले - 'एव्हरीमन आऊट ऑफ हिज ह्युमर', 'सिंथियाज रिव्हल्स' (१६०९), 'द पोएस्टर' (१६०१), ' वॉलपोल' (१६०६), 'एपिसिन ऑर द सायलेंट वुमन' (१६०९), 'द अल्केमिस्ट' (१६१०), 'बार्थोलोम्यूज फेअर' (१६१४), 'द डेव्हिल इज एन एस' (१५१६), 'स्टेपल ऑफ न्यूझ' ( १६२५), 'द न्यू इन' (१६२८), 'द मॅग्नेटिक लेडी' (१६३२), 'टेल ऑफ अ टॉ' (१६३३). बेन जॉन्सनचे शेवटचे 'सॅड शेफर्ड' हे काव्यात्मक नाटक अपूर्ण राहिले.

रोमन इतिहासाशी निगडित आणि प्राचीन परंपरेवर आधारित बेन जॉन्सनच्या दोन्ही शोकांतिका - 'सेजानस' (१६०३), 'कॅटलिन' (१६११) - ऐतिहासिक तथ्ये यशस्वीपणे हाताळतात, परंतु परिणामाच्या दृष्टीने ते शेक्सपियरच्या रोमन नाटकांपेक्षा कमी यशस्वी होण्यासाठी पडतात हे सिद्ध झाले.

बेन जॉन्सनने १६०५ ते १६३४ दरम्यान अनेक 'मुखवटे' लिहिले. यापैकी बहुतेक न्यायालयाच्या मनोरंजनासाठी लिहिलेले होते आणि इनिगो जोन्सच्या मदतीने कार्य केले गेले होते. या मुखवट्यांमध्ये 'मास्क ऑफ क्वीन्स' (१६०९) सर्वात प्रसिद्ध ठरला.

बेन जॉन्सन यांनी अनेकशे लहान कविताही रचल्या ज्या त्यांच्या परिष्कृत शैली आणि व्यंगचित्रासाठी प्रसिद्ध आहेत. 'एपिग्राम्स' आणि 'द फॉरेस्ट' हे त्यांचे दोन कवितासंग्रह १६१६ मध्ये प्रकाशित झाले आणि 'अंडरवूड्स' नावाचा तिसरा संग्रह, ज्यामध्ये दीर्घ कविता आहेत, कवीच्या मृत्यूनंतर, १६४१ मध्ये प्रकाशित झाला.

गद्य लेखन आणि समीक्षेच्या क्षेत्रात बेन जॉन्सनच्या कार्यांना विशेष महत्त्व आहे. त्यांची शैली स्पष्ट आणि परिष्कृत आहे आणि त्यांचे टीकात्मक विचार त्यांच्या विद्वत्ता आणि मूळ विचारसरणीची छाप आहेत. 'टिंबर ऑर डिस्कव्हरीज' (लाकूड, किंवा पुरुष आणि पदार्थांवर केलेले शोध) हे त्यांचे मुख्य गद्य कार्य आहे. , १६४० AD) हा अनेक लहान-मोठ्या निबंधांचा संग्रह आहे, ज्यावरून लेखकाचे पुनरावलोकन तत्त्व ओळखले जाते.

बेन जॉन्सनने केवळ त्याच्या हयातीतच समकालीन साहित्यावर प्रभाव टाकला नाही, तर त्याची कीर्ती आणि प्रभाव त्याच्या मृत्यूनंतरही कायम राहिला. आजही त्यांची गणना इंग्रजीतील प्रथितयश नाटककार आणि समीक्षकांमध्ये केली जाते.