बाबा शिवो

बाबा शिवो (गोरान बाबा)
बाबा शिवोजींची पुजा करणारी प्रतिमा
निवासस्थान	समोथा, सध्या जम्मू आणि काश्मीर, भारत सांबा जिल्हा.
वडील	राजा लध देव
आई	राणी कलावती

बाबा शिवो हे एक लोक दैवत आहे. त्यांना गोरान बाबा म्हणूनही ओळखले जाते. हे १३वे - १४वे शतकातील आहेत. भारतातील उत्तरेकडील राज्यांमध्ये विशेषतः जम्मू आणि काश्मीर आणि हिमाचल प्रदेशमध्ये यांची पूजा केली जाते. ते एक वीर योद्धा होते. संत म्हणून पूज्य आहे. त्यांना शिवाचा रुद्र अंश अवतार मानला जातो. जम्मूच्या लोककथांमध्ये त्यांचा उल्लेख आहे. ते राजा लध देव उर्फ राजा लधा आणि राणी कलावती उर्फ राणी कल्ली यांचे अपत्य होते. या व्यतिरिक्त त्याच्याबद्दल फार थोडेसे ऐतिहासिक ज्ञान अस्तित्वात आहे.

राज्य

बाबा शिवोजींचे वडील पट्टणचे राजा होते. पट्टण ही काश्मीरच्या ऐतिहासिक राजधानींपैकी एक आहे. हा भाग जवळजवळ खोऱ्याच्या मध्यभागी आहे. पट्टण तहसीलमध्ये चार वाड्यांचे अवशेष आहेत ज्यात दोन महानगरपालिका हद्दीतील आहेत. राजतरंगिणी सांगते की काश्मीरचा राजा शंकरवर्मा याने पट्टण नावाचे नगर वसवले होते.

दंतकथा

पौराणिक कथेनुसार, शिवो यांचा जन्म गुरू गोरखनाथ यांच्या आशीर्वादाने झाला होता. ज्यांनी त्यांचे आई-वडील राजा लधदेव आणि राणी कल्ली यांना भगवान शिवासारखे मूल होण्यासाठी आशीर्वाद दिला. त्यांचेच नाव मुलाला दिले गेले.

प्रारंभिक जीवन

राजा लधदेव यांना मूल नव्हते. त्यांनी आपली कुंडली आपल्या कुलगुरूला दाखवली. त्यांनी त्यांना सांगितले की त्याच्या नशिबात फक्त एकच गोष्ट असू शकते: एकतर राज्य किंवा मूल. जर त्याला मुलगा हवा असेल तर त्यांना आपले राज्य सोडले पाहिजे. आणि तपस्या अंगीकारली पाहिजे. मुलासाठी गोरखनाथांची प्रार्थना केली पाहिजे. आपल्या धाकट्या भावाला सिंहासन सोपवल्यानंतर, राजा आणि राणी दोघेही समोथाला निघून गेले. जिथे त्यांनी गोरखनाथांची वर्षानुवर्षे प्रार्थना केली आणि गोरखनाथांनी त्यांना आशीर्वाद दिला की त्यांच्यापासून एक मुलगा जन्माला येईल ज्यात शिवासारखे देवत्व असेल. ज्यामुळे त्याचे नाव पडले. शिवो म्हणून. त्यांचा जन्म समोठा येथे झाला. 

इतर

शिवो मोठा झाल्यावर त्यांनी आपल्या राजवाड्यात जम्मूच्या राजासाठी काम करायचे ठरवले. लोककथेनुसार, एक वाघ राजवाड्यात आला आणि नंतर शिवोने त्याचे डोके घेऊन महालाच्या खाली ठेवले. राजाला समजले की तो धर्मी माणूस आहे आणि त्याच्या चरणांना स्पर्श केला आणि बाबांनी त्याला आध्यात्मिक ज्ञान दिले.

शिवो यांनी बासरी वाजवली होती. समोथा येथे मुख्यतः खरादखत्री राजपूत राहत होते. तो खेळला की त्यांच्या बायका ऐकायला घराबाहेर पडत होत्या. त्यांना त्याचे खेळणे एक वेडेपणाचे कृत्य वाटले आणि त्यांनी शिवोला मारण्याचा कट रचला जेव्हा तो बौहिनिया वहिली ग्रोव्हच्या खाली ध्यान करत होता. बाबा शिवोजींचे डोके तिथेच राहिले, परंतु त्यांचे शरीर गोरानपर्यंत गेले जेथे बाबाजीचे मंदिर नंतर बांधले गेले. बाबाच्या शापामुळे सामोठातील बहुतेक खत्री मारण पावले. तर इतरांनी ते क्षेत्र सोडले. असे म्हणतात की बाबा गोरान भक्तांच्या इच्छा पूर्ण करतात. जे खऱ्या मनाने आणि दृढ निश्चयाने प्रार्थना करतात. बरेच लोक बाबांना शुभेच्छा मागतात आणि इच्छा पूर्ण झाल्यावर मंदिरात भंडारा देतात. तेथे बकऱ्यांचा बळी दिला जातो. बाबा शिवो (गोरान बाबा) हे सूर्यवंशी डोगरा राजपूतांच्या सरमल कुळाचे कुलदैवत आहेत. हिंदू आणि मुस्लिम समाजातील भाविक मुख्यतः रविवार आणि मंगळवारी मंदिरात गर्दी करतात.

सण

दरवर्षी बाबा शिवोच्या नावाने तीर्थक्षेत्री कुस्तीचा सामना होतो. सामोठा ते गोरण अशी छडी यात्रा निघते.