पृथु
male given name  | |||
| माध्यमे अपभारण करा | |||
 विकिपीडिया | |||
| प्रकार | पुरुषाचे विशेष नाम | ||
|---|---|---|---|
| |||
 | |||
पृथु (अर्थ - मोठे, महान, महत्त्वपूर्ण, विपुल) हा पुराणांमध्ये वैशिष्ट्यीकृत एक सार्वभौम (चक्रवर्ती) राजा आहे. हिंदू धर्मानुसार, तो संरक्षक देव विष्णूचा एक अवतार आहे. त्याला पृथु, पृथी आणि पृथी वैन्या देखील म्हणतात.
पृथु हा "पहिला पवित्र राजा" म्हणून ओळखला जातो, ज्याच्याकडून पृथ्वीला तिचे पृथ्वी हे नाव मिळाले. तो प्रामुख्याने पृथ्वी देवीचा पाठलाग करण्याच्या आख्यायिकेशी संबंधित आहे, जी गायीच्या रूपात पळून गेली आणि अखेर तिचे दूध जगाचे धान्य आणि वनस्पती म्हणून देण्यास तयार झाली.[१] महाभारत, विष्णू पुराण आणि भागवत पुराण त्याचे वर्णन विष्णूचा अंश-अवतार म्हणून करतात.
आख्यायिका
[संपादन]विष्णु पुराण, मत्स्य पुराण, ब्रह्म पुराण, भागवत पुराण आणि हरिवंश असे म्हणतात की राजा वेण हा अंगदेशाचा धर्मनिष्ठ, ध्रुव वंशातील राजा होता.[२]
विष्णु पुराणात म्हटले आहे की वेणाची आई मृत्युची मुलगी सुनीता होती. वेण हा एक दुष्ट राजा होता, ज्याने वैदिक विधींकडे दुर्लक्ष केले. अशाप्रकारे ऋषींनी त्याला मारले, राज्य वारसाशिवाय राहिले आणि वेणाच्या अराजकतेमुळे दुष्काळ पडला. म्हणून मुलगा निर्माण करण्यासाठी, ऋषींनी वेणाच्या मांडीला घासले, ज्यातून प्रथम एक गडद बटू शिकारी बाहेर आला, जो वेणाच्या दुष्टतेचे प्रतीक होता. त्या बटूला निषाद म्हणून ओळखले जात असे, जो त्याच्या नावाच्या वंशाचा जनक होता. वेणाचे पाप बटू म्हणून निघून गेल्यामुळे, शरीर आता शुद्ध झाले होते. पुढील मंथनानंतर, प्रेताच्या उजव्या हातातून पृथू बाहेर आला. भागवत पुराणात पुढे म्हटले आहे की जेव्हा ऋषीने पृथूचे हात मंथन केले तेव्हा एक जोडपे बाहेर येते: पृथू आणि अर्ची, जी त्याची पत्नी होईल.
पृथ्वीला पकडून तिची वनस्पती मिळवून दुष्काळ संपवण्याची त्याच्या प्रजेने विनंती केली तेव्हा, पृथूने पृथ्वीचा पाठलाग केला, जी गाय म्हणून पळून गेली होती. शेवटी पृथ्वी पृथूला तिचा जीव वाचवण्याची विनंती करते आणि त्या बदल्यात ती तिची वनस्पती देते. पृथूच्या कारकिर्दीपूर्वी शेती नव्हती, कुरण नव्हते, व्यापाऱ्यांसाठी महामार्ग नव्हता व पृथूच्या राजवटीत सर्व संस्कृती उदयास आली. पृथूने पर्वत समतल केले आणि गावे स्थापन केली, जी त्याच्या प्रजेने वसवली. पृथूने मानवतेच्या कल्याणासाठी सर्व वनस्पती धान्य दूध स्वीकारले. पृथ्वीला जीवन देऊन आणि तिचे रक्षक बनून, पृथू पृथ्वीचा पिता बनला आणि तिने "पृथ्वी" हे आडनाव स्वीकारले.[३]
संदर्भ
[संपादन]- ^ The Vedas use the Sanskrit word annam meaning generic "food-stuffs". "Annam". Bhaktivedanta VedaBase Network. 24 June 2010 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित.
- ^ Pattnaik, Devdutt (2001). The Man Who Was a Woman and Other Queer Tales from Hindu Lore. Haworth Press. p. 55. ISBN 978-1-56023-181-3.
- ^ Wilson, H. H. (Horace Hayman) (1862). The Vishnu Purána : a system of Hindu mythology and tradition. Works by the late Horace Hayman Wilson. VI. Princeton Theological Seminary Library. London : Trübner.
