पी. कौसल्या
P. Kausalya Nari Shakti Puraskar HIV champion .jpg) | |||
| माध्यमे अपभारण करा | |||
 विकिपीडिया | |||
| जन्म तारीख | इ.स. १९७५ | ||
|---|---|---|---|
| नागरिकत्व | |||
| व्यवसाय |
| ||
| पुरस्कार | |||
| |||
 | |||
पी. कौसल्या उर्फ पेरियासामी कौसल्या (जन्म: सुमारे १९७५) ह्या एक भारतीय एचआयव्ही कार्यकर्त्या आहेत. भारतातील एच.आय.व्ही.-पॉझिटिव्ह लोकांपैकी एक असल्याबद्दल माध्यमांशी बोलणारी ती पहिली महिला म्हणून प्रसिद्ध झाली. एचआयव्ही+ असलेल्या महिलांच्या हक्कांचे समर्थन करण्यासाठी पॉझिटिव्ह वुमन नेटवर्क सुरू करणाऱ्या चार लोकांपैकी ती एक होती. २०१५ मध्ये भारत सरकारने तिला नारी शक्ती पुरस्काराने सन्मानित केले.
आयुष्य
[संपादन]कौसल्याचा जन्म सुमारे १९७५ मध्ये झाला. वयाच्या विसाव्या वर्षी त्यांचे लग्न त्यांच्या मामेभावाशी करण्यात आले.[१] कौसल्या दोन वर्षांच्या असतानाच त्यांच्या आईचा मृत्यू झाला होता. त्यांच्या वडिलांनी दुसरे लग्न केले आणि सावत्र आईशी कौशल्याचे फारसे पटले नाही.[२] लग्नाच्या दोन आठवड्यानंतर त्या आजारी पडल्या. वैद्यकीय तपासणीत त्या एचआयव्ही संक्रमित असल्याचे आढळून आले. हा संसर्ग त्यांच्या पतीकडून झाला होता. कौसल्याचा नवरा ट्रक ड्रायव्हर होता आणि त्याला लग्नापूर्वीच माहित होते की तो एचआयव्ही संक्रमित आहे. त्या दोघांनी लवकरच उपचार घेण्यास सुरुवात केली. त्याकाळी निश्चित असे उपचार नव्हते, सबब एका डॉक्टरांनी त्यांना एकदा गर्भाशय काढून टाकण्यास सांगितले होते. लकरच हे जोडपे विभक्त झाले. कौशल्याच्या पतीने दुसरे लग्न करण्याचा प्रयत्न केला, परंतु लग्न तर झालेच नाही, उलट त्याने आत्महत्या केली.[२] कौसल्याने एचआयव्ही संक्रमित असल्याचे आणि त्यावरील समस्यांवर माध्यमांसमोर बोलण्यास सुरुवात केली. त्याकाळी असे कोणीही उघड बोलत नव्हते. माध्यमांनी ओळख न उघड करता त्यांच्या या विषयात रस घ्यायला सुरुवात केली. त्याकाळी कौसल्याने असा धाडसी निर्णय घेतला, ज्यामुळे त्या स्वतःला एचआयव्ही संक्रमित असल्याचे जाहीर सांगणारी भारतातील पहिली महिला बनली.[१]
कौसल्या या आजारामुळे आणि त्यामुळे उद्भवणाऱ्या सामाजिक दृष्टिकोनामुळे अस्वस्थ होत्या. त्याकाळी भारतीय डॉ सुनिती सॉलोमन यांच्या या आजारावरील कार्यामुळे त्यांना आशेचा किरण दिसत होता. पत्रकारांनी आणि कौसल्याने स्वतः आपला फोटो व इतर वैयक्तिक ओळख प्रकाशित होऊ दिला नाही. भारतात एचआयव्हीग्रस्त लोकांच्या मृत्यूच्या कथा आणि व्यथा ऐकून कौसल्या आणि त्यांचे कुटुंबीय काळजीत होते.[२] १९९९ मध्ये कौसल्याला क्षय रोग आणि मस्तिष्कावरणशोथ आजाराचा (मेनिंजायटीसचा) खूप त्रास झाला. तेव्हा एचआयव्ही संबंधित औषधांची किंमत ७,५०० रुपये पर्यंत होती. अनुदानित औषधे बाजारात उपलब्ध होण्यास अजून पाच वर्षांचा अवधी लागणार होता.[१] सुदैवाने कौसल्याच्या काकांनी त्यांच्या औषधांचा खर्च देण्यास सहमती दर्शवली. काही वर्षांनी या औषधाची किंमत ३००₹ पर्यंत उतरली.[२]
एचआयव्ही पॉझिटिव्ह लोकांच्या समस्या, त्यांना मिळणारा भेदभाव आणि एचआयव्ही संक्रमित लोकांच्या रोग बाधा न झालेल्या जोडीदारांच्या समस्या व त्यांचे पुनर्विवाह यावर कौसल्या आपले मत परखडपणे मांडत असे.[३]
कौसल्या ह्या वरलक्ष्मी, जोन्स आणि हेमा यांच्यासोबत पॉझिटिव्ह वुमन नेटवर्क (पीडब्ल्यूएन) नामक संस्थेच्या संस्थापकांपैकी एक होती. त्यांनी सरकारी संस्थांवर एचआयव्हीबद्दल माहिती पुरवण्यासाठी दबाव निर्माण केला.[४] त्यांनी भारताच्या सहस्राब्दी विकास उद्दिष्टांप्रती असलेल्या वचनबद्धतेचा वापर करून सरकारला निराधार महिलांना घरे पुरवण्यासाठी आणि एचआयव्ही संक्रमित विधवांना विशेष उपचार मिळावेत यासाठी राजी केले.
जेव्हा एचआयव्ही/एड्सच्या व्यवस्थापनाचा भाग म्हणून एआरव्ही औषधे सादर करण्यात आली तेव्हा त्यांच्या पीडब्ल्यूएन या संस्थेने रुग्णालयीन व शासकीय कर्मचाऱ्यांचे वर्तन सुधारण्यासाठी आणि औषध उपचारांच्या वितरणावर लक्ष ठेवण्यासाठी एका स्वयंसेवकाची व्यवस्था केली.[४]
२०१५ मध्ये जागतिक महिला दिनी कौसल्या यांना नारी शक्ती पुरस्कार मिळाला.[१] गेल्या वर्षी त्यांच्या नेतृत्व आणि कामगिरीसाठी त्यांना पहिल्या आठ नारी शक्ती पुरस्कार प्राप्त महिलांपैकी एक म्हणून गौरवण्यात आले.[५] हा पुरस्कार जागतिक महिला दिनी तत्कालीन भारतीय राष्ट्रपती प्रणव मुखर्जी यांच्या हस्ते देण्यात आला होता.[६]
२०२० मध्ये त्या पीडब्ल्यूएनच्या अध्यक्षा होत्या आणि अजूनही एचआयव्ही पॉझिटिव्ह लोकांविरुद्ध होणाऱ्या भेदभावाचा प्रतिकार करण्यासाठी त्या युक्तिवाद करत आहेत.[७] कौसल्या जागतिक एड्स दिनानिमित्त घालण्यासाठी वापरल्या जाणाऱ्या लाल फिती विकत असतात. यामागील कारण केवळ अर्थार्जन इतकेच नसून सदरील आजारावरील जनजागृती हे देखील आहे.[१]
संदर्भ
[संपादन]- ^ a b c d e "World AIDS Day: Meet the first Indian Woman to come out openly as an AIDS victim". The New Indian Express. December 2017. 2020-07-04 रोजी पाहिले.
- ^ a b c d Das, Deepannita (2019-03-28). "HIV+ At 20 And At 46 Her Positive Voice Is Helping 30,000+ HIV Positive Woman To Live Without Stigma". LifeBeyondNumbers (इंग्रजी भाषेत). 2020-07-04 रोजी पाहिले.
- ^ Das, Dilip K. (2019-02-18). Teaching AIDS: The Cultural Politics of HIV Disease in India (इंग्रजी भाषेत). Springer. ISBN 978-981-13-6120-3.
- ^ a b Manian, Sunita (2017-06-14). HIV/AIDS in India: Voices from the Margins (इंग्रजी भाषेत). Routledge. ISBN 978-1-351-80648-0.
- ^ "Stree Shakti Puraskar and Nari Shakti Puraskar presented to 6 and 8 Indian women respectively". India Today (इंग्रजी भाषेत). March 9, 2015. 2020-07-03 रोजी पाहिले.
- ^ "Nari Shakti Puraskar awardees full list". Best Current Affairs. 9 March 2017. 2020-07-03 रोजी पाहिले.
- ^ "HIV+ patients can get drugs for other health problems at ART clinics". The New Indian Express. 11 January 2020. 2020-07-04 रोजी पाहिले.