नगर पंचायत
 | या लेखातील मजकूर मराठी विकिपीडियाच्या विश्वकोशीय लेखनशैलीस अनुसरून नाही. आपण हा लेख तपासून याच्या पुनर्लेखनास मदत करू शकता.
नवीन सदस्यांना मार्गदर्शन हा साचा अशुद्धलेखन, अविश्वकोशीय मजकूर अथवा मजकुरात अविश्वकोशीय लेखनशैली व विना-संदर्भ लेखन आढळल्यास वापरला जातो. |
नगर पंचायत (Nagar Panchayat) हा एक शहरी स्थानिक स्वराज्य संस्था (Urban Local Body - ULB) प्रकार आहे. महाराष्ट्रात तसेच भारतात, ही व्यवस्था ग्रामीण भाग शहरीकरणाच्या टप्प्यावर असलेल्या गावांसाठी असते.[१]
नगर पंचायतची वैशिष्ट्ये:
[संपादन]- स्थापना: अशा गावात जिथे लोकसंख्या सुमारे 12,000 ते 25,000 दरम्यान असते आणि शहरीकरण सुरू झालेले असते.
- प्रशासन:
- एक निवडून आलेली नगर पंचायत परिषद असते.
- यामध्ये अध्यक्ष (President/Chairperson) व सदस्य (Councilors) असतात.
- काही अधिकारी शासनामार्फत नेमले जातात (उदा. मुख्याधिकारी).
- कामकाज:
- पाणीपुरवठा
- घनकचरा व्यवस्थापन
- स्वच्छता
- सार्वजनिक आरोग्य
- प्राथमिक शिक्षण
- स्थानिक रस्ते आणि गटारे
नगर पंचायत आणि नगरपरिषद/महानगरपालिका यामधील फरक:
| बाब | नगर पंचायत | नगरपरिषद | महानगरपालिका |
|---|---|---|---|
| लोकसंख्या | सुमारे 12,000 ते 25,000 | 25,000 ते 3 लाख | 3 लाखांहून अधिक |
| क्षेत्र | शहरी होत असलेले गाव | मध्यम आकाराचे शहर | मोठे शहर |
| अधिकार | मर्यादित | मध्यम | विस्तृत |
निष्कर्ष:
[संपादन]नगर पंचायत ही एक अशी व्यवस्था आहे जी शहरी होत असलेल्या गावांच्या व्यवस्थापनासाठी असते. ही ग्रामीण व शहरी प्रशासनामधील एक संक्रमण अवस्था आहे.[२]