दादाजी खोब्रागडे

दादाजी खोब्रागडे
पूर्ण नाव	दादाजी रामाजी खोब्रागडे
मृत्यू	३ जून इ.स. २०१८ चंद्रपूर
नागरिकत्व	भारतीय
राष्ट्रीयत्व	भारतीय
धर्म	बौद्ध
कार्यक्षेत्र	देशी बियाणे
ख्याती	एच.एम.टी. तांदूळ
पुरस्कार	डॉ पंजाबराव देशमुख कृषीरत्न

दादाजी रामाजी खोब्रागडे (जन्म:नागभीड, मृत्यू: ३ जून २०१८, चंद्रपूर) हे भाताच्या जास्त उत्पादन देणाऱ्या जाती शोधून काढणारे एक कृषी संशोधक होते.

केवळ इयत्ता तिसरी पर्यंत शिकलेले खोब्रागडे एक अल्पभूधारक शेतकरी होते. १९८३ पासून त्यांनी तांदळाचे नवीन वाण बनवण्याच्या प्रयोगाला सुरुवात केली. सहा वर्षांच्या बीजगुणनाच्या प्रयोगानंतर ते नवीन वाण तयार करण्यात यशस्वी झाले. या वाणाला काय नाव द्यायचे, हे न सुचल्यामुळे त्यांनी त्यावेळी प्रसिद्ध असलेल्या एच.एम.टी. कंपनीच्या एच.एम.टी.सोना घड्याळावरून तेच नाव या वाणाला दिले. पुढे कृषी विद्यापीठाने त्यांना श्रेय न देता हे वाण बाजारात आणले.

खोब्रागडे यांनी केलेल्या संशोधनाच्या जोरावर अनेक बियाणे कंपन्यांनी पैसे मिळवले. ते मात्र हलाखीचे जीवन जगत राहिले. त्यांच्या अखेरच्या आजारपणात शेतकऱ्यांनी पैसे गोळा करून उपचाराचा खर्च केला. डॉ.अभय बंग यांनी शोधग्राममध्ये उपचारांची सोय केली. इथेच खोब्रागडे यांचा मृत्यू झाला.

खोब्रागडे यांनी शोधलेले भाताचे वाण

खोब्रागडे यांनी भाताचे एकूण नऊ वाण शोधले

1. एच.एम.टी. सोना
2. नांदेड हिरा
3. नांदेड चेन्नूर
4. विजय नांदेड
5. नांदेड ९२
6. डीआरके
7. नांदेड दीपक
8. काटे एच.एम.टी.
9. डीआरके-२

पुरस्कार

1. पहिला रिचारिया पुरस्कार, जो तांदळाच्या संशोधनासाठी दिला जातो.
2. तांदळाच्या बाबतीतील संशोधनाबद्दल महाराष्ट्र शासनाकडून २००६ मध्ये वसंतराव नाईक कृषिभूषण पुरस्कार..
3. २००९ मध्ये पाचवा राष्ट्रीय ग्रॉस रूट इंनोवेशन पुरस्कार तांदळाच्या डिआरके वाणाच्या संशोधनासाठी मिळाला.
4. २०१० मध्ये फोर्ब्सच्या यादीत नाव.
5. २०१० मध्ये महाराष्ट्र शासनाचा पंजाबराव देशमुख कृषीरत्न पुरस्कार.

बाह्य दुवे

बाह्य चित्रफित

https://vimeo.com/127400150

• Kakoty, Sanjeeb (2013). "Appropriate technology movement". Strategies for Sustainable Technologies and Innovations. pp. 125–126.
• Cox, Stan (2013). Any Way You Slice It. New Press. pp. 161–162. ISBN 9781595588098.