जुगल किशोर बिर्ला
शेठ जुगल किशोर बिर्ला (२३ मे १८८३ – २४ जून १९६७) हे बिर्ला कुटुंबातील सदस्य आणि बलदेव दास बिर्ला यांचे ज्येष्ठ पुत्र होते. ते प्रख्यात उद्योगपती, परोपकारी आणि हिंदू तत्त्वज्ञानाचे समर्थक होते.[१]
जीवन[संपादन]
लहान वयातच त्यांनी आपली व्यावसायिक कारकीर्द सुरू केली, कलकत्ता येथे त्याचे वडील बलदेवदास बिर्ला यांच्याशी संपर्क साधला आणि लवकरच ते अफू, चांदी, मसाले आणि इतर व्यापारातील प्रतिष्ठित व्यापारी आणि सट्टेबाज म्हणून ओळखले जाऊ लागले ज्यातून बिर्ला नंतर ताग आणि इतर वस्तूंच्या व्यापारात विविधता आणली. पहिल्या महायुद्धादरम्यान आणि नंतर कापूस, तोपर्यंत त्याचा धाकटा भाऊ घनश्याम दास बिर्ला देखील या व्यवसायात सामील झाला होता. 1918 पर्यंत बलदेवदास जुगलकिशोर या नावाने चालवलेली कौटुंबिक फर्म बिर्ला ब्रदर्स लिमिटेड म्हणून ओळखली जाणारी मर्यादित कंपनी बनवण्यात आली.
आयुष्याच्या सुरुवातीच्या काळात जेव्हा घनश्याम दास बिर्ला यांचे मोठे नुकसान झाले आणि त्यांनी मिल अँड्र्यू यूल ग्रुपला विकण्याचा निर्णय घेतला, तेव्हा जुगल किशोर त्यांच्या पाठीशी उभे राहिले आणि त्यांनी त्यांना पैशाची काळजी करू नका तर मिल चालवण्यास सांगितले. त्याला शक्य तितक्या कार्यक्षमतेने, ज्यामुळे बिर्ला ज्यूटचे पुनरुज्जीवन झाले, आता आदित्य बिर्ला समूहाची प्रमुख कंपनी आहे.
जरी जुगल किशोर यांनी कलकत्त्यापासून त्यांच्या व्यावसायिक जीवनाची सुरुवात केली असली तरी, नंतर ते दिल्लीत स्थलांतरित झाले आणि त्यांच्या मृत्यूपर्यंत बिर्ला हाऊसमध्ये राहिले.
परोपकारी[संपादन]
मूल नसताना, जुगल किशोर बिर्ला यांनी धर्मादाय, असंख्य मंदिरे, कोलकाता मेडिकल कॉलेज, मुलींसाठी कोलकाता येथील मारवाडी बालिका विद्यालय आणि अशा अनेक संस्थांसाठी बराच वेळ आणि पैसा खर्च केला. एक धर्माभिमानी हिंदू, जुगल किशोर बिर्ला हे दिल्लीतील पहिल्या आणि कोलकाता आणि भोपाळसह भारतभरातील अनेक आरंभीच्या बिर्ला मंदिरांच्या उभारणीमागील प्रेरणादायी शक्ती होते. गोशाळांना (गाईचे आश्रयस्थान) आणि पिंजरापोळ (प्राणी आणि पक्ष्यांना चारा देणारी गोठा) मदत करणे हे त्यांच्या हृदयाचे आणखी एक कारण होते. त्यांनी हिंदू महासभा आणि राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघासह विविध हिंदू कारणे आणि संघटनांना पैसे दान केले.[२] त्याच वेळी महात्मा गांधी आणि भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस आणि भारताच्या स्वातंत्र्य चळवळीला आर्थिक मदत करणे, ज्यांची देखभाल घनश्यामदास बिर्ला आणि इतरांनी केली होती.[३][४]
संदर्भ[संपादन]
- ^ Herdeck, Margaret; Piramal, Gita (1985). India's Industrialists (इंग्रजी भाषेत). Three Continents Press. ISBN 978-0-89410-474-9.
- ^ Chatterji, Joya (2002-06-06). Bengal Divided: Hindu Communalism and Partition, 1932-1947 (इंग्रजी भाषेत). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-52328-8.
- ^ Alter, Joseph S. (1992-08-03). The Wrestler's Body: Identity and Ideology in North India (इंग्रजी भाषेत). University of California Press. ISBN 978-0-520-91217-5.
- ^ Sinha, Anand Mohun (2011-02-25). Unspoken History of India of Six-Thousand Years (इंग्रजी भाषेत). AuthorHouse. ISBN 978-1-4520-9769-5.