चक्रीवादळ

अमेरिकेच्या ओक्लाहोमा राज्यात झालेला एक (टोर्नेडो)

चक्रीवादळ ( इंग्लिश: Cyclonic storm) हे एक प्रकारचे विध्वंसक वादळ आहे. हे समुद्रात एका कमी दाबाच्या प्रदेशाभोवती गोलगोल फिरणाऱ्या हवेमुळे बनते. हिंदी महासागरात होणाऱ्या चक्रीवादळाला इंग्लिश भाषेत सायक्लॉन, अटलांटिकमध्ये होणाऱ्यालाहरिकेन, आणि पॅसिफिक महासागरातील चक्रीवादळाला टायफून ह्या नावाने ओळखले जाते. सर्वसाधारणपणे, चक्रीवादळाचा पुढे सरकण्याचा वेग ताशी २० किलोमीटरपेक्षा बराच कमी असतो.

तीव्रता मापन

चक्रीवादळाची तीव्रता खालील प्रकारांनी मोजण्यात येते:

• वातावरणशास्त्र(क्लायमॅटॉलॉजी)
• सामान्य सरासरीचे अवलोकन
• उपग्रहाची मदत घेऊन
• रडार वापरून

श्रेणी

चक्रीवादळाची श्रेणी खालीलप्रमाणे ठरते :
श्रेणी १: चक्रीवादळातील वाऱ्याचा वेग ताशी ९० ते १२४ किमी - घर पिके व झाडे यांचे नाममात्र नुकसान होते.
श्रेणी २: चक्रीवादळातील वाऱ्याचा वेग ताशी १२५ ते १६४ किमी - लक्षात येण्यापत नुकसान.
श्रेणी ३: चक्रीवादळातील वाऱ्याचा वेग ताशी १६५ ते २२४ किमी - छपरे उडणे व वीजपुरवठ्यास धोका.
श्रेणी ४: चक्रीवादळातील वाऱ्याचा वेग ताशी २२५ ते २७९ किमी - जबर नुकसान,मालमत्तेचे नुकसान वीज पुरवठा खंडित.
श्रेणी ५: चक्रीवादळातील वाऱ्याचा वेग ताशी २८० किमी किंवा त्यापेक्षा जास्त - मोठ्या प्रमाणात जीवितहानी, मालमत्तेचे नुकसान, विस्तारित क्षेत्रात प्रभाव.

चक्रीवादळाचे नामकरण

सध्या चक्रीवादळाला नाव देण्याची पद्धत आहे.हवामानतज्ज्ञ व त्याविषयी काम करणाऱ्या सर्वांना संवाद करण्यास सोपे जावे म्हणून त्याचे नामकरण करतात. या पद्धतीचे जनक ऑस्ट्रेलियातील हवामानतज्ज्ञ आहेत.

• ते आपल्याला न आवडणाऱ्या राजकारणी लोकांचे नाव देत असत.
• अमेरिकन सैनिक आपल्या पत्नीचे किंवा मैत्रिणीचे नाव देत असत.
• १९७९ मध्ये जागतिक हवामान संघटनेने स्त्री पुरुषांच्या नावाने ती देण्याचा प्रयत्न केला. त्यांनी त्यासाठी एक यादीच बनविली.
• सन २००० पासून एका वेगळ्या पद्धतीने नावे देण्यात येतात.निसर्गाशी संबंधीत/खाद्यपदार्थाची ती नावे आहेत. जेथे चक्रीवादळे येतात त्या देशांची यादीही तयार करण्यात आलेली आहे.साधारणतः ६ वर्षांनी या यादीतील नावे वापरणे प्रथमपासून सुरू करतात.

हे सुद्धा पहा

• घूर्णवात

बाह्य दुवे

विकिमीडिया कॉमन्सवर

घूर्णवात

संबंधित संचिका आहेत