गौरी मौलेखी

**गौरी मौलेखी**
	Indian animal rights activist
	माध्यमे अपभारण करा
	विकिपीडिया
नागरिकत्व	भारत;
व्यवसाय	animal rights advocate;
पुरस्कार	नारी शक्ती पुरस्कार;
अधिकार नियंत्रण
	Q55639772;
	अनुनादक; पेटस्केन; टिप्पणी; ओपनस्ट्रीट मॅप; शोधक साधन; चित्रित शोध;

गौरी मौलेखी या भारतातील पशु प्रेमी कार्यकर्त्या आहेत.^[१] ^[२] त्या मनेका गांधी यांनी स्थापन केलेल्या पीपल्स फॉर ॲनिमल्स या पशुप्रेमी संस्थेच्या विश्वस्त आहेत. गांधी यांच्या शिष्या म्हणून, त्यांनी प्राण्यांच्या हक्कांसाठी यशस्वी मोहिमा राबवल्या आहेत, ज्यामध्ये गोवंश हत्या करण्याच्या प्रथेविरुद्धच्या मोहिमेचा देखील समावेश आहे.^[३]^[४]^[५]^[६]^[७] ^[८]^[९]^[१०]^[११]

पार्श्वभूमी

मौलेखी यांनी १९९५ मध्ये लखनौमध्ये पीपल फॉर ॲनिमल्स करिता स्वयंसेविका म्हणून काम करण्यास सुरुवात केली, जिथे त्यांनी शहरातील पहिले प्राणी निवारा उभारण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावली. तिने निवारा संस्थेसाठी निधी उभारण्यास मदत केली, सोडून दिलेल्या कुत्र्यांच्या पुनर्वसनासाठी दत्तक कार्यक्रम राबवले आणि संकटात सापडलेल्या प्राण्यांसाठी प्राणी रुग्णवाहिका सेवेचे समन्वय साधण्यास मदत देखील केली. २००४ ते २००८ पर्यंत, त्यांनी नोएडा येथील सोसायटी फॉर प्रिव्हेन्शन ऑफ क्रुएल्टी टू ॲनिमल्स (SPCA) सोबत काम केले. या संस्थेसाठी प्राण्यांचे आश्रय स्थान निर्मितीत त्यानं योगदान दिले. २००८ मध्ये, त्यांनी देहरादूनमधील राहत या प्राणी कल्याणकारी स्वयंसेवी संस्थेत स्वयंसेवा केली. या काळात, त्यांनी स्वयंसेवी संस्थेसाठी निधी संकलनाच्या कार्यात सक्रियपणे सहभाग घेतला. २०१२ मध्ये, त्यांनी पीपल फॉर ॲनिमल्स उत्तराखंडची स्थापना केली.^[१२]^[१३]

मौलेखी या आंतरराष्ट्रीय स्तरावर देखील सक्रिय आहेत. नेपाळ मधील गढीमाई उत्सवात मोठ्या प्रमाणात धार्मिक पशुहत्या थांबवण्यासाठी त्यांनी तेथे सामाजिक आणि राजकीय मोहीम राबवली. २०१३ मध्ये उत्तर भारतात असामान्य मुसळधार पावसामुळे पूर आला होता. मौलेखी यांनी पूरग्रस्त केदारनाथ क्षेत्रातून ६,००० हून अधिक प्राण्यांना बाहेर काढण्यास मदत केली. या प्राण्यांना वाचवल्याने भविष्यातील आपत्तींना तोंड देण्यासाठी राष्ट्रीय धोरणावर परिणाम झाला. आता योजनांमध्ये प्राण्यांच्या कल्याणाचा विचार समाविष्ट आहे. सोनपूर पशु मेळ्यात (बेकायदेशीर) वन्यजीव व्यापार संपवण्याच्या मोहिमेत मौलेखी यांनी मदत केली. अशा कार्यासाठी मौलेखी यांना २०१७ सालचा भारत सरकार तर्फे नारी शक्ती पुरस्कार (राष्ट्रीय पुरस्कार) मिळाला.^[१४]

२०१९ मध्ये मौलेखी यांनी प्राण्यांच्या कल्याणासाठी सरकारला त्यांच्या मागील वचनबद्धतेची जाणीव करून देण्यासाठी एक मोहीम सुरू केली. त्यांनी भारतातील प्रत्येक राज्याला राज्य प्राणी कल्याण मंडळे स्थापन करण्याच्या दहा वर्षांपूर्वीच्या निर्देशांबद्दल पत्र लिहिले. अशी मंडळे स्थापण्याचे निर्देश सर्वोच्च न्यायालयाने दिले होते. पैकी ज्या संस्था स्थापन झाल्या होत्या त्या फक्त नावापुरत्या होत्या कारण त्यांच्याकडे कर्मचारी किंवा बजेट नव्हते. २०२० मध्ये मौलेखी यांनी भारताच्या सर्वोच्च न्यायालयाला राज्यांना राज्य प्राणी कल्याण मंडळे तयार करण्याची आवश्यकता भासविण्यासाठी एक रिट जारी करण्याची विनंती केली.^[१५]

पुरस्कार आणि सन्मान

२०१३: उत्तराखंडमधील पुरादरम्यान प्राणी संरक्षण आणि आपत्ती व्यवस्थापनात उल्लेखनीय कामगिरी केल्याबद्दल उत्तराखंड सरकारने सन्मानित केले.
२०१७: प्रयोगशाळांमध्ये प्राण्यांचा अनावश्यक वापर कमी करण्यासाठी योगदान दिल्याबद्दल लश पुरस्कार.
८ मार्च २०१८: नारी शक्ती पुरस्कार, भारतातील महिलांसाठीचा सर्वोच्च नागरी पुरस्कार.^[१६]
२०१८: प्राणी कल्याणातील गुणवंत कार्यासाठी लखनौ विद्यापीठाचा विशिष्ट माजी विद्यार्थी पुरस्कार.
२०१८: कॅन्सस सिटी, यूएसए येथील ह्यूमन सोसायटी इंटरनॅशनल कडून उत्कृष्ट प्राणी संरक्षण पुरस्कार.

संदर्भ

^ V.N., Aswin (2015-10-09). "A voice for the voiceless". The Hindu (इंग्रजी भाषेत). ISSN 0971-751X. 2018-03-11 रोजी पाहिले.
^ "Gauri Maulekhi, the woman behind new cattle sale law". theweek.in. 2018-03-12 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2018-03-11 रोजी पाहिले.
^ "You can buy cattle for slaughter from farms: Meet Gauri Maulekhi, the woman behind the new Cattle sale law". The Financial Express (इंग्रजी भाषेत). 2017-05-31. 2018-03-11 रोजी पाहिले.
^ "HC seeks govt response on murga mandi plea". The Hindu (इंग्रजी भाषेत). 2018-02-10. ISSN 0971-751X. 2018-03-11 रोजी पाहिले.
^ Kapur, Manavi (2017-07-21). "Gauri Maulekhi, the force behind the cattle legislation". Business Standard India. 2018-03-11 रोजी पाहिले.
^ "Gauri Maulekhi, Author at Firstpost". www.firstpost.com. 2018-03-11 रोजी पाहिले.
^ "Gauri Maulekhi". Down To Earth (इंग्रजी भाषेत). 2018-03-12 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2018-03-11 रोजी पाहिले.
^ "Animal Law Training Program" (PDF). hsi.org. 2018-03-12 रोजी मूळ पान (PDF) पासून संग्रहित. 2025-06-04 रोजी पाहिले.
^ "Watch: Gauri Maulekhi on the Controversial Cattle Trade Ban". The Quint (इंग्रजी भाषेत). 2018-03-11 रोजी पाहिले.
^ Mishra, Sonali (June 23, 2022). "Uttarakhand HC asks state to list measures to protect equines on pilgrimage routes". The Times of India (इंग्रजी भाषेत). 2022-07-10 रोजी पाहिले.
^ "Rights activist sends legal notice to Hansraj College over cow centre". The Times of India (इंग्रजी भाषेत). February 10, 2022. 2022-07-10 रोजी पाहिले.
^ "Welfare of animals her priority". www.tribuneindia.com. 2018-04-28 रोजी पाहिले.
^ "People for Animals unit to move court over threat". Deccan Chronicle (इंग्रजी भाषेत). 2018-02-16. 2018-03-11 रोजी पाहिले.
^ "Ministry of Women and Child Development Nari Shakti Awardees 2017" (PDF). Ministry of Women and Child Development. 8 March 2017. 12 March 2018 रोजी मूळ पान (PDF) पासून संग्रहित. 6 May 2020 रोजी पाहिले.
^ "Who's looking after the animals of India?". Mongabay-India (इंग्रजी भाषेत). 2020-03-09. 2020-05-06 रोजी पाहिले.
^ "Infographic: Nari Shakti Puraskar - Times of India". The Times of India. 2018-03-11 रोजी पाहिले.

[:0-1] V.N., Aswin (2015-10-09). "A voice for the voiceless". The Hindu (इंग्रजी भाषेत). ISSN 0971-751X. 2018-03-11 रोजी पाहिले.

[2] "Gauri Maulekhi, the woman behind new cattle sale law". theweek.in. 2018-03-12 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2018-03-11 रोजी पाहिले.

[3] "You can buy cattle for slaughter from farms: Meet Gauri Maulekhi, the woman behind the new Cattle sale law". The Financial Express (इंग्रजी भाषेत). 2017-05-31. 2018-03-11 रोजी पाहिले.

[4] "HC seeks govt response on murga mandi plea". The Hindu (इंग्रजी भाषेत). 2018-02-10. ISSN 0971-751X. 2018-03-11 रोजी पाहिले.

[5] Kapur, Manavi (2017-07-21). "Gauri Maulekhi, the force behind the cattle legislation". Business Standard India. 2018-03-11 रोजी पाहिले.

[6] "Gauri Maulekhi, Author at Firstpost". www.firstpost.com. 2018-03-11 रोजी पाहिले.

[7] "Gauri Maulekhi". Down To Earth (इंग्रजी भाषेत). 2018-03-12 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2018-03-11 रोजी पाहिले.

[8] "Animal Law Training Program" (PDF). hsi.org. 2018-03-12 रोजी मूळ पान (PDF) पासून संग्रहित. 2025-06-04 रोजी पाहिले.

[9] "Watch: Gauri Maulekhi on the Controversial Cattle Trade Ban". The Quint (इंग्रजी भाषेत). 2018-03-11 रोजी पाहिले.

[10] Mishra, Sonali (June 23, 2022). "Uttarakhand HC asks state to list measures to protect equines on pilgrimage routes". The Times of India (इंग्रजी भाषेत). 2022-07-10 रोजी पाहिले.

[11] "Rights activist sends legal notice to Hansraj College over cow centre". The Times of India (इंग्रजी भाषेत). February 10, 2022. 2022-07-10 रोजी पाहिले.

[12] "Welfare of animals her priority". www.tribuneindia.com. 2018-04-28 रोजी पाहिले.

[13] "People for Animals unit to move court over threat". Deccan Chronicle (इंग्रजी भाषेत). 2018-02-16. 2018-03-11 रोजी पाहिले.

[14] "Ministry of Women and Child Development Nari Shakti Awardees 2017" (PDF). Ministry of Women and Child Development. 8 March 2017. 12 March 2018 रोजी मूळ पान (PDF) पासून संग्रहित. 6 May 2020 रोजी पाहिले.

[15] "Who's looking after the animals of India?". Mongabay-India (इंग्रजी भाषेत). 2020-03-09. 2020-05-06 रोजी पाहिले.

[16] "Infographic: Nari Shakti Puraskar - Times of India". The Times of India. 2018-03-11 रोजी पाहिले.

[१]

[२]

[३]

[४]

[५]

[६]

[७]

[८]

[९]

[१०]

[११]

[१२]

[१३]

[१४]

[१५]

[१६]

ब च सं नारी शक्ती पुरस्कार विजेते
१९९९	• के.व्ही. राबिया • चिन्ना पिल्लई • किंकरी देवी
२०१३	• मानसी प्रधान • एम वेंकय्या • बीना शेठ लष्करी • टी. राधा के.प्रशांती • वर्तिका नंदा • सीमा साखरे
२०१४	• रश्मी आनंद • नंदिता कृष्णा • लक्ष्मी गौतम • नेहा किरपाल • लतिका ठुकराल • साईलक्ष्मी बालीजेपल्ली • पी. कौसल्या • स्वराज विद्वान
२०१५	• लुसी कुरियन • सौरभ सुमन • बसंती देवी (पर्यावरणतज्ज्ञ) • सुपर्णा बक्षी गांगुली • मीना शर्मा • प्रिती पाटकर • उत्तरा पडवार • पोलूमती विजया निर्मला • वासु प्रिमलानी • सुजाता साहू • ज्योती म्हापसेकर • सुमिता घोष • अंजली शर्मा (पशु प्रेमी) • कृष्णा यादव • शकुंतला मजुमदार
२०१६	• राजस्थान • छांव फाउंडेशन • मिझो हमेईछे इन्सुइहखावम पॉल • साधना महिला संघ • शिक्षित रोजगार केंद्र प्रबंधक समिती • त्रिपुनिथुरा कथकली केंद्रम लेडीज टृप • अमृता पाटील • अमला अक्किनेनी • अनत्ता सोनी • अनोयारा खातून • बी. कोदैनायगी • बानो हरालू • दीपा माथुर • दिव्या रावत • इल्से कोहलर-रोलेफसन • जानकी वसंत • कल्पना शंकर • कल्याणी बालकृष्णन • मुमताज काझी • नंदिता शाह • पल्लवी फौजदार • पामेला मल्होत्रा • कमर डागर • रीमा साठे • रिंग्युइचोन वशुम • संगीता अय्यर • स्मिता तंडी • सुमित्रा हजारिका • सुनीता सिंग चोकन • सुभा वारियर • तियासा अध्या • व्ही. नानम्मल • झुबोनी हुम्त्सो
२०१७	• गार्गी गुप्ता • सिंधुताई सपकाळ • गौरी मौलेखी • नाविका सागर परिक्रमा • मालविका अय्यर • रेवन्ना उमादेवी नागराज • थिनलास कोरोल • एस. शिवा सत्या • भारती कश्यप बेटी जिंदाबाद बेकरी • मित्तल पटेल • साबरमती टिकी • जयम्मा बंडारी • श्यामला कुमारी • वनस्त्री • लिझीमोल फिलीपोस पामाडीकंडथिल • चिरोम इंदिरा • उर्मिला आपटे • दीपिका कुंडाजी • पूर्णिमा देवी बर्मन • अनिता भारद्वाज • अंबिका बेरी • पुष्पा गिरिमाजी • अवनी • श्रुजन • सी.के. दुर्गा • रेखा मिश्रा • मेहविश मुश्ताक • करूणा सोसायटी फॉर अनिमल्स ॲण्ड नेचर • वन स्टॉप सेंटर, रायपूर • मिलेट नेटवर्क ऑफ इंडिया • पंजाब • मधु जैन • जेटसन पेमा • एम.एस. सुनील • शीला बालाजी • अनुराधा कृष्णमूर्ती आणि नम्रता सुंदरेसन • गीता मित्तल
२०१८	• ए. सीमा • अंशु खन्ना • अनु मल्होत्रा • अनुराधा नाईक • चेतना गाला सिन्हा • दर्शना गुप्ता • देवकी अम्मा • दिदी कॉन्ट्रॅक्टर • गौरी कामाकाशी • हेकानी जखालू • इप्सिता बिस्वास • इति त्यागी • कागनपल्ली राधा देवी • कल्पना सरोज • ललिता वकील • माधुरी बडथवाल • मंजू मणीकुट्टन • मीनाक्षी पाहुजा • मिनी वासुदेवन • मुनुस्वामी शांती • नीलम शर्मा • नोमिता कामदार • पमेला चॅटर्जी • प्रज्ञा प्रसून • प्रियंवदा सिंग • एन.एम. पुष्पा • राहीबाई पोपेरे • रजनी रजक • रेशमा निलोफर नाहा • रिया मजुमदार सिंघल • रुमा देवी • सीमा मेहता • सीमा राव • शिवानी वर्मा • स्मृती मोरर्का • स्नेहलता नाथ • सोनिया जब्बार • सुजाता मोहन (डॉक्टर) • सुनीता देवी • ट्विंकल कालिया • उर्मी बसू • वन स्टॉप सेंटर, रायपूर • कसाब-कच्छ क्राफ्टस्वूमन प्रोड्यूसर कंपनी लि. • सोशल वेलफेयर ॲण्ड न्यूट्रीशनल मील प्रोग्राम डिपार्टमेंट, तमिलनाडू
२०१९	• आरिफा जान • अवनी चतुर्वेदी • भागीरथी अम्मा • भावना कंठ • बीना देवी • चामी मुर्मू • कलावती देवी • कार्त्यायनी अम्मा • कौशिकी चक्रवर्ती • मोहना सिंग • निलझा वांगमो • पदला भुदेवी • रश्मी उर्ध्वरेषे • मान कौर • ताशी आणि नुंगशी मलिक
२०२०	• अनिता गुप्ता • उशाबेन दिनेशभाई वसावा • नासिरा अख्तर • संध्या धर • निवृत्ती राय • टिफनी ब्रार • पद्मा यांगचान • जोधैया बाई बेग • सायली नंदकिशोर आगवणे • वनिता बोराडे • मीरा ठाकूर • जया मुत्थू, तेजम्मा (एकत्रित)]] • एला लोध • आरती राणा
२०२१	• सतूपती प्रसन्ना श्री • तागे रीता • मधुलिका रामटेके • निरंजनाबेन कलार्थी • पूजा शर्मा • अंशुल मल्होत्रा • शोभा गस्ती • राधिका मेनन • कमल कुंभार • श्रुती मोहपात्रा • बातूल बेगम • थारा रंगास्वामी • नीरजा माधव • नीना गुप्ता (गणितज्ञ)