केप्लरचे ग्रहांच्या गतीचे नियम
१६०९ मध्ये जोहान्स केप्लर यांनी प्रकाशित केलेले केप्लरचे ग्रहांच्या गतीचे नियम (१६१९ मध्ये पूर्णपणे प्रकाशित झालेल्या तिसऱ्या नियमाव्यतिरिक्त), सूर्याभोवतीच्या ग्रहांच्या कक्षांचे वर्णन करतात. या नियमांनी निकोलस कोपर्निकसच्या सूर्यकेंद्री सिद्धांतातील वर्तुळाकार कक्षा आणि उपचक्रांना लंबवर्तुळाकार कक्षाने बदलले आणि ग्रहांचा वेग कसा बदलतो हे स्पष्ट केले. हे तीन नियम असे आहेत : [१] [२]
- ग्रहाची कक्षा ही एक लंबवर्तुळ असते ज्याच्या दोन केंद्रांपैकी एका केंद्रावर सूर्य असतो.
- ग्रह आणि सूर्याला जोडणारा रेषेचा भाग समान कालावधींमध्ये समान क्षेत्र व्यापतो.
- ग्रहाच्या कक्षीय कालावधीचा वर्ग त्याच्या कक्षेच्या अर्ध-प्रमुख अक्षाच्या लांबीच्या घनाच्या प्रमाणात असतो.
मंगळाच्या कक्षेच्या गणनेद्वारे ग्रहांच्या लंबवर्तुळाकार कक्षा दर्शविल्या गेल्या. यावरून, केप्लरने असा निष्कर्ष काढला की सूर्यमालेतील इतर ग्रहांना, ज्यामध्ये सूर्यापासून दूर असलेल्या ग्रहांचा समावेश आहे, त्यांनाही लंबवर्तुळाकार कक्षा आहेत. दुसरा नियम असा स्थापित करतो की जेव्हा एखादा ग्रह सूर्याच्या जवळ असतो तेव्हा तो वेगाने प्रवास करतो. तिसरा नियम असे व्यक्त करतो की ग्रह सूर्यापासून जितका दूर असेल तितका त्याचा परिभ्रमण कालावधी जास्त असेल.
आयझॅक न्यूटनने १६८७ मध्ये दाखवून दिले की केप्लरसारखे संबंध सूर्यमालेत त्याच्या स्वतःच्या गती नियम आणि सार्वत्रिक गुरुत्वाकर्षणाच्या नियमामुळे लागू होतील.
संदर्भ
[संपादन]Astronomia nova आणि Epitome Astronomiae Copernicanae मध्ये अधिक अचूक ऐतिहासिक दृष्टीकोन आढळतो.
- ^ "Kepler's Laws". hyperphysics.phy-astr.gsu.edu. 2022-12-13 रोजी पाहिले.
- ^ "Orbits and Kepler's Laws". NASA Solar System Exploration. 26 June 2008. 2022-12-13 रोजी पाहिले.