कारामॉन
कारामॉन किंवा काराकाडो (唐門) हा जपानी वास्तुशास्त्रामधील एक प्रकारचा दरवाजा आहे. यात काराहाफुचा वापर केलेला असतो. काराहाफु म्हणजे जपानी पद्धतीची भिंत जी दरवाजाच्या दोन उंच गेलेल्या टोकांमध्ये असते. कारामॉनचा वापर जपानी किल्ले, बौद्ध मंदिरे आणि शिंटो मंदिरांच्या प्रवेशद्वारावर केला जातो आणि ऐतिहासिकदृष्ट्या ते अधिकाराचे प्रतीक आहे.
इतिहास
[संपादन]या शब्दामधील कारा (唐) अर्थ "चीन" किंवा "उग्र वास" आणि मॉन म्हणजे दरवाजा. या प्रकारचे दरवाजे हियन कालावधीच्या शेवटी जपानमध्ये दिसू लागले.[१] कारा हा शब्द जपानी लोककथेनुसार शोभेच्या आर्किटेक्चरशी जोडलेला आहे.[२] काराहाफुचा विकास हियन काळात झाला. सर्वात प्राचीन विद्यमान काराहाफू होर्यु -जि मंदिरात आढळतो.
सुरुवातीला काराहाफु फक्त मंदिरे आणि कलात्मक दरवाजांवरच वापरले जात होते. पण अझुची - मोमोयामा कालावधीच्या सुरुवातीपासून याचा वापर वाढला. याचा वापर प्रामुख्याने सरंजामांचे वाडे आणि किल्ले यांच्या बनावटीत केला जाऊ लागला. कारामॉन दरवाजे फक्त शोगुनसाठीच राखीव होते. यामुळे याला सामाजात विशेष अर्थ प्राप्त झाला होता.[३]
नंतर कारामॉन असणे हे एखाद्या इमारतीच्या प्रतिष्ठेची घोषणा करण्याचे एक साधन बनले. तसेच धार्मिक आणि धर्मनिरपेक्ष वास्तूशास्त्राचे प्रतीक ठरु लागले.[४] टोकुगावा शोगुनेटमध्ये, कारामॉन दरवाजे आर्किटेक्चरमध्ये अधिकाराचे प्रतीक होते.[५]
विविध रुपे
[संपादन]मुकाइकारामॉन
[संपादन]
मुकाइकारामॉन (जपानी: 向唐門) हा कारमॉनचा सर्वात जास्त आढळणारा प्रकार आहे. यात समोर आणि मागे दोन काराहाफु असतात. अशा प्रकारचे गेट छताच्या मध्यभागी एक काराहाफू असू शकते किंवा संपूर्ण गॅबल स्वतःच एक वक्र रचना असू शकते.[६]
हिराकारामॉन
[संपादन]
हिराकारामॉन (平 唐門) मध्ये दरवाजाच्या डाव्या आणि उजव्या बाजूला दोन काराहाफू असतात. या प्रकारचा गेट वाड्यांमध्ये वापरला जात असे. एकेकाळी याला मियुकीमॉन (御 幸 門) म्हणले जात असे.[७]
कारायोत्सुआशिमॉन
[संपादन]
कारायोत्सुआशिमॉन (जपानी: 唐四脚門) याला चार पायांचा गेट असेही म्हणतात. हे अतिशय कलात्मक प्रकारचे असते. दाराच्या चारही बाजूंना चढउतार असलेले गॅबल इथे दिसून येतात. निक्को तोशो-गु येथे या प्रकारच्या गेटचे छान उदाहरण दिसून येते.
हे सुद्धा पहा
[संपादन]- मॉन (वास्तुशास्त्र)
- जपानी बौद्ध वास्तुकला
- जपानमधील बौद्ध मंदिरे
- जपानच्या राष्ट्रीय संपत्तीची यादी (मंदिरे)
संदर्भ
[संपादन]- ^ "karahafu 唐破風." JAANUS. Retrieved on June 12, 2009.
- ^ "karamon 唐門." JAANUS. Retrieved on June 12, 2009.
- ^ Sarvimaki: Structures, Symbols and Meanings (2000), 18/2000, 82–84, 178.
- ^ Sarvimaki: Layouts and Layers (2003), Vol 3, No. 2, 80–108.
- ^ Coaldrake (1996), 197
- ^ "mukaikaramon 向唐門". JAANUS. Retrieved on June 12, 2009.
- ^ "hirakaramon 平唐門". JAANUS. Retrieved on June 12, 2009.
नोट्स
[संपादन]- कोलड्रेक, विल्यम. (१९९६). जपानमधील आर्किटेक्चर आणि प्राधिकरण. लंडन / न्यू यॉर्कः रूटलेज. ISBN 0-415-05754-X.
- सर्विमाकी मार्जा (२०००) रचना, चिन्हे आणि अर्थ: जपानी आर्किटेक्चरवर चीनी आणि कोरियन प्रभाव. हेलसिंकी तंत्रज्ञान विद्यापीठ, आर्किटेक्चर विभाग. आयएसबीएन 0-521-36918-5.
- सर्विमाकी मार्जा (२००३). लेआउट्स आणि थर: जपान आणि कोरियामध्ये स्थानिक व्यवस्था. पूर्व आशियाई अभ्यासांचे सुंगक्युन जर्नल, खंड 3, क्रमांक 2. 30 मे, 2009 रोजी पुनर्प्राप्त.
- पेरेंट, मेरी नेबर. (२००३). जपानी आर्किटेक्चर आणि आर्ट नेट युजर्स सिस्टम.