उपसर्ग (संस्कृत व्याकरण)
उपसर्ग ही संस्कृत व्याकरणातील संकल्पना आहे. उपसर्ग हे मुख्यत्वे धातू ह्या गटातील शब्दांना लागतात. उपसर्गांच्या साहचर्यामुळे धातूच्या अर्थात बदल होतात.
संस्कृत भाषेतील उपसर्ग
[संपादन]संस्कृत व्याकरणपरंपरेत पुढील उपसर्ग गणण्यात आहेत.
उपसर्ग मराठी अर्थ
- प्र - पुढे , अधिक
- परा - मागे , उलट
- अप- दूर ,विरुद्ध
- सम्- एकत्र ,चांगले
- अनु- मागोमाग
- अव- खाली
- निस्- बाहेर , दूर
- निर्- बाहेर
- दुस्- दुष्ट
- दूर- र हलन्त कठीण
- वि- उलट,वेगळा ,विशिष्ट
- आ- मागे,पासून ,पर्यंत
- नि- आत ,अधिक
१४ .अधि- वर
१५..अति- पलीकडे
१६. अपि- सुद्धा,देखील
१७..सु- उत्तम
१८..अभि- कडे
१९..प्रति- विरुद्ध
२०.परि- भोवताली
२१.उप- जवळ,कडे
२२. उद द हलन्त- वर
उपसार्गाबद्दल माहिती देणारी एक कारिका
१. धत्वर्थ्म् बाधते कश्चित्त् कश्चित्त्मनुवर्तते |
तमेव विशिनष्टयन्यः उपसर्गतिस्त्रिधा ||