इमारी वेर

इमारी वेर (जपानी: 伊万里焼, हेपबर्न: इमारी-याकि) ही अरिता वेअर (有田焼, अरिता याकि) प्रकारच्या चमकदार-रंगीत शैलीसाठी दिलेली एक पाश्चात्य संज्ञा आहे. जी पूर्वीच्या हिझेन प्रांतातील अरिता प्रांतात बनवलेली जपानी पोर्सिलेन भांडी होती. ही भांडी वायव्य क्युशु भागातून युरोपमध्ये मोठ्या प्रमाणात निर्यात केली गेली. विशेषतः १७ व्या शतकाच्या उत्तरार्धात आणि १८ व्या शतकाच्या पहिल्या सहामाहीत ही निर्यात झाली होती.

सामान्यत: इमारी वेरची भांडी अंडरग्लेज निळ्या रंगात, लाल, सोनेरी, बाह्यरेखांसाठी काळा आणि काहीवेळा इतर रंग असलेली, ओव्हरग्लेजमध्ये जोडलेले असतात. सर्वात वैशिष्ट्यपूर्ण फुलांच्या डिझाईन्समध्ये बहुतेक पृष्ठभाग रंगीत असतो. यात असलेल्या अति सजावट करण्याची प्रवृत्तीमुळे गोंधळ होतो. ही शैली इतकी यशस्वी झाली की चीनी आणि युरोपियन उत्पादकांनी त्याची नकल करण्यास सुरुवात केली.^[१] कधीकधी काकीमॉन आणि कुटानी वेअरच्या वेगवेगळ्या ओव्हरग्लेज शैली देखील इमारी वेअर अंतर्गत गटबद्ध केल्या जातात.

हे नाव इमारी, सागा या बंदरावरून आले आहे. येथून ते नागासाकी येथे पाठवण्यात आले होते. जिथे डच ईस्ट इंडिया कंपनी आणि चिनी लोकांच्या व्यापाराच्या चौक्या होत्या. पश्चिमेमध्ये बहु-रंगीत किंवा "एनामेल्ड" वस्तू "इमारी वेअर" म्हणून ओळखल्या जाऊ लागल्या होत्या. आणि वेगळ्या गटाच्या काकीमॉन, तर निळ्या आणि पांढऱ्या वस्तूंना "अरिता वेअर" असे म्हणत होते. किंबहुना हे प्रकार अनेकदा एकाच भट्ट्यांवर तयार केले जात होते.^[२] आज, वर्णनकर्ता म्हणून "इमारी"चा वापर कमी झाला आहे आणि त्यांना बऱ्याचदा अरिटा वेअर्स (किंवा हिझेन वेअर्स, जुन्या प्रांतानंतर) म्हटले जाते. इमारी वेअरची नक्कल चीन आणि युरोप या दोन्ही देशांमध्ये केली गेली आणि आजपर्यंत ती सतत तयार केली जात आहे.

"सुरुवातीचे इमारी" (शोकी इमारी) हा एक पारंपारिक आणि काहीसा गोंधळात टाकणारा शब्द आहे. तो १६५० च्या आधी अरिताच्या आसपास बनवलेल्या अगदी भिन्न वस्तूंसाठी वापरला जातो. देशांतर्गत बाजारपेठेसाठी पोर्सिलेन सामान्यत: लहान आणि विरळपणे अंडरग्लॅझ निळ्या रंगात रंगवलेले असतात. परंतु काही मोठ्या हिरव्या सेलेडॉन डिशेस देखील आहेत. जे वरवर पाहता आग्नेय आशियाई बाजारासाठी पोर्सिलेनियस स्टोनवेअरमध्ये बनवले जातात.^[३]

इतिहास[संपादन]

"इमारी" हे फक्त अरिता प्रकारच्या मालासाठी ट्रान्स-शिपमेंट बंदर होते. तेथून ते नागासाकी येथील परदेशी व्यापार चौक्यांकडे जात होते. जपानी पोर्सिलेन उद्योगाचे केंद्रस्थान असलेल्या अरिता येथील भट्ट्या होत्या.^[४]

स.न. १६१६१ च्या काळात भांडी तयार करण्याची पांढरी शुभ्र बारीक मातीचा शोध लागला. त्यानंतर अरिता भट्टीचा शोध १७ व्या शतकात लागला. एक लोकप्रिय आख्यायिका या शोधाचे श्रेय स्थलांतरित कोरियन कुंभार, यी सॅम-प्योंग (१५७९ - १६५५)ला देतात. बहुतेक इतिहासकार या आख्यायिकेला खरे नाही मानत. शोधानंतर, काही भट्ट्यांनी सुधारित कोरियन-शैलीतील निळे आणि पांढरे पोर्सिलेन तयार करण्यास सुरुवात केली. ज्याला अर्ली इमारी किंवा "शोकी-इमारी" म्हणून ओळखले जाते.

१७ व्या शतकाच्या मध्यात चीनमधील अशांततेमुळे उत्तर क्युशूमध्ये बरेच चीनी निर्वासित होते. असे म्हटले जाते की त्यांच्यापैकी एकाने अरितामध्ये ओव्हरग्लेझ इनॅमल कलरिंग तंत्र आणले. अशा प्रकारे शोकी-इमारीचा विकास को-कुतानी, इमारी आणि नंतर काकीमोनमध्ये झाला. ज्यांना कधीकधी इमारी वस्तूंचा एक व्यापक गट म्हणून घेतले जाते. को-कुटानी १६५० च्या आसपास निर्यात आणि देशांतर्गत बाजारासाठी तयार केले गेले. कुतानी वेअर हे लँडस्केप आणि निसर्गाच्या ठळक डिझाइनमध्ये ज्वलंत हिरवे, निळे, जांभळे, पिवळे आणि लाल रंगांचे वैशिष्ट्य आहे. निळ्या आणि पांढऱ्या पोर्सिलेनचे तुकडे तयार होत राहिले आणि त्यांना आय-कुटानी म्हणतात. निर्यात बाजारासाठी को-कुतानी इमारी यांनी सामान्यत: क्रॅक शैली सारखी चिनी डिझाइन रचना स्वीकारली. तर देशांतर्गत बाजारपेठेसाठी आय-कुतानी हे डिझाइनमध्ये अत्यंत अनोखे होते आणि त्यानुसार संग्राहकांमध्ये खूप मूल्यवान ठरले होते.

को-कुटानी शैली काकीमोन-शैलीच्या इमारीमध्ये विकसित झाली. जी सुमारे ५० वर्षे १७०० च्या सुमारास तयार झाली. काकीमॉनचे वैशिष्ट्य कुरकुरीत रेषा आणि चमकदार निळ्या, लाल आणि हिरव्या रंगाच्या नाटकीय शैलीतील फुलांच्या आणि पक्ष्यांच्या दृश्यांनी होते. इमारीने काकीमोन शैलीमध्ये तांत्रिक आणि सौंदर्याचा शिखर गाठला आणि युरोपियन बाजारपेठेत त्याचे वर्चस्व निर्माण झाले. निळ्या आणि पांढऱ्या काकीमोनला आय-काकीमोन म्हणतात. काकीमॉन शैलीचे १८ व्या शतकात किनरांडेमध्ये रूपांतर झाले, अंडरग्लेज ब्लू आणि ओव्हरग्लेझ लाल आणि सोनेरी मुलामा चढवणे आणि नंतर अतिरिक्त रंग वापरण्यात आले.

राजकीय अराजकतेमुळे जिंगडेझेन येथील चिनी भट्टींचे नुकसान झाले आणि नवीन किंग राजवंश सरकारने १६५६ - १६८४ मध्ये व्यापार थांबवला तेव्हा जपानमधून इमारी वेअर युरोपमध्ये निर्यात केली जाऊ लागली. डच ईस्ट इंडिया कंपनीच्या माध्यमातून युरोपला निर्यात केली जात होती आणि युरोपमध्ये "इमारी पोर्सिलेन" हे पदनाम मुख्यतः किनरांडे इमारी यांच्या अरिता वस्तूंना सूचित करते.

१८ व्या शतकाच्या मध्यात जेव्हा चीनने युरोपला निर्यात पुन्हा सुरू केली तेव्हा इमारीची युरोपला निर्यात थांबली. कारण उच्च मजुरीच्या खर्चामुळे इमारी वेअर चिनी उत्पादनांशी स्पर्धा करू शकली नाही. तथापि, तोपर्यंत, इमारी आणि काकीमोन या दोन्ही शैली युरोपियन लोकांमध्ये आधीच इतक्या लोकप्रिय होत्या की चीनी निर्यात पोर्सिलेनने दोन्हीची नकल केली. एक प्रकार चायनीज इमारी म्हणून ओळखला जातो. त्याच वेळी, युरोपियन भट्टी, जसे की मेसेन आणि इंग्रजी भांडी जसे की जॉन्सन ब्रदर्स आणि (रॉयल) क्राउन डर्बी यांनी देखील इमारी आणि काकीमॉन शैलीचे अनुकरण केले.

१९ व्या शतकाच्या उत्तरार्धात (मीजी युग) जेव्हा जपानीवाद युरोपमध्ये भरभराटीला आला तेव्हा इमारीच्या निर्यातीत पुन्हा वाढ झाली. अशा प्रकारे आज पाश्चात्य जगात, दोन प्रकारचे खरे जपानी इमारी आढळून येतात. जे मध्य-एडो कालावधीत निर्यात केले गेले आणि जे मेजी युगात निर्यात केले गेले. संग्राहकांच्या दृष्टीकोनातून, हे दोन प्रकार पूर्णपणे भिन्न आहेत, जरी किंरंडेचे स्वरूप सारखेच आहे.

वैशिष्ट्ये[संपादन]

जरी इमारी वेअरचे अनेक प्रकार असले तरी, सामान्यतः पश्चिमेला ज्या प्रकाराला जपानी भाषेत किनरांडे म्हणतात, आणि १७ व्या शतकाच्या मध्यापासून १७४० च्या सुमारास निर्यात व्यापार बंद होईपर्यंत मोठ्या प्रमाणात निर्यातीसाठी तयार केले गेले. किनरांडेकडे अंडरग्लेझ कोबाल्ट निळा आणि ओव्हरग्लेझ लाल आणि सोनेरी आणि कधीकधी इतर रंग वापरलेले असतात. त्यावेळी चीनमध्ये रंगसंगती दिसली नाही. मिंग राजवंशातील पारंपारिक पोर्सिलेन रंगात प्रामुख्याने लाल आणि हिरवा वापरला जात असे, बहुधा चीनमध्ये सोन्याच्या कमतरतेमुळे, तर जपानमध्ये त्या काळात सोने मुबलक होते.

अरिताचा विषय वैविध्यपूर्ण आहे, पर्णसंभार आणि फुलांपासून ते लोक, दृश्ये आणि अमूर्तता. क्रॅक पोर्सिलेन सारख्या काही डिझाईन्स चीनमधून स्वीकारल्या गेल्या. परंतु पेंटिंग्ज आणि पोशाख डिझाइनच्या समृद्ध जपानी परंपरेमुळे बहुतेक डिझाइन्स अद्वितीय जपानी होत्या. पोर्सिलेनच्या पायावर एक किरकिरी पोत आहे, जिथे ते ग्लेझने झाकलेले नाही.

चिनी इमारी वेअर[संपादन]

अस्सल जपानी शैली मध्ये अत्याधुनिक माल अरिता मध्येच तयार केला जात होता. युरोपियन शैली याला अरिता वेअर नावानेच ओळखत होते. चीनने या निळ्या आणि पांढऱ्या मालाची नक्कल करून क्राक पोर्सिलेन बनवली. या मध्ये कोबाल्ट निळ्या आणि लोखंडी लाल रंगाच्या अंडरग्लेजवर मुलामा चढवला जात असे. या वेअरमध्ये अनेकदा विपुल गिल्डिंग वापरले जात होते. काहीवेळा स्पेअर आयसोलेटेड स्प्रिग्ड विग्नेट्सचाही वापर दिसून येत होता. परंतु अनेकदा कंपार्टमेंटमध्ये विविध नमुने होते. या वस्तूंमध्ये दोन भिन्न शैली होत्या.^[५] हंसांच्या मानेचे तुकडे असलेल्या ग्लोब्युलर इमारी टीपॉट्सने जीवनाच्या या नवीन गरजांसाठी क्लासिक युरोपियन फॉर्म स्थापित करण्यात मदत केली.

युरोपियन इमारी[संपादन]

युरोपियन केंद्रे, प्रारंभी मध्ये इमारी मालाच्या शैलीची नकल करत असे. या भट्ट्या डेल्फ्ट येथे फेअंस, नेदरलॅंन्ड येथे होत्या. इमारीचे नमुने, तसेच "काकीमॉन" डिझाइन्स आणि रंगांच्या पॅलेटने मेसेन, चँटिली किंवा नंतर व्हिन्सेनेस आणि व्हिएन्ना येथे पोर्सिलेन कारखानदारांद्वारे उत्पादित केलेल्या काही प्रारंभिक ओरिएंटायझिंग मालांवर प्रभाव पडला. 19व्या शतकाच्या सुरुवातीस रॉबर्ट चेंबरलेनच्या वॉर्सेस्टर येथील वॉर्सेस्टर पोर्सिलेन कारखान्यात तसेच क्राउन डर्बी पोर्सिलेन येथे देखील त्याचे उत्पादन केले गेले होते. येथे इमारी नमुने सध्या लोकप्रिय आहेत.

संदर्भ[संपादन]

^ Impey (1990), 74–75, 75 quoted
^ Impey (1990), 73
^ Ford and Impey, 66; Anna Willmann, "Edo-Period Japanese Porcelain", Essay &#124, Heilbrunn Timeline of Art History, The Metropolitan Museum of Art; "Ko-Imari (Old Imari) Japanese porcelain", Jan-Erik Nilsson, Gotheborg.com
^ Impey (1990), 70–73
^ Oliver Impey, "Japanese export art of the Edo Period and its influence on European art", Modern Asian Studies 18.4, Special Issue: Edo Culture and Its Modern Legacy (1984, pp. 685–697) p. 695. "On the one hand a gaudy, brash brightly coloured and highly decorated style, the Imari style."

नोट्स[संपादन]

फोर्ड, बार्बरा ब्रेनन आणि ऑलिव्हर आर. इम्पे, द मेट्रोपॉलिटन म्युझियम ऑफ आर्ट मधील गेरी कलेक्शनमधील जपानी कला, 1989, मेट्रोपॉलिटन म्युझियम ऑफ आर्ट,आयएसबीएन 0-87099-556-1, पूर्णपणे ऑनलाइन
इम्पे, ऑलिव्हर (1990), बॅटी, डेव्हिड, एड., सोथेबीज कॉन्साइज एन्सायक्लोपीडिया ऑफ पोर्सिलीन, 1990, कॉनरान ऑक्टोपस.आयएसबीएन 1850292515 ISBN १८५०२९२५१५
हेन्री ट्रुबनर, "जपानी सिरॅमिक्स: अ ब्रीफ हिस्ट्री", सिएटल आर्ट म्युझियममध्ये, सिरेमिक आर्ट ऑफ जपान, 1972.
त्सुनेको एस. सदाओ आणि स्टेफनी वाडा, डिस्कव्हरिंग द आर्ट्स ऑफ जपान: ए हिस्टोरिकल ओव्हरव्ह्यू, 2003

पुढील वाचन[संपादन]

शिमुरा, गोरो (२००८). इमारीची कथा: प्राचीन जपानी पोर्सिलेनची चिन्हे आणि रहस्ये. बर्कले, कॅलिफोर्निया: टेन स्पीड प्रेस. OCLC ४८८२१०९८७ Check |oclc= value (सहाय्य).
ताकेशी, नागताके (१९७९). तानाकामारू संग्रहातील जपानी सिरेमिक. न्यू यॉर्क: मेट्रोपॉलिटन म्युझियम ऑफ आर्ट.

बाह्य दुवे[संपादन]

[1] Impey (1990), 74–75, 75 quoted

[2] Impey (1990), 73

[3] Ford and Impey, 66; Anna Willmann, "Edo-Period Japanese Porcelain", Essay &#124, Heilbrunn Timeline of Art History, The Metropolitan Museum of Art; "Ko-Imari (Old Imari) Japanese porcelain", Jan-Erik Nilsson, Gotheborg.com

[4] Impey (1990), 70–73

[5] Oliver Impey, "Japanese export art of the Edo Period and its influence on European art", Modern Asian Studies 18.4, Special Issue: Edo Culture and Its Modern Legacy (1984, pp. 685–697) p. 695. "On the one hand a gaudy, brash brightly coloured and highly decorated style, the Imari style."

[१]

[२]

[३]

[४]

[५]