भारतीय स्वातंत्र्याचा कायदा १९४७

विकिपीडिया, मुक्‍त ज्ञानकोशातून
(इंडियन इंडिपेंडन्स अ‍ॅक्ट १९४७ या पानावरून पुनर्निर्देशित)
قانون آزادی ہند 1947ء (pnb); ভারতীয় স্বাধীনতা অধিনিয়ম ১৯৪৭ (bn); Indian Independence Act de 1947 (fr); Zákon o nezávislosti Indie (cs); ინდოეთის დამოუკიდებლობის აქტი (ka); 1947年インド独立法 (ja); ਭਾਰਤੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਐਕਟ 1947 (pa); భారత స్వాతంత్ర్య చట్టం 1947 (te); План Маунтбеттена (ru); इंडियन इंडिपेंडन्स अ‍ॅक्ट १९४७ (mr); Mountbattenplan (de); ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଅଧିନିୟମ ୧୯୪୭ (or); План Маўнтбетэна (be); قانون استقلال هند ۱۹۴۷ (fa); 1947印度獨立法案 (zh); भारतीय स्वतंत्रता अधिनियम १९४७ (hi); Zakon o neodvisnosti Indije (sl); قانون آزادی ہند 1947 (ur); Indian Independence Act 1947 (sv); Mauntbetten planı (az); Undang-Undang Kemerdekaan India 1947 (id); План Маунтбеттена (uk); ജൂൺ തേഡ് പ്ലാൻ (ml); Indian Independence Act 1947 (nl); 1947年印度獨立法案 (zh-hant); 1947年印度独立法案 (zh-cn); ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಕಾರ್ಯ ೧೯೪೭ (kn); Indian Independence Act 1947 (fi); Indian Independence Act 1947 (en); Akto de Hinda Sendependiĝo 1947 (eo); 1947年印度独立法令 (zh-hans); இந்திய விடுதலைச் சட்டம், 1947 (ta) zakon parlamenta Združenega kraljestva o neodvisnosti Indije (1947) (sl); 1947 UK parliament act (en); ೧೯೪೭ ಯು ಕೆ ಸಂಸತ್ತು ಕಾರ್ಯ (kn); قیام پاکستان (ur); brittisk parlamentsakt från 1947 (sv); 1947 UK parliament act (en); Maßnahmenplan zur Entlassung Britisch-Indiens in die Unabhängigkeit (de); இந்திய விடுதலைப் போராட்டம், இந்தியப் பிரிவினை (ta) 1947年印度獨立法令 (zh-hant); 1947年印度独立法令 (zh-cn); Government of India Act 1947 (en); 印度獨立法案, 1947年印度獨立法案, 1947年印度独立法令, 1947年印度独立法案, 1947年印度獨立法令 (zh); 1947年印度独立法案 (zh-hans)
इंडियन इंडिपेंडन्स अ‍ॅक्ट १९४७ 
1947 UK parliament act
माध्यमे अपभारण करा
  विकिपीडिया
प्रकारPublic General Act of the Parliament of the United Kingdom
मुख्य विषयभारत
स्थान युनायटेड किंग्डम
कार्यक्षेत्र भागब्रिटिश भारत,
भारतीय अधिराज्य,
Dominion of Pakistan
Full work available at URL
प्रकाशन तारीख
  • इ.स. १९४७
अधिकार नियंत्रण
साचा:Translations:Template:Wikidata Infobox/i18n/msg-editlink-alttext/mr

भारतीय स्वातंत्र्याचा कायदा १९४७ या कायद्यान्वये भारताची फाळणी करण्यात आली. भारत आणि पाकिस्तान ह्या दोन्ही देशांना स्वातंत्र्य देण्यात येउन ब्रिटिश सरकारची ह्या दोन्ही राष्ट्रांसंबंधी काहीही जबाबदारी १५ ऑगस्ट १९४७ नंतर राहणार नाही असे जाहीर करण्यात आले. स्वतंत्र भारताची नवीन घटना तयार होईपर्यंत १९३५ च्या गव्हर्नमेंट ऑफ इंडिया अ‍ॅक्टची अंमलबजावणी होईल असा निर्णय घेण्यात आला.

माऊंटबॅटन योजनेबरहुकुम भारतीय स्वातंत्र्याचे बील इंग्लंडच्या पार्लमेंटमध्ये मांडण्यात आले. ॲटली सरकारने १८ जुलै १९४७ रोजी त्यास मान्यता दिली व त्याचे कायद्यात रूपांतर झाले. या कायद्यातील तरतुदी अशा -

१) या कायद्याने भारत -पाकिस्तान ही दोन सार्वभोम राष्ट्रे निर्माण झाली.

२) दोन्ही राष्ट्रींची विधिमंडळ आपापल्या देशात कायदे करण्यास सार्वभोम झाली.

३) नवीन राज्यघटना तयार होईपर्यंत सध्या अस्तित्वात असलेल्या घटना समित्याच कायदेमंडळाचीही कामे करतील या कायदेमंडळास घटना तयार करण्याखेरीज पूर्वीच्या मध्यवर्ती कायदेमंडळाचे सर्व अधिकार असतील.

४) १५ ऑगस्ट १९४७ नंतर ब्रिटिश सरकारच्या या दोन्ही राज्यावर किवां प्रांतावर काही अधिकार रहाणार नाही.

५) नवी घटना तयार होईपर्यंत केंद्राचा व प्रांताचा कारभार १९३५ कायद्याने करावा व आवश्यकता वाटल्यास बदल करावेत.

६) ब्रिटिश बादशहाकडे असलेले सार्वभोम सत्तेचे सर्व अधिकार हिंदी सस्थानाकडे देण्यात आले व ही संस्थाने व ब्रिटिश राज्य यांच्या दरम्यान झालेले सर्व करार, तहनामे १५ ऑगस्टपासून रद्द ठरतील .

७) भारतमंत्र्याचे अधिकारपद रद्द करण्यात येऊन त्याचे काम ' राष्ट्रकुल ' खात्याच्या सेक्रेटरीकडे देण्यात आले.

८) ' भारताचे सम्राट' हा ब्रिटिश राजाचा किताब रद्द झाल्याचे घोषित करण्यात आले.

उपरोक्त तरतुदीखेरीज सैन्य, वरिष्ठ सनदी नोकर , फाळणीची यंत्रणा , गव्हर्नर जनरलचे अधिकार , गोऱ्या सैन्याची रवानगी इंग्लंडला इ. विषयासंबंधीचा तपशीलही स्वातंत्र्याच्या कायद्यात नमूद केला होता.

या कायद्याने भारतावरील ब्रिटिश सत्ता पूर्णपणे नष्ट झाली व भारत - पाकिस्तान ही दोन स्वतंत्र सार्वभोम राष्ट्रे म्हणून जगाच्या नकाशात झळकू लागली आणि अशा रीतीने भारतीय राज्यघटनेच्या इतिहासातील भारत - ब्रिटन संबंधातील हा शेवटचा टप्पा ठरला.