अल्ट्रासाऊंड म्हणजे मानवी श्रवणक्षमतेपेक्षा (ऑडिबल रेंज) जास्त वारंवारता (फ्रेक्वंसी) असणाऱ्या ध्वनी लहरी अल्ट्रासाऊंडचे भौतिक गुणधर्म "सामान्य" (ऐकण्यायोग्य) आवाजापेक्षा वेगळे नसतात, फक्त ते ऐकू येत नाही हा त्यातला फरक असतो. ही मर्यादा व्यक्तीपरत्वे भिन्न असू शकते आणि पण साधारणपणे निरोगी तरुण प्रौढांमध्ये अंदाजे 20 किलोहर्ट्ज इतकी (20,000 हर्ट्ज) असते. अल्ट्रासाऊंडने निदान करणारी उपकरणे 20 किलोहर्ट्ज पासून कित्येक गिगाहर्ट्ज पर्यंत वारंवारतेवर काम करतात.
अल्ट्रासाऊंड बऱ्याच वेगवेगळ्या क्षेत्रात वापरला जातो. याचा उपयोग वस्तू शोधण्यासाठी आणि अंतर मोजण्यासाठी केला जातो. अल्ट्रासाऊंड इमेजिंग किंवा सोनोग्राफी बहुधा वैद्यकीय क्षेत्रात वापरली जाते. वेगवेगळी उत्पादने आणि रचनांच्या क्षतिविरहित चाचण्यांमध्ये (नॉनडिस्ट्रक्टिव्ह टेस्टिंग), अदृश्य दोष शोधण्यासाठी अल्ट्रासाऊंड वापरला जातो. औद्योगिकदृष्ट्या, अल्ट्रासाऊंड स्वच्छतेकरता, दोन भौतिकदृष्ट्या वेगळे असणारे पदार्थ मिसळणे आणि रासायनिक प्रक्रियेला गती देण्यासाठी वापरला जातो. वटवाघूळ आणि पोर्पोइसेससारखे प्राणी शिकार आणि त्यांच्या मार्गातील अडथळे शोधण्यासाठी अल्ट्रासाऊंड वापरतात.
ध्वनीशास्त्र , ध्वनीचे विज्ञान याचा अभ्यास, पायथागोरस इतकाच पूर्वीपासून इ.स.पूर्व ६ व्या शतकात सुरू झाला, ज्याने तंतुवाद्यांच्या गणितीय गुणधर्मांवर लिखाण केले. वटवाघळांमधील इकोलोकेशन (ध्वनीच्या सहाय्याने मार्गातील अडथळे आणि ईस्पित जागा शोधण्याची क्षमता) लाझ्झारो स्पॅलॅझीनी यांनी शोधून काढली. जेव्हा त्यांनी हे सिद्ध केले की वटवाघूळ या क्षमतेचा वापर करून प्रवास करतात. व्हा चमत्पादकांमधील प्रतिध्वनी इ .'फ्रान्सिस गॅल्टन' यांनी 'गॅल्टन शिटी'चा शोध लावला, ही एक समायोज्य शिटी होती ज्यातून अल्ट्रासाऊंड तयार केले जाऊ शकत होते.
अल्ट्रासाऊंडशी संबंधित अंदाजे वारंवारता, काही अनुप्रयोगांच्या मार्गदर्शक मार्गदर्शकासह
अमेरिकन नॅशनल स्टँडर्ड इन्स्टिट्यूटने अल्ट्रासाऊंडची व्याख्या "20 केएचझेड पेक्षा जास्त ध्वनी येथे वारंवारता" म्हणून केली आहे. वातावरणीय दाब असलेल्या हवेमध्ये, अल्ट्रासोनिक लहरींची लांबी 1.9 सेमी किंवा त्यापेक्षा कमी असते.
१२० डेसिबलपेक्षा जास्त प्रमाणात अल्ट्रासाऊंडच्या व्यावसायिकदृष्ट्या सामोरे गेल्याने श्रवणक्षमतेवर विपरीत परिणाम होतो. १५५ डेसिबलपेक्षा जास्त प्रमाणात अनुभवल्याने मानवी शरीरासाठी हानिकारक-तापदायक परिणाम होऊ शकतात आणि असे मानले गेले आहे की १८० डेसिबलपेक्षा जास्त ध्वनीतीव्रता वाढल्यास मृत्यू होऊ शकतो. नॉन-आयनीकरण विकिरण (एजीएनआयआर) वर यूकेच्या स्वतंत्र सल्लागार गटाने २०१० मध्ये एक अहवाल तयार केला, जो यूके हेल्थ प्रोटेक्शन एजन्सी (एचपीए) ने प्रकाशित केला होता. या अहवालात सामान्य जनतेसाठी ७० डेसिबल (20 किलोहर्ट्ज ) आणि १०० डेसिबल (25 किलोहर्ट्ज आणि त्याहून अधिक) पर्यंतच्या हवायुक्त अल्ट्रासाऊंड साउंड प्रेशर लेव्हल (एसपीएल) पर्यंत एक्सपोजर मर्यादेची शिफारस केली गेली आहे.
विकिपीडिया
