भारतीय आडनावे

कुटुंब नाव किंवा आडनाव हे कुटुंब, घराणे, अथवा मूळ गाव यांचे निदर्शक उपनाम म्हणून वापरले जाते. एकाच नावाच्या अनेक व्यक्ती आढळत असल्यामुळे निश्चितपणे ओळखता यावे, म्हणून त्या त्या व्यक्तीच्या वैयक्तिक नावाबरोबर अधिक नावे जोडण्याची प्रथा पडली असावी. वैयक्तिक नावालाच पाळण्यातले नाव किंवा ख्रिश्चन नेम असे म्हणतात.

सूर्यवंश व चंद्रवंश या दोन राजपूत वंशातील संकरामधून सोमवंशाची निर्मिती झाली. सूर्यवंशाच्या मुख्य दोन उपशाखा झाल्या, एक नागवंश दुसरी अग्निवंश. नागवंशाच्या दोन, तर अग्निवंशाच्या पाच शाखा झाल्या. चंद्रवंशाच्या सत्तावीस शाखा झाल्या. पैकी सोमवंश ही एक शाखा. वंशाच्या नावावरून काही आडनावे निघाली.

भारतातील नावे आणि आडनावे ही वेगवेगळ्या पद्धतींवर आधारित आहेत. जात, धर्म, भाषा आणि प्रदेश अशा गोष्टींनुसार नावे आणि आडनावे बदलतात.

उदाहरणार्थ: उत्तर भारतात आडनावे वापरली जातात तर दक्षिण भारतात (तमिळनाडू, केरळ) बरेचसे लोक आडनावे वापरत नाहीत, त्याऐवजी वडिलांचे नाव किंवा त्या नावाचे आद्याक्षर जोडतात, आणि तेही स्वतःच्या वैयक्तिक नावाआधी. उदा० एन.गोपालस्वामी अय्यंगार. यातले एन. म्हणजे नरसिंह, गोपालस्वामींच्या वडिलांचे नाव.

अनेक भारतीयांचे जन्मनाव त्यांच्या अधिकृत नावापेक्षा वेगळे असते. जन्मनाव अनेकदा ज्योतिषशास्त्रानुसार ठेवले जाते. जेथे आडनावे वापरात नाहीत अशा ठिकाणी तिसरे नाव म्हणून आजोबा/आजीचे नाव किंवा गावाचे नाव वापरण्याचा संकेत आहे. ज्या ठिकाणी समाजवादी विचारांचा प्रभाव आहे अशा ठिकाणी समाजवादी नेत्यांची किंवा रशियातील नावे वापरण्याचीही पद्धत आहे. उदाहरण: स्टॅलिन (तमिळनाडूचे मुख्यमंत्री करुणानिधी यांचे पुत्र), लोलिता, गोगोल व अतिशी मार्लेना(मार्क्स+लेनिन).

भारतीय आडनावांमध्ये अनेकदा काही सूत्र असते. ग्रामनामावरून पडलेल्या मराठी आडनावांच्या शेवटी ’कर’ किंवा 'वार' हा प्रत्यय असतो. उदा. वाल्हेकर, बल्लाळकर, माडखोलकर, पुणेकर, माहीमकर ईत्यादी. तसेच येलकुंचवार, कन्नमवार, वडेट्टीवार, मुनगंटीवार, उरुडवार, बोंगिरवार, मुत्तेमवार, गड्डमवार, जोरगेवार, यरावार, मोपलवार अशी आडनावे तेलगु प्रदेशाजवळील नांदेड व गोंडवाना भागात आढळतात.

महाराष्ट्रात मराठ्यांत भोसले, चव्हाण, मोरे, पानमंद, गायकवाड, जाधव, कदम, शेलार, शिंदे इ. मराठ्यांची आडनाव आहेत. ही सर्व राजपूत आडनावांची अपभ्रंश होऊन वरीलप्रमाणे संबोधली गेलेली आहेत.

महाराष्ट्रीय आडनावे

महाराष्ट्रातील मराठी आडनावांइतकी विविधता जगात इतरत्र क्वचितच आढळेल.

त्या आडनावांचे वर्गीकरण पुढीलप्रमाणे करता येईल.

'जे'कारान्त

• राजे
• ताटपुजे
• नागरगोजे
• पोरजे
• पोरंपाजे
• पोतराजे

'डे'कारान्त

अरगडे, अलगडे, आडे, आंबवडे, आंबाडे, उंडे, उराडे, कदमबांडे, करडे, करंडे, काकडे, करांडे,कातुर्डे, कानडे, कानफाडे, कारंडे, कासारखेडे(कर), काळगुडे, केकडे, कोरडे, खाटमोडे, खाडे, खांडे(कर), खांडे(भराड), खुडे, खोडे, खोतलांडे, खोपडे, खोब्रागडे, खोलंगडे, गराडे, गवांडे, गांगुर्डे, गाडे(कर), गायतोंडे, गावडे, गावंडे, गिंडे, गोजमगुंडे, गोडे, गोलांडे, घरवाडे, घांगुर्डे, घाडे, घालुगडे, घेवडे, घोडे, घोरपडे, चिंचवडे, जगनाडे, जमदाडे, जानगुडे, झगडे, झेंडे, टेकवडे, डोईफोडे, तांगडे, तायडे, तावडे, तोकडे, दबडे, दराडे, दरोडे, दाभाडे, दामगुडे, देवडे, देशपांडे, धनवडे, धनावडे, धांगुर्डे, धांडे, धोंगडे, नरवडे, नरवाडे, नलावडे, नागवडे, नालुगडे, निगडे, नेमाडे, पलांडे, पांडे, पायगुडे, पिंडे, पुंडे,फरगडे, बनसोडे, बलकवडे, बागडे, बानुगडे, बांडे, बेंडे, बेर्डे, बेलखोडे, बैनाडे, बोबडे, बोऱ्हाडे, भाईगडे, भांडे, भिडे, भिंडे, भुंडे, भेगडे, भेंडे, माडे, मांडे, मातीगडे, मार्कंडे, मिंडे, मुंडे, मुसमाडे, राखुंडे, राजवाडे, रानडे, रेडे, रोकडे, रोडे, लकडे, लबडे, लांडे, लोखंडे, वानखडे, वाईंगडे, वाघमोडे, शिवडे, शेंडे, चौकडे, चौखंडे,पाचखंडे, मंडे, लांडे, सरदेशपांडे, साबडे, हंबर्डे, हांडे, हुंडे(करी), वगैरे.

विदर्भ

1. खोब्रागडे
2. देवगडे
3. भिवगडे
4. वैरागडे
5. लोणकर
6. खोमणे

'बे'कारान्त

• गोडांबे
• गोलांबे
• चौबे (हिंदी-गुजराती आडनाव)
• टेंबे
• तांबे
• दुबे (हिंदी-गुजराती आडनाव)
• बिंबे
• बोंबे
• भोबे
• लांबे
• लेंभे
• वाळंबे
• वाळिंबे
• शेंबे
• सुंबे

'भे'कारान्त

• उभे
• चोभे
• जांभे
• टेंभे
• लंभे
• लेंभे
• लोभे
• सुंभे

भारतीय प्रदेशानुसार आडनावांची विभागणी

पूर्वेकडील भारतीय आडनांवे

• मुखर्जी
• चटर्जी
• बॅनर्जी
• संगमा
• सुचिता
• देबबर्मन
• सरमा

पश्चिमी भारत

महाराष्ट्र आणि गुजरात राज्यांतील नामकरण पद्धतीमध्ये मधले नाव वडिलांचे किंवा पतीचे असते. उदाहारण : सचिन रमेश तेंडुलकर या क्रिकेटपटूच्या नावातील पहिले नाव "सचिन", मधले नाव "रमेश" हे वडिलांचे नाव तर "तेंडुलकर" हे आडनाव आहे.

स्त्रिया लग्नानंतर परंपरेनुसार पतीचे नाव व आडनाव वापरतात. महाराष्ट्रात नातवाला आजोबांचे नाव देण्याची पद्धत एकेकाळी होती.

• गुजरातमध्ये नावानंतर भाई (पुरुषांसाठी) किंवा बेन (स्त्रियांसाठी) लावण्याची प्रथा आहे.
• महाराष्ट्रात काही समाजांत पुरुषांच्या नावांना राव तर स्त्रियांच्या नावांनंतर बाई/ताई लावले जाते.

1. महाराष्ट्र

मराठीतील ’कर’ने शेवट होणारी आडनावे गावांच्या नावावरून पडली आहेत. माडगुळकर (माडगुळ गावावरून, वेंगसरकर, गावसकर, बांदेकर वगैरे.) बाकीची नेहेमी आढळणारी आडनावे : पाटील, कुलकर्णी, जोशी, देशपांडे, देशमुख, सुतार, वाणी ही नावे, ती माणसे एकेकाळी करत असलेल्या व्यवसायावरून किंवा गावातील पदावरून पडली आहेत, तर शिंदे, जाधव, भोसले, कांबळे या नावांच्या उत्पत्त्या भिन्नभिन्न आहेत.

• गुजराथ

गुजरातमध्ये नेहमी आढळणारी आडनावे:

मेहता, पटेल, शाह, देसाई, पारेख वगैरे. (यांतलीही काही व्यवसायावरून पडली आहेत)

गावावरून पडलेली आणखी आडनावे:

उदा. भरुचा, सुरतिया, सुरती

यांशिवाय कनोजिया, कांकरिया, कापडिया यांसारखी काही 'या'कारान्त आडनावे असतात. त्यांची यादी एका स्वतंत्र लेखात केली आहे.

दक्षिण भारत

प्राचीन काळापासून दक्षिणी भारतीय लोकांत एका खास प्रकारच्या नामकरण पद्धती प्रचलित आहेत. कुटुंबातील प्रत्येक व्यक्तीला एकच नाव दिले जात होते. ते पुढील कारणांपैकी एका कारणामुळे दिले जात असे. :

• त्याचे गाव किंवा नगराचे नाव, उदा., इंकोल्लु, उद्यवारा, कुलार, कोकर्डी, चावली, चिट्टी, जनस्वामी, दासिग, बंगळूर, सिंग्री (सिंगिरी), हट्टंगडी, हट्टिंगडी, हुबळी, इत्यादी.
• त्यांच्या परिवारावरून किंवा वंशावरून नाव, उदा. पुलितेवर, सहोंता.
• जातीवरून नाव, उदा. अय्यंगार, अय्यर, राव, नायर. नाडर

उत्तर भारतीय

अग्निहोत्री, अग्रवाल, आगरवाल, आर्य, आहुजा, कपूर, कोहली, खन्ना, खान, खुराणा, गोयल, चतुर्वेदी, चोपडा, चोप्रा, चौहान, त्यागी, त्रिपाठी, त्रिवेदी, दास, देसाई, द्विवेदी, पांडे, पाण्डेय, बेदी, भट, भट्टी, मल्होत्रा, माथूर, मिश्रा, मिस्त्री, मौर्य, यादव, रंधावा, राजपूत, राठोड, रायजादा, रोशन, वर्मा, व्यास, शर्मा, शास्त्री, श्रीवास्तव, सिंघल, सिंघानिया, सेठी.

शेवटी विशिष्ट शब्द असणारी आडनावे

'नी'कारान्त किंवा 'णी'कारान्त आडनावे

नीकारान्त व णीकारान्त आडनावे बहुधा सिंधी लोकांची असतात, तशीच ती काही गुजराथी-मारवाड्य़ांचीही असतात.

'वाणी' या सारखे एखादेच नाव मराठी असते.

अशी काही आडनावे :-

अखानी, अडानी, अंबानी, अलानी, आंबलानी. आमलानी, गंगवानी, घेलानी, चटवानी, चांदवानी, जानी, बडयानी, बडीयानी, बिमाणी, बुंदियानी, भायानी, भीमजयानी, भूपतानी, भोजानी, मेघाणी, रूपाणी, लाखाणी, शहानी वगैरे.

'या'कारान्त

याहून एक वेगळा प्रकार म्हणजे याकारान्त नावे. ही हिंदू, मुसलमान, पारशी, जैन आणि ख्रिश्चन या पाचही धर्मीयांमध्ये आढळतात.

हिंदूंमधली अशी आडनावे असणारे बहुधा मारवाडी, गुजराती किंवा सिंधी-पंजाबी असतात. नावे अशी -

• आंटिया
• कनोजिया
• कांकरिया
• कापडिया
• कुटमुटिया
• कोडिया
• चोरडिया
• छाब्रिया
• झकेरिया
• झाझरिया
• डालमिया
• डिया
• देढिया
• दोडिया
• फिरोदिया
• बगाडिया
• बोखारिया
• भांखरिया
• भाटिया
• मारडिया
• कडूस
• मोठवाडिया
• रुईया
• रेशमिया
• लोहिया
• वाडिया.
• सिंघानिया
• सिसोदिया
• सुरपुरिया, वगैरे वगैरे.

विविध प्रांतीय/धार्मिक

पारशी आडनावे

1. टाटा
2. भाभा
3. ईराणी
4. मिस्त्री
5. दस्तूर
6. सोहनी
7. पेटिट
8. दाबू
9. बामजी
10. वाडीया

काही पारशी आडनावे "वाला"-अंती असतात. ती गावावरून किंवा व्यवसायावरून पडलेली आहेत.

उदा. अहमदाबादवाला, खंबातवाला, गांजावाला, बाटलीवाला, सकलातवाला, दारुवाला, नडियादवाला, मेहवाला, मेहसाणावाला, लकडावाला, लंडनवाला, सोडावाला, सोडावाॅटरबाॅटलओपनरवाला वगैरे वगैरे...

सिंधी आडनावे

आडवाणी, कर्णमलानी, केवलरामाणी, खियाणी, गिडवाणी, चंडीरामाणी, जगतियानी, गुरसियानी, पुर्सनानी, बुटाणी, भगतानी, भटियानी, भवनानी, भोजवानी, मतलानी, मीरचंदानी, मोटवानी, रामाणी, वासवानी, हरियाणी, हिंगोराणी वगैरे..

पंजाबी आडनावे

• पसरीचा
• बादल
• सिद्धू
• अहलुवालिया
• गिल

'विशेषणा'वरुन

उदा० अकोले गावावरून अकोलकर, अडगुलवरून अडगुलवार, आरोंदे गावावरून आरोंदेकर, आष्टनकर, इंगळहळ्ळीकर,बल्लाळकर, गुजराथी, गुमगावकर, तावशी गावारून तावसकर, गोंदवले गावावरून गोंदवलेकर, निवळी गावावरून निवळीकर, तासगाववरून तासगावकर पंजाबी, पारे गावावरून पारेकर, मारवाडी, रेवणवरून रेवणवार, वाल्हे गावावरून वाल्हेकर, वार(लढाई)वरून वारीक वगैरे.

निसर्गातील एखाद्या स्थलविशेषावरून

ओढे, खोरे, डोंगरे, ढगे, दरेकर, पर्वते, समुद्रे, घनदाट, वगैरे

प्राण्यावरून किंवा पक्ष्यावरून

• वाघ,वाघे,वाघमारे,वाघचौरे,वाघमोडे,वाघधरे.
• घोडे, घोडके, घोडचौरे व घोडावत (राजस्थानी आडनाव).

कावळे, कोकीळ, कोळी, कोल्हे, गरुड, गाढवे, घारे, चोचे, चोरघोडे, डुकरे, ढोक, तरस, तितीरमारे, नाग, पाखरे, पाल (बंगाली आडनाव), पिसे, पोपट, पोळ, बकरे, बोकडे, बोके, मांजरे, मुंगी, मोरे, रानबोके, लांडगे, शेळके, सरडे, मुंगुसमारे, मोरमा.

शरीराच्या अवयवावरून

• डोके
• दंडगे
• दंडवते
• दहातोंडे
• पायगुडे
• पायमोडे
• बाराहाते
• लांबकाने
• मानकापे
• शिरसाठ
• शिरतोडे
• डोईफोडे
• तांगतोडे
• मानमोडे

भाज्यांच्या किंवा फळांच्या नावावरून

आंबेकर, आवळे, कणसे, काकडे, केळकर, चिंचोरे, गाजरे, नारळीकर, पडवळ, फणसे, भेंडे, भोपळे, मुळे, कांदे, वांगीकर, कांदेकर, निमकर वगैरे.

पूर्वजांच्या व्यवसायावरून

कुलकर्णी, कुळकर्णी, कोळी, गुरव, देशपांडे, देशमुख, पाटील, लोहारे, लोहोकरे, वाणी, शिंपी, सुतार, सोनार, सोनी (गुजराथी) परीट ईत्यादी

फार्सी धातू नविश्तन्‌ लागून होणारी आडनावे

कापडणवीस, कारखानीस, कोटणीस, खासनीस, चिटणीस (चिटणवीस), जमेनीस, तटणीस, पागनीस, पारसनीस, पोतनीस, फडणीस (फडणवीस) , वाकनीस, हसबनीस ईत्यादी

वस्तूवरून

ताटे, नरसाळे, पाटे, पोटे, लाटे, लोटे, जंगले

विविध संस्कृती

बौद्ध संस्कृतीतून आलेली नावे/आडनावे

मौर्य, बौद्ध, बोध, पळसपगार, शिल

मुस्लिम संस्कृतीतून आलेली नावे/आडनावे

गोलंदाज, आबाजी, पागे, पेशवे, बाजीराव, बाबूराव, मिराशी, मुकादम(मुकदम), मुतालीक, मोगल, वकील, शहाजी, तांबोळी.

आद्याक्षरानुसार

अ

अंकलीकर, अकोलकर, अग्निहोत्री, अडगुलवार, अडसुळे,अवचिते, आवचिते, अडागळे, अडांगळे, अंधारे, अधिकारी, अवचट, अनासुने, अलगर, अलुरे, अहिरे, आकाणगिरे, औरादे, अकर्ते, आकोटकर, अभंग, आखरे, आंजनकर, अघोर, आंगचेकर, असवले.

आ

आंबोरे, आंधळे, अंकोलीकर, अहिरे, अवचिते, आवचिते, आगरकर, आगलावे, आजगावकर, आठवले, आडवे, आडे, आडेकर, आदमाने, आपटे, आंबटकर, आंबले, आंबिले, आंबेकर, आंबेडकर, आमनेरकर, आमरे, आमले, आयतनबोयणे, आयरेकर, आरणे, आरने, आरोंदेकर, आर्वी, आवटे, आवळे, आव्हाड, आष्टनकर, आष्टे, औदुंबरे, आडसुळे, आडोळे, आटोळे, आंगचेकर

इ/उ/ए/ओ

इंदूरवार, इंगळहळ्ळीकर, इंगळे, इंगोले, इटकर, इचके, इचलकरंजीकर, इटनारे, इरुळे,इट्टम, उशिरे, उशीर, उरुडवाड, उसरे, ऊटे, एकबोटे, ओगले, ओतूरकर, उंटवाले, उदगीरकर, ओहोळ, उडानशिव, उटकूर,उत्पात, उपलाने, ओतारी, उत्तरवार.

क

कुलाळ, करेवाड, कचरे, कड, कडलाक, कडू, कदम, कन्नाके, कपाळे, कमलाकर, करकंडे, करकरे, करंगळे, करडे, करांडे,करणवाड, करपे, करमरकर, करमे, करवंदे, कराडकर, करे, कर्डीले, कर्डीवाळ, कर्वे, कलंबेते, कलावंते, कल्याणकर, कल्याणी, कवाद, काकड, काकडे, काजळे, कांडलकर, काण्णव, कातोते, काथवटे, कांदळकर, कांदे, कानडे, कानफाडे, कानविंदे, कानिटकर, कापडी, कापसे, काबरे, कांबळे, कामत, कामाने, कामारकर, कातुर्डे, कामेरकर, कारखानीस, कारुळकर, कारेकर, कालकुंद्रीकर, कालगुडे, काशीकर, कासले, काळे, काळेल, काळेले, किर्लोस्कर, कीर्तनकार, कीर्तने, कीर्तिकर, कुनशेट्टे, कुमदाळे, कुमावत, कुरसंगे, कुर्लेकर, कुलकर्णी, कुलुपे, कुलथे, कुलसंगे, केकडे, केंद्रे, केरकर, केरूळकर, केसकर, केळकर, कोकाटे, कोचे, कोटलवार, कोठारे, कोडगिरवार, कोडीतकर, कोतवाल, कोथिंबिरे, कोद्रे, कोयाळकर, कोरडे, कोरगावकर, कोरे, कोलटक्के, कोविंद, कोहोजकर, कोळी, काेळेकर, कोहोक, कराळे, कवडे, कुर्मी, कर्चे , कवठेकर, काटे, कोहिनकर.

ख

खाटपे, खडक, खडके, खड्ये, खतगांवकर, खत्री, खंदारे, खतकर, खटावकर, खरमाळे, खरसाडे, खरसुंडीकर, खराटे, खराडे, खरात, खरे, खरोले, खर्चे, खलबते, खवस, खळे, खाटमोडे, खांडगे, खांडरे, खाडिलकर, खाडे, खांडेकर, खांडे, खाड्ये, खांदवे, खानवलकर, खानविलकर, खानापूरकर, खानोलकर, खापरे, खांबल, खांबे, खांबेटे, खामकर, खिलारी, खिलारे, खुजे, खुटवड, खुटे, खुडे, खुतारकार, खेटे, खेसे, खैरनार, खैरमोडे, खैरे, खोगरे, खोचरे, खोटे, खोत, खोपडे, खोपकर, खोरे, खोलगडे, खोले, खोसे, खोचगे, खर्चिकर, खुटाळे, खेडकर, खेडेकर, खोटरे, खर्डीकर, खकाळे, खवणेकर, खातू,

ग

गवई,गरड,गजेंद्रगडकर, गडकर, गडकरी, गणगोत्रे, गंदगे, गद्रे, गबाळे, गरुड, गर्जे, गवते, गवस, गवळी, गवाणकर, गव्हाणे, गांगणे, गांगर्डे, गांगुर्डे, गांगुली,गारकर,गाजरे, गागरे, गांजावाला, गाडगीळ, गाडे , गाढवे, गाढे, गांधी, गाईकवाड, गायतोंडे, गावडे, गावणकर, गावसकर, गिते, गिलबिले, गुजर, गुप्‍ते, गुरव, गुलगुले, गेजगे, गोखले, गोजमगुंडे, गोजमे, गोटे, गोडसे, गोते, गोंदकर, गोन्साल्वीस, गोरुले, गोरे, गोरडे गोवारीकर, गोवित्रीकर, गोवेकर, गोसावी, गोस्वामी, गोळे, गणपुले, गोडबोले, गांगल, गालफाडे, गुजराल, गवारे, गडदे, गुरखे, गुमास्ते, गवांदे,गावंडे, गंधे, गजधने, गावित, गुडेवार, गंभीर, गिरमे, गोगी, ग्रामोपाध्ये, गवंडी, गावंगे, गुळुमकर,गुंडुवार,गवई, गोलांडे,गिरी, गीते,

घ

घडशी, घरवाडे, घाटगे, घारे, घाटे, घाडगे, घायवट, घावडे, घुगे, घुर्ये, घुले, घेगडे, घेगडेधार, घेवडे, घोगरे, घोडके, घोडे, घोडचौरे, घोडमारे, घोडेले, घरात, घोरपडे, घोलप, घोलम, घनदाट, घायवत.

च

चंद्रचूड, चंद्रवंशी, चंद्रात्रे, चंद्रात्रेय, चनशेट्टी, चमकेरी, चरपे, चवरे, चव्हाण, चव्हाणके, चांगले, चाटे, चांदगुडे, चांदे, चांदोरकर, चांदोलकर, चापेकर, चाफे, चाफेकर, चिकटे, चिकणे, चिंचुलकर, चिंचोळकर, चिटको, चिटणीस, चितळे, चिंतामणी, चित्रे, चिंदरकर, चिपळूणकर, चोडणकर, चोगले, चोपे, चौगुले, चौधरी, चौरे, चोरगे, चौघुले, चांदेकर, चांदणे, चडचंणकर, चिंदगे,चिटमिल, चिमटे

छ

छत्रे, छप्परवाल, छापीकर, छत्रपती.

ज

जवरे,जूनघरे जागे,जाधव, जळूखे, जगताप, जगदाळे, जंगम, जंगले, जटाळ, जमदाडे, जावळे, जय, जयकर, जवळकर, जांगळे, जागुष्टे, जांभळे, जामठे, जामनिक, जायभाये, जावकर, जिचकर, जुगदार, जुगारे, जेवारे, जोगवे, जोगळे, जोंधळे, जोशी, जुमनाके.

झ

झगेकार, झरे, झरेकर, झाडगावकर, झाडे, झारापकर, झेंडे, झेंडेकर, झोपे, झरकर,झुरंगे ,झाडबुके, झांजगे ,झोरे, झंपलवाड.

ट, ठ

टकले, टिळक, टिळेकर, टेकवडे, टेंगले,टेंग्से, टेंबे, टोपले, टोंपे, ठोंगे, ठोंबरे, ठोसर, टुकरूल, टाटा, टोणपे, टिकेकर, टिचकुले, टोपकर, ठोके, ठेंगले, ठोकळे, ठुबे, ठाणगे, ठेंगणे.

ड

डक, डख, डफळ, डफळे, डली, डाकी, डिंबळे, डोके, डोंगरे, डोंगळे, डोखे, डुकरे, डोपे, डुबल, डफळापूरकर, डोंग्रा, डाबर, डिसले, डोंबाळे, डुरे, डोंगरदिवे, डहाणुकर, डुंगुरपूरकर, डुणुंग, डेळेकर, डुडु, डोली

ढ

ढगे, ढंभेरे, ढमढेरे, ढमाले, ढवळे, ढाकणे, ढोबळे,ढोणे,ढिवरे

त

तळेकर, तत्तपुरे, तनपुरे, तळपदे, तळेले, ताकवले, ताकसांडे, ताटे, तोडे, तांदळे, तापकीर, तांबे, ताम्हाणे, तायडे, तारमळे, तारोळकर, तावडे, तावसकर, तितीरमारे, तुपसुंदर, तुपे, तुळसकर, तेंडुलकर, तेलंगी, तेलंगे, तोकडे, तोडणकर, तोडकर, तोडकरी, तिरके,तालवर, तांबवे,तांगतोडे,तेल्हारकर,तिटकारे.

द

दराडे, दुश्मन,दाभाडे, दबडे, दळवी, दांडिमे, दाढे, दाभोलकर, दारकुंडे, दुराफे, दास, दासगुप्ता, दासरे, दासोपार्थ, दिवटे, दिवे, देवकर, देवकाते, देवरे, देशखैरे, देशपांडे, देशमाने, देशमुख, देसाई, देसले, दोरवे, द्रविड, दरगड, दासनुर, दिघे

ध

धसाडे, धात्रक, धामणकर, धायगुडे, धारवाडकर, धिंगाणे, धिंग्रा, धुमाळ, धनावडे, धाटावकर,धाबेकर, धोंडगे

न

नितनवरे, नागणे-पाटील ,नन्नवरे, खरे, नखाते, नगरनाईक, नजरबागवाले, नरवडे, नरवटे, नरवाडे, नरसाळे, नलशेट्टे, नलावडे, नवले, नाईक, नागरे, नाखरे, नागदेवे, नागमोते, नागवडे, नागवे, नागपुरे, नागपूरकर, नागभुजांगे, नागमोडे, नाडागुडे, नागिमे, नारंगे, नाडकर्णी, नाणेकर, नातू, नांदे, नांदुरे, नांदूरकर, नाबडे, नामवाड, नायक, नारकर, नारळे, नारळीकर, नारोळे, नालुगडे, नावकर, नासरे, नाळे, निकम, निगडे, निचले, निंबाळकर, निपाणे, निंभोरकर, निमकर, निवंगुणे, निवळीकर, निनावेकर, नुपनर, नेने, नेमाडे, नेमाणे, नेरूरकर, नेवसे, नेवे, नेवेवाणी, नेसनतकर, नाटुस्कर,नारकर,नास्कर, नन्नावरे.

प

पवित्रकार, पगारे, पंचनदीकर, पंचपोर, पटवर्धन, पडवळ, पंडित, पतके, परंडे, परते, परदेशी, परब, परमार, परकर, परांजपे, परांजप्ये, पराड, परांडे, पवार, पागडे, पांगारकर, पाचपोर, पाचर्णे, पाचोरे, पाटकर, पाटणकर, पाटील, पाटोऴे, पाठक, पांडे, पाताडे, पानमंद, पानतावणे, पायगुडे, पारकर, पारखी, पारखे, पारगावकर, पारधे, पार्टे, पारेकर, पालेकर, पावगी, पाष्टे, पिटले, पिट्टलवाड, पितळे, पिसाळ, पिळगावकर, पिळणकर, पुजारी, पुडके, पुणेकर, पुरकर, पुरोहित, पुसाळकर, पुळेकर, पेठे, पेडणेकर, पेंडसे, पेंढारकर, पेशवे, पोटदुखे, पोटे, पोतदार, पोतनीस, पोरजे, पोरंपाजे, पोरवाल, पोवार, पोळ, पौंडकर, प्रभुदेसाई, प्रभू, पोटले, पांचाळ,पटेल, पटारेपटारे, पानसांडे, पासवान, पवार, पळसपगार, पुराणकर

फ

फड, फडके, फडतरे, फरगडे, फाकले, फाटक, फाटे, फावरे, फुगे, फुटाणे, फुलझेले, फुलपगार, फुलपगारे, फुलमाळी, फुलसुंदर, फुले, फुलगामे, फुल्लारी,फोपरे, फडणवीस.

ब

बैनवाड, बगडाने, बगाटे, बगे, बच्चे, बडगर, बनकर, बनसोडे, बत्तिसे, बत्तिशे, बर्वे, बऱ्हे, बच्छाव, बागगावकर, बागल, बागले, बागुल, बागवान, बागवे, बागोरे, बाजड, बांदल, बापट, बाबर, बामणे, बारटक्के, बारवे, बारात, बालकवडे, बाळफाटक, बांदोडकर, बारस्कर, बाहेकर, बिडवे, बुलाके, बुलाखे, बास्टेवाड, बिर, बिरादार, बिरादार, बुधे, बूसाठे, बेडगे, बेंडभर, बेलदार, बेंद्रे, बेर्डे, बेलसरे, बैताडे, बोके, बोडनासे, बोंडाळे, बोबडे, बोरकर, बल्लाळकर, बोरगावकर, बोरसे, बोर्डे, बाेरडे, बोरुडे, बोराडे, बोऱ्हाडे, बोईनवाड, बोयणे, बोडके, बोरसुळे, बोरा, बोरे,बलकवडे,बिंगी, बिरारी, बैकरे,बिले,बिल्ले,बानावलकर,बिडीये.

भ

भोरडे, भाईगडे, भोसले, भट, भडकवाड, भंडारे, भोईर, भंडारी, भंडे, भदाणे, भगत, भाटवडेकर, भांडारकर, भांडे, भामरे, भालके, भालेकर, भालेराव, भिकाणे, भिंगे, भिडे, भिंडे, भिसे, भुजबळ, भेगडे, भेले, भोकरे, भोगले, भोते, भडके,भोपळे, भोमकर, भोर, भोले, भोसले, भोळे, भोये, भोपे, भिंगार्डे, भोईटे, भुमकर, भिउगडे, भिगवणे, भिगवने, भिंगारदिवे, भूते, भडकुंबे, भाटे, भातलवंडे, भालकर, भेलसेकर, भावे, भानुशे, भाटकर,भाग्यवंत, भांदिगरे

म

मठपती, मढवी, मते, मंथाले, मयेकर, मराठे, मरे, मर्के, मलंगे, मसुरकर, मसुरेकर, मस्के, महत्रू, महागावकर, महाजन, महाडिक, महामुनी, महाबळे, महाबळेश्वरकर, महालनोबीस, महापुरे, महेंद्रकर, मानकर, माटे, मांगले, मांजरे, मांजरेकर, माडीवाले, मातुरे, मातोंडकर, मानगांवकर, माने, मापुस्कर, मारणे, मालवणकर, मालशेटवार, मा(हि)हीमकर, मिंडे, मिरजकर, मिरासदार, मिसाळ, मिस्त्री, मुंडे, मुजुमदार, मुद्दामे, मुरकुटे, मुसमाडे, मुसळे, मुसांडे, मांडवे, मुळे, मुळ्ये, मेकरे, मेंगशेट्टे, मेटे, मेश्राम, मेस्त्री, मेहेंदळे, मोकल, मोटे, मोडक, मोने, मोरे, मोहरीर, मोहरील, मोहिते, मोहोड, मोहोळकर, म्हलाने, म्हापणकर, म्हात्रे, म्हेत्रे,म्हादनाक,मगर मडके,मांढरे,मादगे

य

यदुवंशी, यड्रावकर, यवतकर, यज्ञोपवीत, यादव, यावलकर, येवले, येवलेकर, यवलवाड, येळे, येनगुल/वार, येरावार, यादगिरे..

र

रोटकर , राखुंडे, रामराजे, रणदिवे, रणबागले, रतनाळीकर, रत्‍नपारखी, रसम, रसाळ, रहाणे, रहिराशी, राऊत, रांगणेकर, राखुंडे, राचमले, रांजणे, राजवाडे, राजिवडे, राजे, राठोड, राणे, रानडे, रानबोके, राने, राव, रावकर, रायते, रावते, राहंगडाले, राहते, रिकामे, रिसबूड, रेगे, रेणावीकर, रेवणकर, रेवणवार, रेवणशेट्टे, रोठे रोकडे,रेणुसे, राजपूत, रोकडे, रोगे, रकटे.

ल

लळीत, लगड, लाखे, लागू, लाड, लाले, लिमकर लिमये, लेले, लोखंडे, लोटलीकर, लोंढे, लोणारे, लोहारे, लोमटे...

व

वायकर,वाटपाडे, वकटे, वंजारे, वझे, वरटकर, वडाभाते, वर्तक, वस्त्रे. वाकडे, वाजे, वाघ, वाघधरे, वाघमारे, वाघमोडे, वाघे, वाटकर, वाटवे, वाटेकर, वाठोरे, वडतकार, वाडकर, वाडेकर, वायझोडे, वारीक, वाणी, वानखडे, वानखेडे, वायंगणकर, वासे, वाल्हेकर, वाळवे,वांदिले, विचारे, विंझे, विटेकर, विद्वांस, वेंगुर्लेकर, वैद्य, व्हरे, वामन, वटणे, वडणे.वर्पे,विधाते

श

शंभरकर, शर्मा, शहाणे, शिवले, शिंगाडे, शिंदे, शिरवाडकर, शिरोडकर, शिर्के, शिवडे, शेख, शेट्ये, शेडगे, शेंडल, शेळके, शेटलवार, शेट्टी, शेलार, शेखर,शेकर,शेडेकर,शेटे,शेंडगे,शेलार,शाह, शिर्षिकर, शिरसाठ,शिकारे

स

सकपाळ, सकस, सकारकर, संगमनेरे, सगर, संद्यांशी, सपकाळ, सप्रे, सय्यद, सरगर, सरपाते, सरंजामे, सरडे, सरदेशपांडे, सरनाईक, सरवदे, सरोदे, सव्वासे, सहस्रबुद्धे, सांगले, साटम,सारंगधर,साठे, साडविलकर, सातपुते, सातारकर, सानप, साने, साप्‍ते, साबडे, साबळे, सावळे, सामंत, सार्डिवाल, साव, सावंत, सावदेकर, सावरकर, सावेडकर, सावर्डेकर, सावळेकर, सावे, सासवडकर, साळगावकर, साळवी, साळवे, साळसकर, साळुंखे, सुखटणकर, सुरपाटणे, सुरवसे, सुर्यवंशी, सुर्वे, सूर्यवंशी, सोंगटे, सोंदनकर, सोनकांबळे, सोनटक्के, सोनवणे, सोनार, सोनारकर, सोनावणे, सोनावळे, सोपा, सुनारकर, सोमदे, सोलनकर, सोवनी, सोहोनी, सौदागर, स्वामी, सलगरे, सराटे, सुकेनकर, सुरवसे, संखे, सोमणे

ह

हगवणे, हंचाटे, हणमंते, हतांगळे, हरदास, हरावत, हरिनखेडे, हर्डीकर, हागे, हाळे, हिंगमिरे, हिंगे, हिप्परकर, हिरे, हिवाळे, हुमन, हुमने, हुलवळे, हेरे, होगे, होन, होनकळसे, होनावळे, होनाळे, होनराव, होळकर, हुगे, हजारे, हेळकर, हेरकळ, हांडे, हलगे, हालगे,होटकर,होळ.

क्ष

क्षत्रिय, क्षीरसागर, क्षेमकल्याणी,

ज्ञ

ज्ञानवाडकर

• मराठी आडनावांत ओकारान्त, याकारान्त आडनावे असतात, तशीच ’जे’कारान्त, ‘डे’कारान्त, 'बे'कारान्त, आणि 'भे'कारान्त आडनावेही असतात.

भारतातील विविध प्रांतांतील आडनावे

बंगालमधील आडनावे

(उत्तर भारतीय आडनावात शेवटी अकारान्त जोडाक्षर आल्यास त्याचा उच्चार आकारान्त होतो.)

गुप्त (उच्चार गुप्ता), घोष,दत्ता, चक्रवर्ती (उच्चार चोक्रोबोर्ती), चटोपाध्याय(चॅटर्जी), ठाकुर (टागोर), दास, बंडोपाध्याय-वंद्योपाध्याय (बॅनर्जी), वर्मन् (उच्चार बर्मन), वसु-बसु-बोशू, (बोस), भौमिक, मिश्र (उच्चार मिश्रा), मुखोपाध्याय (मुखर्जी), राय-रॉय (रे), सारंगी, सेन, सरकार (सोरकार)

जोडनावे

दासगुप्त, रॉयभौमिक, रॉयचौधरी, सेनगुप्त, सेनरॉय, रायसेन, ही बंगाली जोड‌आडनावे प्रसिद्धच आहेत. काही बंगाली आडनावे तिहेरी असतात.

उदा० बसू राय चौधरी, घोष रॉय चौधरी वगैरे.

• हिंदी चित्रपट दिग्दर्शक गुरू दत्तची पत्‍नी असलेली प्रसिद्ध गायिका गीता दत्त, हिचे माहेरचे आडनाव घोष रॉय चौधरी होते, सासरचे दत्त (पदुकोण नाही!).

गुजरातमधील आडनावे

अंबानी, गढा, गांधी, चौहान, मेहता, मोदी, शहा, शाह,पटेल,सोनी, सोलंकी, पांड्या

हे सुद्धा पहा

ओकारान्त नावे : याकारान्त आडनावे : मराठी नावे