जेम्स वेल्स (चित्रकार)

हा लेख जेम्स वेल्स नावाचा स्कॉटिश चित्रकार याबद्दल आहे. या शब्दाच्या इतर उपयोगांसाठी पाहा, जेम्स वेल्स.

जेम्स वेल्स (इंग्लिश: James Wales ;) (इ.स. १७४७ - इ.स. १७९५) हा स्कॉटिश चित्रकार होता.

वेल्स अ‍ॅबर्डीन व लंडन येथे व्यक्तिचित्रे रंगवून व्यावसायिक चित्रकला करत होता. इ.स. १७९१ साली तो भारतात आला. सवाई माधवराव पेशवे, नाना फडणवीस, महादजी शिंदे इत्यादी मराठा साम्राज्यातील तत्कालीन राज्यकर्त्या व्यक्तींची चित्रे त्याने चितारली. आजपावेतो (इ.स. २०११ सालापर्यंत) ज्ञात असलेली मराठा राज्यकर्त्यांची विश्वासार्ह व्यक्तिचित्रणे जेम्स वेल्साच्या चित्रांमुळेच उपलब्ध आहेत. महाराष्ट्रात त्याच सुमारास शोध लागलेल्या वेरूळ व घारापुरीच्या लेण्यांची रेखाचित्रे व आराखडे बनवण्यातही त्याने मोलाची भूमिका बजावली.

चित्रे चितारण्यासोबतच जेम्स वेल्साने पुणे दरबारातील ब्रिटिश रेसिडेंट चार्ल्स मॅलेट व पेशव्यांच्या मदतीने पुण्यात कलाशिक्षणार्थ चित्रशाळा सुरू केल्याचे सांगितले जाते. पुण्याच्या चित्रशाळेत वेल्साच्या हाताखाली शिकलेल्या गंगाराम चिंतामण तांबट नावाच्या कलाकाराने पुढे वेरूळ व घारापुरीच्या लेण्यांची रेखाचित्रे, आराखडे बनवण्याच्या कामी त्याचा मदतनीस म्हणून काम केल्याचे संदर्भ आढळतात.

बाह्य दुवे[संपादन]

महाराष्ट्रातील चित्रकलेची परंपरा - प्रका.: मायबोली दिवाळी अंक (इ.स. २००९); ले.: संकल्प द्रविड ; (मराठी मजकूर)

ब च सं मराठा साम्राज्याचा इतिहास
राज्यकर्ते	शिवाजी महाराज संभाजीराजे राजारामराजे १ ले ताराबाई शाहूराजे १ ले
पेशवे	मोरोपंत त्र्यंबक पिंगळे बाळाजी विश्वनाथ थोरले बाजीराव नानासाहेब माधवराव नारायणराव रघुनाथराव सवाई माधवराव दुसरा बाजीराव नानासाहेब
अष्टप्रधानमंडळ	शिवकालीन अष्टप्रधानमंडळ रामचंद्रपंत अमात्य रामशास्त्री प्रभुणे
प्रमुख स्त्रिया	जिजाबाई राजे सईबाई सोयराबाई येसूबाई ताराबाई अहिल्याबाई होळकर मस्तानी
सेनापती	माणकोजी दहातोंडे नेताजी पालकर हंबीरराव मोहिते प्रतापराव गुजर संताजी घोरपडे धनाजी जाधव चंद्रसेन जाधव कान्होजी आंग्रे
इतर व्यक्ती	दादोजी कोंडदेव तानाजी मालुसरे बाजी पासलकर बाजी प्रभू देशपांडे मल्हारराव_होळकर महादजी शिंदे मुरारबाजी देशपांडे मानाजी पायगुडे मायनाक भंडारी बाजी पासलकर जिवा महाला
प्रमुख मोहिमा	सुरतेची पहिली लूट
लढाया	आष्टीची लढाई कोल्हापूरची लढाई पानिपतची तिसरी लढाई पावनखिंडीतील लढाई प्रतापगडाची लढाई राक्षसभुवनची लढाई वडगावची लढाई वसईची लढाई सिंहगडाची लढाई खर्ड्याची लढाई हडपसरची लढाई पालखेडची लढाई पहिले इंग्रज-मराठा युद्ध दुसरे इंग्रज-मराठा युद्ध तिसरे इंग्रज-मराठा युद्ध मराठे-दुराणी युद्ध
प्रमुख तह	पुरंदराचा तह सालबाईचा तह वसईचा तह
शत्रुपक्ष	आदिलशाही मोगल साम्राज्य दुराणी साम्राज्य ब्रिटिश साम्राज्य पोर्तुगीज साम्राज्य हैदराबाद संस्थान म्हैसूरचे राजतंत्र
शत्रू	औरंगजेब मिर्झाराजे जयसिंह अफझलखान शाहिस्तेखान सिद्दी जौहर खवासखान
प्रमुख किल्ले	रायरेश्वर पन्हाळा अजिंक्यतारा तोरणा पुरंदर किल्ला प्रतापगड राजगड लोहगड विजयदुर्ग विशाळगड शिवनेरी सज्जनगड सिंहगड हरिश्चंद्रगड रायगड जिंजीचा किल्ला
इतर	शिवराज्याभिषेक मराठे गारदी हुजूर दफ्तर जेम्स वेल्स (चित्रकार) तंजावरचे मराठा राज्य कालरेषा
नाणे	शिवराई होन मराठ्यांच्या टांकसाळी